ईश

{ īśa }

Puranic Encyclopaedia

ĪŚA   A Viśvadeva. (Universal deva). [M.B. Anuśāsana Parva, Chapter 91, Verse 31] .

हिन्दी (hindi) WN

   See : ईश्वर, मालिक, राजा, पति, ग्यारह, आर्द्रा, ईशोपनिषद्

कोंकणी (Konkani) WN

   See : जेझू

A dictionary, Marathi and English

   īśa m S A ruler, master, lord, sovereign.

Aryabhushan School Dictionary

  m  A ruler, lord, sovereign.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.  अधिपती , धनी , मालक , राजा , सम्राट .

मराठी (Marathi) WN

   See : देव

महाराष्ट्र शब्दकोश

  पु. 
   ईश्वर .
   राजा ; मालक ; धनी ; सम्राट ; अधिपति . सामाशब्द - जगदीश ; महेश ; वंगेश ; इ० जो प्रकाश्येंवीण प्रकाशु । जो ईशितव्येंवीण ईशु । - ज्ञा १५ . ५४५ .
   शंकर . राज्य त्यजिलें ईशानें . - ज्ञा १३ . २४ . [ सं . ]

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

   ईश नसे ज्यास सहाय, त्याचे श्रम व्यर्थ जाय
   जया कार्यात परमेश्र्वराचे साहाय्य नाही त्या कार्यात कितीहि परिश्रम केले तरी ते निष्फळ होतात. सामर्थ्य आहे चळवळीचे। जो करील तयाचें। परी तेथें भगवंताचें। अधिष्ठान पाहिजे।।-रामदास.

नेपाली (Nepali) WN

   See : मालिक

A Sanskrit English Dictionary

ईश  mfn.  mfn. owning, possessing, sharing
   one who is completely master of anything
   capable of (with gen.)
   powerful, supreme
   a ruler, master, lord, [Mn.]; [ŚBr.]; [MBh.]; [Kum.] &c.
ईश  m.  m. a husband, [L.]
   a रुद्र
   the number ‘eleven’ (as there are eleven रुद्रs)
    N. of शिव as regent of the north-east quarter, [MBh.]; [Hariv.]; [R.]; [Śak.] &c.
    N. of शिव
   of कुवेर

The Practical Sanskrit-English Dictionary

ईश [īśa] a.  a. [ईश्-क]
   Owning, possessing, sharing, master or lord of; see below.
   One who is completely master of anything.
   Capable of (with gen.)
   Powerful, supreme.
   शः A lord, master; with gen. or in comp.; कथंचिदीशा मनसां बभूवुः [Ku.3.34] with great difficulty controlled (were masters of) their minds; so वागीश, सुरेश &c.
   A husband.
   A Rudra.
   The number 11 (derived from the eleven Rudras).
  N. N. of Śiva (as regent of the north-east quarter.
   The Supreme god (परमेश्वर); व्यक्ताव्यक्तं भरते विश्वमीश- मीड्यम् [Śevt. Up.1.8;] प्रसादये त्वामहमीशमीड्यम् [Bg.11.44.] श्रीवत्सधामापररात्र ईशः [Bhāg.6.8.22.]
   शा Supremacy, power, dominion, greatness. [Śvet. Up.4.7.]
  N. N. of Durgā.
   A woman having supremacy; a rich lady.-Comp.
-कान्तः   A class of the eleven-storeyed buildings. (Mānasāra 21.1.11).
-कोणः   the north-east quarter.
-गीता  f. f. N. of a section of the Kūrma Purāṇa.
-दण्डः   Axle-pole or a car.
-पुरी, -नगरी  N. N. of Benares.
-बलम्   the missile पाशुपत.
-सखः   an epithet of Kubera.

Shabda-Sagara

ईश   r. 2nd cl. (ङ) ईशङ् (ईष्टे) To possess power, property, or authority.
ईश  m.  ( -शः)
   1. A name of SIVA.
   2. Also of the same deity as regent of the north-east quarter.
   3. A ruler, a master.
  f.  ( -शा) The shaft of a plough.
    E. ईश् to rule, क aff.

ROOTS:

ईश् क

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

   See : ईशोपनिषद्