|
नेत्रम् [nētram] [नयति नीयते वा अनेन नी-ष्ट्रन्]
Leading, conducting, directing; कर्मणा दैवनेत्रेण जन्तुदेहोपपत्तये [Bhāg.3.31.1.]
The eye; प्रायेण गृहिणीनेत्राः कन्यार्थेषु कृटुम्बिनः [Ku.6.85;] 2.29,3;7.13.
The string of a churning-stick; मन्थानं मन्दरं कृत्वा तथा नेत्रं च वासुकिम् [Mb.1.18.13;] [Bhāg. 8.6.22.]
Woven silk, a fine silken garment; नेत्र- क्रमेणोपरुरोध सूर्यम् [R.7.39.] (where some commentators take नेत्रम् in its ordinary sense of the 'eye').
The root of a tree.
An enema pipe.
A carriage, conveyance in general.
The number 'two'.
A leader; सूर्योदये सञ्जय के नु पूर्वं युयुत्सवो हृष्यमाणा इवासन् । मामका वा भीष्मनेत्राः समीपे पाण्डवा वा भीमनेत्रास्तदानीम् ॥ [Mb.6.2.1.]
A constellation, star. (said to be m. only in these two senses).
A river; [Nm.]
A kind of vein; [Nm.]
A bug; [Nm.]
A bark of a tree; Nm.-Comp.
-अञ्जनम् a collyrium for the eyes; [Ś. Til.7.] -अतिथि a. One who has become visible.
-अन्तः the outer corner of the eye.
-अम्बु, -अम्भस् n. n. tears.-अभिष्यन्दः running of the eyes, a kind of eye-disease-अरिः Euphorbia Antiquorum (Mar. निवडुंग, शेर).-आमयः ophthalmia.
-उत्सवः any pleasing or beautiful object.
-उपमम् the almond fruit.
औषधम् collyrium
green sulphate of iron (Mar. हिराकस).
-कार्मणम् a spell for the eyes; [Vikr.]
-कनीनिका the pupil of the eye.
-कूटः, -टम् a front apartment, a side-hall, a corner tower; प्रधानावासनेत्रस्थनेत्रकूटद्वयं न्यसेत् [Kāmikāgama 35.75.]
कोषः the eye-ball.
the bud of a flower.-गोचर a. within the range of sight, perceptible, visible.
-चपल a. a. restless with the eyes, winking; न नेत्रचपलोऽनृजुः [Ms.4.177.]
-छदः the eyelid.
-जम्, -जलम्, -वारि n. n. tears.
-र्निसिन् a. a. kissing or touching the eye (sleep).
-पत्रम् the eye-brows.
-पर्यन्त a. a. as far as the eye, up to the eye. (-तः) the outer corner of the eye.
-पाकः inflammation of the eye; [Suśr.]
पिण़्डः the eye-ball.
a cat.
-बन्धः hood-winking, playing at hide-and-seek; [bhāg.]
-भवः, -मलम् the mucus of the eyes.
-मुष् a. a. stealing or captivating the eye.
योनिः an epithet of Indra (who had on his body a thousand marks resembling the female organ inflicted by the curse of Gautama).
the moon.-रञ्जनम् a collyrium.
-रोमन् n. n. the eyelash.
-वस्तिः m. m., f. a clyster-pipe with a bag.
-वस्त्रम् a veil over the eye, the eyelid.
-विष् f. f. excretion of the eyes.
-विष a. a. having poison in the eyes (the Brāhmaṇa); [Mb.2.] -स्तम्भः rigidity of the eyes.
|