स्फुर्

{ sphur }

A Sanskrit English Dictionary

स्फुर्    1. ( cf. √ स्फर्) cl. 6. P. ( [Dhātup. xxviii, 95]) स्फुर॑ति ( mc. also °ते; p. स्फुरत् and स्फुरमाण [ q.v.]; only in pres. base, but See अप-√ स्फुर्; Gr. also pf. पुस्फोर, पुस्फुरे; fut. स्फुरिता, स्फुरिष्यति; aor. अस्फोरीत्; Prec. स्फूर्यात्; inf. स्फुरितुम्),

to spurn, [RV.]; [AV.];

to dart, bound, rebound, spring, [RV.]; [MBh.]; [Kāv.];

to tremble, throb, quiver, palpitate, twitch (as the nerves of the arm, [Śak.]), struggle, [Kauś.]; [MBh.] &c.;

to flash, glitter, gleam, glisten, twinkle, sparkle, [MaitrUp.]; [R.] &c.;

to shine, be brilliant or distinguished, [Rājat.]; [Kathās.]; [MārkP.];

to break forth, burst out plainly or visibly, start into view, be evident or manifest, become displayed or expanded, [NṛsUp.]; [MBh.] &c.;

to hurt, destroy, [Naigh. ii, 19] :

Caus. स्फोरयति ( aor. अपुस्फुरत् or अपुस्फरत्), to stretch, draw or bend (a bow), [Bhaṭṭ.];

to adduce an argument, [Śaṃk.] Sch.;

to cause to shine, eulogize, praise excessively, [Pañcad.];

स्फुरयति, to fill with ( instr.), [Lalit.] :

Desid. पुस्फुरिषति Gr.:

Intens. पोस्फुर्यते, पोस्फोर्ति.
स्फुर्   [ cf. Gk. σπαίρω, σφυρόν; Lat. sperno; Lith. spírti; Germ. sporo, spor, Sporn; Eng. spur, spurn.]
स्फुर्    2. ( ifc.) quivering, trembling, throbbing, [Śiś. ii, 14.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

स्फुर् [sphur]   6 P. (स्फुरति, स्फुरित)
   (a) To throb, palpitate (as eyes &c.); शान्तमिदमाश्रमपदं स्फुरति च बाहुः कुतः फल- मिहास्य [Ś.1.16;] स्फुरता वामकेनापि दाक्षिण्यमवलम्ब्यते [Māl. 1.8;] अभिमतफलशंसी चारु पुस्फोर बाहुः [Bk.1.27;] स्फुरति हृदयं वाहय रथम् [Pratimā 3.1.] (b) To shake, tremble, quiver, vibrate in general; स्फुरदधरनासापुटतया [U.1.29;] 6.33.
   To twitch, struggle, become agitated; हतं पृथिव्यां करुणं स्फुरन्तम् [Rām.]
   To start, dart, spring forward; पुस्फुरुर्वृषभाः परम् [Bk.14.46.]
   To spring back, rebound (as a bow.).
   To spring or break forth, shoot out, spring up, rise forth; धर्मतः स्फुरति निर्मलं यशः [Ku.3.68.]
   To start into view, become visible or manifest, appear clearly, become displayed; मुखात् स्फुरन्तीं को हर्तुमिच्छति हरेः परिभूय दंष्ट्राम् [Mu.1.8;] रचितरुचिरभूषां दृष्टिमोषे प्रदोषे स्फुरति निरवसादां कापि राधां जगाद [Gīt.11.]
   To flash, scintillate, sparkle, glitter, gleam, shine; स्फुरतु कुचकुम्भयोरुपरि मणिमञ्जरी रञ्जयतु तव हृदयदेशम् [Gīt.1;] (तया) स्फुरत्प्रभामण्डलया चकाशे [Ku.1.24;] [R.3.6;5.51;] [Me.15,27.]
   To shine, distinguish oneself, become eminent; जातस्तु गण्यते सोऽत्र यः स्फुरत्यन्वयाधिकम् [Pt.1.27.]
   To flash on the mind, rush suddenly into memory.
   To go tremulously.
   To bruise, destroy. -Caus. (स्फारयति-ते, स्फोरयति-ते)
   To cause to throb or vibrate.
   To cause to shine, irradiate.
   To throw, cast. -With अप to shine forth or out. अभि
   to spread or be diffused, expand.
   to become known.
स्फुर् [sphur]   (at the end of a compound) quivering, throbbing; ततः सपत्नापनयस्मरणानुशयस्फुरा [Śi.2.14.]

Shabda-Sagara

स्फुर्   r. 6th cl. ( स्फुरति)
   1. To throb, to beat.
   2. To move.
   3. To swell.
   4. To struggle.
   5. To start, to dart.
   6. To spring back, to rebound. 7. To break forth.
   8. To start into view.
   9. To flash, to scintillate. 10. To shine.
   11. To flash on the mind.
   12. To go tremulously. 13. To bruise, to destroy.
   With अभि,
   1. To expand.
   2. To become known.
   With प्र,
   1. To tremble.
   2. To expand.
   3. To spread wide. With वि,
   1. To tremble.
   2. To struggle.
   3. To glitter.
   4. To draw, to twang, (as a bow.)

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 verb  शरीरावयवे ईषत्कम्पनानुकूलः व्यापारः।   Ex. मम नेत्रं स्फुरति।

HYPERNYMY:

वेल्ल्

ONTOLOGY:

() ➜ कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

स्पन्द् आस्पन्द् प्रस्पन्द् प्रस्फुर् परिस्पन्द् परिस्फुर् विस्पन्द् प्रकम्प्

Wordnet:

asm কঁ্পা

bd माव

guj ફરકવું

hin फड़कना

kan ಅದರು

kas ہِلُن

kok फडफडप

mar उडणे

pan ਫੜਕਣਾ

tam துடிக்க

tel అదురు

urd پھڑکنا , بےچین ہونا , تڑپنا , مضطرب ہونا

   See : प्रस्पन्द्