|
HUMOUR , s.
(Moisture) क्लेदः -दं, संक्लेदः, स्तेमः, तेमः, जलावसेकः,चिक्लिदं, समुन्दनं, स्नेहः, आर्द्रता. —
(Fluid) रसः, जलं; ‘of the body,’ धातुःm.; ‘disorder of the humours,’ दोषः; ‘vitiation of the three humours,’ दोषत्रयं. —
(Temper of mind) भावः,स्वभावः, शीलः, शीलता -त्वं, प्रकृतिःf.; ‘good humour,’ सद्भावःसत्प्रकृतिःf., सुशीलता, सुप्रकृतिःf.; ‘bad humour,’ असद्भावः,वक्रभावः; ‘in a bad humour,’ दुष्प्रकृतिः -तिः -ति, दुःशीलः -ला-लं, वक्रभावः -वा -वं. —
(Whim) छन्दस्n., छन्दं, मनोलौल्यं, बुद्धि-लौल्यं, बुद्धिविलासः, बुद्धिचापल्यं, चापलं, तरङ्गः, लहरी, अखट्टिःm. —
(Wit) रसः, रसिकता, रसिता, चित्रं, वैदग्ध्यं, कौतुकं. ROOTS: क्लेददंसंक्लेदस्तेमतेमजलावसेकचिक्लिदंसमुन्दनंस्नेहआर्द्रतारसजलंधातुदोषदोषत्रयंभावस्वभावशीलशीलतात्वंप्रकृतिसद्भावसत्प्रकृतिसुशीलतासुप्रकृतिअसद्भाववक्रभावदुष्प्रकृतितितिदुशीललालंवक्रभाववावंछन्दस्छन्दंमनोलौल्यंबुद्धिलौल्यंबुद्धिविलासबुद्धिचापल्यंचापलंतरङ्गलहरीअखट्टिरसिकतारसिताचित्रंवैदग्ध्यंकौतुकं
To HUMOUR , v. a.अनुवृत् (c. 1. -वर्त्तते -र्त्तितुं), अनुकूल (c. 10. -कूल-यति -यितुं), सन्तुष् (c. 10. -तोषयति -यितुं), परितुष्, अनुरुध् (c. 4. -रुध्यते -ति -रोद्धुं), आराध् (c. 10. -राधयति -यितुं), अनुग्रह् (c. 9. -गृह्लाति -ग्रहीतुं), प्रसद् (c. 10. -सादयति -यितुं), अनुरञ्ज् (c. 10. -रञ्ज-यति -यितुं), भज् (c. 1. भजति -ते, भक्तुं), लल् (c. 10. लालयति -यितुं), ‘to humour one's inclination,’ छन्दोऽनुवृत्. —
(Suit) युज् (c. 4. युज्यते, c. 10. योजयति -यितुं). ROOTS: अनुवृत्वर्त्ततेर्त्तितुंअनुकूलकूलयतियितुंसन्तुष्तोषयतिपरितुष्अनुरुध्रुध्यतेतिरोद्धुंआराध्राधयतिअनुग्रह्गृह्लातिग्रहीतुंप्रसद्सादयतिअनुरञ्ज्रञ्जभज्भजतितेभक्तुंलल्लालयतिछन्दोऽनुवृत्युज्युज्यतेयोजयति HUMOUR , s. The three humours of the body are, 1. ‘phlegm,’ कफः; 2. ‘bile,’ पित्तं; 3. ‘air or wind,’ वायुःm., वातः; ‘dis- order of any h.,’ धातुनाशः; ‘vitiation of three h.,’ त्रिदोषं,सन्निपातः; ‘excess of any of the three h.,’ प्रकोपः, उल्वणं;‘disorder resulting from vitiation of the phlegm,’ कफ-विकारः, कफरोगः; ‘of the bile,’ पित्तविकारः; ‘of the wind,’ वातविकारः, वायुविकारः. ROOTS: कफपित्तंवायुवातधातुनाशत्रिदोषंसन्निपातप्रकोपउल्वणंकफविकारकफरोगपित्तविकारवातविकारवायुविकार
|