विक्रिया

{ vikriyā }

महाराष्ट्र शब्दकोश

  स्त्री. १ बदल ; विकार . २ चित्तक्षोभ . ३ अकर्म ( थट्टा , इ० ). - शिदि ३४० . विक्रिय - ज्यावर क्रिया घडते तें . - न्यायप २९ .

A Sanskrit English Dictionary

वि-क्रिया  f.  a f. transformation, change, modification, altered or unnatural condition, [Kāv.]; [Pur.]; [Suśr.]

ROOTS:

वि क्रिया

   change for the worse, deterioration, disfigurement, deformity, [R.]
   ailment, indisposition, affection, [R.]; [Daś.]; [Suśr.]
   perturbation, agitation, perplexity, [MBh.]; [Kāv.] &c.
   hostile feeling, rebellion, defection, alienation, [Hariv.]; [Kāv.]; [Kathās.]
या   injury, harm, failure, misadventure ( acc. with √ , to suffer injury, undergo failure), ib.
   extinction (of a lamp), [Kathās.]
   a strange or unwonted phenomenon, ib.
   any product or preparation, [Mn.]; [Yājñ.]; [MārkP.]
भ्रू-व्°   contraction, knitting (of the brows; See )

ROOTS:

भ्रू व्°

रोम-व्°   bristling (of the hair; See )

ROOTS:

रोम व्°

वि-क्रिया    b &c. See p. 954, col. 3.

ROOTS:

वि क्रिया

The Practical Sanskrit-English Dictionary

विक्रिया [vikriyā]   1 Change, modification, alteration; श्मश्रु- प्रवृद्धिजनिताननविक्रियान् [R.13.71;1.17.]
   Agitation, excitement, perturbation, excitement of passion; अथ तेन निगृह्य विक्रियामभिशप्तः फलमेतदन्वभूत् [Ku.4.41;3.34.]
   Anger, wrath, displeasure; साधोः प्रकोपितस्यापि मनो नायाति विक्रियाम् Subhāṣ; लिङ्गैर्मुदः संवृतविक्रियास्ते [R.7.3;] किमकारणमस्मासु गतवानसि विक्रियाम् [Bm.1.911.]
   Reverse, evil; विक्रियायै न कल्पन्ते संबन्धाः सदनुष्ठिताः [Ku.6.29] (विक्रियायै = वैकल्योत्पादनाय Malli.)
   Knitting, contraction (of the eyebrows); भ्रूविक्रियायां विरतप्रसंगैः [Ku.3.47.]
   Any sudden movement, as in रोमविक्रिया [V.1.12] 'thrill'.
   A sudden affection or seizure, disease.
   Violation, vitiation (of the proper duties); इत्याप्त- वचनाद्रामो विनेष्यन् वर्णविक्रियाम् [R.15.48.]
   A preparation or dish of rice &c.
   Injury, harm.
   Extinction (of a lamp). -Comp.
-उपमा   a kind of Upamā mentioned by Daṇḍin; see चन्द्रबिम्बादिवोत्कीर्णं पद्मगर्भादिवोद्धृतम् । तव तन्वङ्गि वदनमित्यसौ विक्रियोपमा ॥ [Kāv.2.41.]

Shabda-Sagara

विक्रिया  f.  ( -या)
   1. Change of mind, form, purpose, condition, &c.
   2. Emotion, perturbation, passion.
   3. Anger, dis-satisfaction.
   4. Contraction.
   5. Vitiation, intermixture.
    E. वि implying reverse, and क्रिया action: see विकार .

ROOTS:

वि क्रिया विकार .

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

   See : विकारः