द्रव्य

हिन्दी (hindi) WN

    see : पदार्थ, धन- दौलत

A dictionary, Marathi and English

   g. of s. To be exceedingly rich.

Aryabhushan School Dictionary

 n   wealth; an ingredient; elementary substance; a drug.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.   अर्थ , धन , पैसाअडका , पुंजी , मालमत्ता , संपत्ती , वित्त , संपदा .

मराठी (Marathi) WN

    see : पदार्थ, धन

महाराष्ट्र शब्दकोश

  न. १ धन ; संपत्ति ; मालमत्ता ; पैसा . द्रव्येण सर्वे वशाः = द्रव्याने हवा तो मनुष्य वश होतो . २ वस्तूंतील मूलभूत घटक , तत्त्व , अर्थ , विषय , पदार्थ , प्रकृति . ३ सृष्टीचे मूलतत्त्व . ही तत्त्वे नऊ मानितात . पृथ्वी , आप , तेज , वायु , आकाश , काळ , दिशा , मन व आत्मा ; पंचभूतात्मक वस्तु . ४ औषध ; औषधी वस्तु . ५ ( व्या .) ज्यास लिंग , वचन , विभक्ति इ० लागतात असा शब्द . याच्या उलट अव्यय . ६ घटक ; अवयव ; अंगभूत पदार्थ ; बाब ; विषय ; मुद्दा . उदा० औषधी - सुगंधी - होम - द्रव्य . ७ ( रसा . ) जागा व्यापणारा व पृथ्वीने आकर्षिला जाणारा पदार्थ , वस्तुः जडपदार्थ . ८ ( पदा ) भौतिक जगांतील वस्तू ज्यापासून बनल्या आहेत ते सूक्ष्म कण प्रत्येकी . ९ ( यंत्र . ) जी इंद्रियगोचर असून जीस काही आकार व वजन असते म्हणजे जीपासून कांही प्रतिबंध होतो ती वस्तु . - यंस्थि १ . १० म्हणजे जीपासून कांही प्रतिबंध होतो ती वस्तु . [ सं . ] द्रव्याचा धूर निघणे - पुष्कळ श्रीमंत असणे ; घरी लक्ष्मी पाणी भरणे . द्रव्याचे उबेने उडी मारणे - पैशाच्या बळावर वाईट , धाडसी काम करण्यास प्रवुत्त होणे . द्रव्याचे धुडके उडविणे - करणे - पैसा उडविणे , नासणे , उधळणे . द्रव्यावर ताव देण - पैसा गिळंकृत करणे , दाबणे . सामाशब्द -
०दृष्टि वि.   द्रव्यादृष्ट याचे अपभ्रष्ट रुप ; द्रव्यादृष्ट पहा .
०दृष्टी वि.  द्रव्यावर लक्ष देऊन , द्रव्य मिळेल तरच काम करणारा ; स्वार्थी . [ द्रव्य + दृष्टि ]
०वाचक  पु. ( व्या . ) नामाचा एक प्रकार ; पदार्थाचे किंवा वस्तूचे नाव ; पदार्थवाचक नाम . उदा० दही , दूध , तेल इ० .
०वाद  पु. १ पंच त्तांविषयीचे मत ; सृष्टि पंचभूतात्मक मानणे .
०वादी  पु.  वरील तत्त्वांचे प्रतिपादन करणारा .
०वान    शाली वि . श्रीमंत ; धनवान
०हीन वि.   गरीब ; निर्धेन . द्रव्याद्र्ष्ट दृष्टि नस्त्री . नशीबाची , भाग्याची अनुकूलता ; द्रव्ययोग असणारे चांगले नशीब , भाग्य . मोठी विद्या असली , मोठा पराक्रम असला तरी द्रव्यादृष्ट असल्यावाचून पैका कांही मिळायचा नाही . - वि . पैसा मिळण्याचे , संपत्तियोगाचे ( नशीब , भाग्य ). [ द्रव्य + अदृष्ट = नशीब ] द्रव्यानुकूल्य न . संपदा ; समृद्धि ; स्वास्थ्य ; द्रव्यसामर्थ्थ्य . द्रव्येपणा स्त्री . १ द्रव्याची इच्छा ; द्रव्यासाठी धडपड . २ स्वतःच्या पैशावर , मालमत्तेवर प्रेम .

नेपाली (Nepali) WN

    see : पदार्थ

A Sanskrit English Dictionary

द्रव्य  n.  1. n. a substance, thing, object, [Up.]; [Mn.]; [MBh.] &c.
   the ingredients or materials of anything, [MBh.]; [R.]
    medicinal substance or drug, [Suśr.]
पृथिवी   ( phil.) elementary substance (9 in the न्याय, viz., अप्, तेजस्, वायु, आकाश, काल, दिश्, आत्मन्, मनस्; 6 with जैनs, viz. जीव, धर्म, अधर्म, पुद्गल, काल, आकाश)
एक   ( gr.) single object or person, individual ( cf.-)
अ-    fit object or person ( cf..)

ROOTS:

अ

    object of possession, wealth, goods, money, [Mn.]; [Yājñ.]; [MBh.] &c.
    gold, vii, 18, 34 Sch."> [R. vii, 18, 34] Sch.
    bell- metal, brass, --- 10---
    ointment, --- 11---
    spirituous liquor, [L.]
   a stake, a wager, [W.]
द्रव्य  mfn.  2. mfn. ( fr. 4. द्रु) derived from or relating to a tree, [Pāṇ. 4-3, 161]
    tree- like or corresponding to a tree, [ŚāṅkhBr. x, 2]
द्रव्य  n.  n. lac, gum, resin, [L.]

Shabda-Sagara

द्रव्य  mfn.  ( -व्यः-व्या-व्यं)
   1. fit, proper, right, what is or ought to be. 2. derived from or relating to a tree.
  n.  ( -व्यं)
   1. wealth, property. 2. substance, thing, the receptacle or substratum of properties, &c. 3. elementary substance, nine kinds of which are reckoned; viz. earth, water, fire, air, æther, time, space, soul, and intellect.
   4. brass.
   5. A stake, a wager.
   6. A drug, a medicament, any thing. used in medicine.
   7. anointing, plastering.
   8. lac, the animal dye. 9. extract, gum, resin, &c. derived from vegetables.
    10. modesty, propriety.
    11. spirituous liquor.
    E. द्रु a tree, affix यत् .

ROOTS:

द्रु यत् .