तनु

{ tanu }

Puranic Encyclopaedia

TANU   An ancient sage. This sage lived in the palace of King Vīradyumna for a long time. [Chapters 127 and 128, Śānti Parva] .

हिन्दी (hindi) WN

   See : दुबला-पतला, जन्मकुंडली स्थान, शरीर, केंचुल, महिला, चमड़ा, मुलायम

प्राचीन चरित्रकोश

तनु n.  कृष देखिये ।

A dictionary, Marathi and English

   Small, little, minute; slender, slim, delicate; fine, thin, tenuous, attenuate.
   tanu f S The body.

Aryabhushan School Dictionary

  f  The body.
 a   Small; fine; delicate.
  f  The body. The constitutional wants. A delicate constitution.

महाराष्ट्र शब्दकोश

  स्त्री. शरीर ; देह . तन - नू पहा . तृणवत तनु सोने ज्या पाषाण । - तुगा ३७७ . [ सं . ]
 वि.  १ अल्प ; थोडे . २ कृश ; क्षीण . ३ सूक्ष्म ; बारीक . ४ तलम ; अतिशय पातळ . ५ नाजूक ; कोमल . [ सं . ]
०मानसा  स्त्री. ज्ञानी जीवाच्या सात भूमिकांपैकी मनास तनुत्व ( सूक्षपणा ) आणणारी तिसरी भूमिका . - हंको . [ तनु = कृश + मानस = मन ]
०चतुष्ट्य  न. देहाचे चार भेद ( सूक्ष्म , स्थूल , कारण व महाकारण ). तनुचतुष्ट्यनिदर्शने । कैसी ते ऐकावी । - दा ४ . १ . २८ . [ तनु + चतुष्ट्य = चारांचा समूह ]

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

   तनुचतुष्‍टय
   देहाचे चार भेद
   स्‍थूल,
   सूक्ष्म,
   कारण,
   महाकारण.

A Sanskrit English Dictionary

तनु  mfn.  mf( उस्, ऊ॑स्, वी)n. thin, slender, attenuated, emaciated, small, little, minute, delicate, fine (texture, [Ṛtus. i, 7]), [ŚBr. iii, 5, 4, 21]; KātyŚr. viii, 5; [MBh.] &c. (in comp. g. कडारा-दि; also = -दग्ध, [Sarvad. xv, 189])
°न्वम्  f. (said of a speech or hymn) accomplished (in metre), [RV. viii, 1, 18 and] ( acc. f.), 76, 12
तनु  m.  m. ( g. 2. लोहिता-दि, not in [Kāś.]) N. of a ऋषि with a very emaciated body, [MBh. xii, 4665]
तनु  m.  f. ( उस्) (once m., [Bhām. ii, 79]) = °नू॑ (See s.v.), the body, person, self ( cf. दुष्-टनु, प्रिय॑-), [AitBr. viii, 24, 4] ( ifc.), [Mn.] ( स्वका त्°, ‘one's own person’, iv, 184), [MBh.]; [Hariv.] ( acc. pl. irr. °नवस्, 3813) &c. ( इयं तनुर् मम, ‘this my self. i.e. I myself here’ [Ratnâv. iv, 4]; °नुं-√ त्यज् or हा, ‘to give up one's life’ [Mn. vi, 32]; [BhP. iii]; [Kathās.])
तनु  m.  m. form or manifestation, [Śak. i, 1]
   the skin, [L.]
-गृह   = , [VarBṛ.]; [Laghuj.]

ROOTS:

गृह

तनु   [ cf. τανυ-; Lat. tenuis &c.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

तनु [tanu] a.  a. (-नु,
-न्वी  f. f.) [तन्-उन्]
   Thin, lean, emaciated; वीतप्रभावतनुरप्यतनुप्रभावः [Ki.16.64.]
   Delicate, slender, slim (as a limb, as a mark of beauty); तनुवृत्तमध्यः [R.6.32;] cf. तन्वङ्गी
   Fine, delicate (as cloth); स्तनेषु तन्वंशुकमुन्नतस्तना [Ṛs.1.7.]
   Small, little, tiny, scanty, few, limited; तनुवाग्विभवोऽपि सन् [R.1.9;3.2;] तनुत्यागो बहुग्रहः [H.2.89.] 'giving little' &c.
   Trifling, unimportant, little; [Amaru.28.]
   Shallow (as a river) -f.
   The body, the person.
   Outward form, manifestation; प्रत्यक्षाभिः प्रपन्नस्तनुभिरवतु वस्ताभिरष्टाभिरीशः [Ś.1.1;] [M.1.1.]
   Nature, the form or character of anythig; तीक्ष्णां तनुं यः प्रथमं जहाति सोऽनन्त्यमाप्नोत्यभयं प्रजाभ्यः [Mb.12.245.] 26.
   Skin. [cf. L. tenuis, Eng. thin.] -Comp. -अङ्गa. having slender limbs, delicate. (-ङ्गी) a delicate woman.
-ऊनः   the wind.
-कूपः   a pore of the skin.-गृहम्,
-स्थानम्   The first lunar mansion.
-छद्   (-द)a. protecting, clothing.
-छदः   an armour; ततस्तु द्रुपदानीकं शरैश्छिन्नतनुच्छदम् [Mb.7.168.26;] तरुपलाशसवर्णतनुच्छदः [R.9.51;12.86.]
-ज a.  a. born from the body; वाञ्छैव सूचयति पूर्वतरं भविष्यं पुंसां यदन्यतनुजं त्वशुभं शुभं वा [Pt.2.8.]
   (जः) a son; [Bhāg.5.9.6.]
   the hair on the body; स्निग्धहर्यक्षतनुजश्मश्रुप्रवरमूर्द्धजम् [Rām.1.16.12.]
-जा   a daughter.-त्यज् a. risking one's life.
   giving up one's person, dying; योगेनान्ते तनुत्यजाम् [R.1.8.]
   rash, desperate, fool-hardy.
-त्याग a.  a. spending little, sparing, niggardly.
-त्रम्, -त्राणम्,   an armour; रक्षन् विप्रांस्तनुत्रवान् Bk; [Bhāg.8.1.37.]
   दानम् offering the body (for sexual intercourse).
 a.  a. scanty gift.
-धी a.  a. littleminded.
-प्रकाश a.  a. of dim lustre; तनुप्रकाशेन विचेयतारका; [R.3.2.]
-बीजः   the jujube.
-भवः   a son. (-वा) a daughter.
-भस्त्रा   the nose.
-भृत्  m. m. any being furnished with a body, a living being; particularly a human being; कल्पं स्थितं तनुभृतां तनुभिस्ततः किम् [Bh.3.73.]
-मध्य a.  a. having a slender waist. (-ध्यम्) the waist. (-ध्या) a metre.-रसः perspiration.
-रुह्  n. n.,
   रुहम् the hair of the body.
   a feather; तनुरुहाणि पुरो विजितध्वनेः [Śi.6.45;] [Mv.6.33.]
-लता a.  a. slender body; एणीदृशस्तनुलता तनुते मुदं नः [P. R.2.19.]
-वातः   a kind of hell; Jain.
-वारम्   an armour; तनुवारभसो भास्वानधीरोऽविनतोरसा [Ki.15.23.]
-व्रणः   a pimple.
-संचारिणी   a young woman, a girl ten years old.
-सरः   perspiration.
-ह्रदः   the anus.

Shabda-Sagara

तनु  mfn.  ( -नुः-नुः or -न्वी or -नूः-नु)
   1. Small, minute.
   2. Delicate, fine, but with interestics.
   3. Thin, slender, emaciated.
   4. Little. f. ( -नु नूः)
   1. The body.
   2. The skin.
  f.  ( -नुः)
   1. A woman.
   2. Point of conjunction, or sun's entrance into a new sign.
  f.  ( -नी)
   1. A deli- cate or slender woman.
   2. A stanza of four lines, and twenty-four syllables in each: a variety of the Sankriti metre.
    E. तन् to stretch or spread, Unadi affix उ; also तनू and तनुस्.

ROOTS:

तन् उ; तनू तनुस्

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

   See : सुपेश, सुकुमार, अविस्तृत, कोमलाङ्ग