विप्रलम्भ

{ vipralambhḥ }

A Sanskrit English Dictionary

वि-प्रलम्भ  m.  m. ( fr. Caus.) deception, deceit, disappointment, [MBh.]; [Kāv.] &c.

ROOTS:

वि प्रलम्भ

   the being disappointed or deceived through ( abl.), [MBh. xiv, 133]
   separation of lovers, [Ragh.]; [Uttarar.] &c.
   disunion, disjunction, [W.]
   quarrel, disagreement, ib.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

विप्रलम्भः [vipralambhḥ]   1 (a) Deceiving, deceit, tricking, disappointment; विप्रलम्भोऽयमत्यन्तं यदि स्युरफलाः क्रियाः [Mb.3.] 31.28; विप्रलम्भोऽपि लाभाय सति प्रियसमागमे [Ki.11.27.] (b) Delusion; अतिक्लमिता खलु प्रियसखी अनेनानुकूलविप्रलम्भेन [Māl. 6.]
   Especially, deceiving by false statement or by not keeping promises; विप्रलम्भकृत्रिमप्रेमसहजसौहार्दवेदिनं तं विद्येश्वरं सबहुमानं विससर्ज [Dk.1.5.]
   Quarrel, disagreement.
   Disunion, separation, disjunction.
   The separation of lovers; शुश्रुवे प्रियजनस्य कातरं विप्रलम्भपरिशङ्किनो वचः [R.19.18;] [Ve.2.12.]
   (In Rhet.) The feeling or sentiment of love in separation, one of the two main kinds of शृङ्गार (opp. संभोग); अपरः (विप्रलम्भः) अभिलाष- विरहेर्ष्याप्रवासशापहेतुक इति पञ्चविधः [K. P.4;] यूनोरयुक्तयोर्भावो युक्तयोर्वाथवा मिथः । अभीष्टालिङ्गनादीनामनवाप्तौ प्रहृष्यते । विप्रलम्भः स विज्ञेयः
-उज्जवलमणिः;   cf. [S. D.212] et seq.

Shabda-Sagara

विप्रलम्भ  m.  ( -म्भः)
   1. Tricking, deceiving, disappointing, deceiving by a false affirmation or by not keeping a promise.
   2. Separation, es- pecially of lovers.
   3. Disunion, disjunction.
   4. Quarrel, disagree- ment.
   5. The sentiment of love in separation, (opposite to सम्भोग.)
    E. वि and प्र implying reverse, लभि to get or gain, aff. घञ् .

ROOTS:

वि प्र लभि घञ् .