२३४१
प्रपंचाचें भान । आहे मृगजळासमान ॥१॥
नाथिलेंचि सत्य दिसे । सत्य आहे तें आभासे ॥२॥
मृगजळीम उप्तत्ति नाहीं । पाहतां अवघे मिथ्या पाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । मिथ्या अवघे देह जाण ॥४॥
२३४२
सागरींची लहरी । मी एक म्हणे सागरीं । तैसा तुझा तुंचि तुजवरी । एकदशीं ॥१॥
शुद्ध आणि शबल । तुंचि एक सकळ । औटहात केवळ । ते तंव कल्पना तुझी ॥२॥
डोळे झाकून किती । पहासी आतौतें । बाहेर न करी ते वोस पाडुं ॥३॥
सबाह्म संमतु असतां वाडेंकोडें । एक देशीं थोडें कल्पनेसाठीं ॥४॥
लेंकुराचें खेळणीं । दिवस म्हणती जाली रजनी । उठती लटिके निजोनी । आतां उदयो जाला ॥५॥
तेथे अखंड प्रकाश पाहो । उदयो अस्त दोन्हीं वावो । तैसा भावो आणि अभावो । एका जनार्दन चरणीं ॥६॥
२३४३
स्वप्नें दिसे स्वयेंचि नासे । तैसें काल्पनिक जग भासे ॥१॥
मुळींच मिथ्या मृगजळ । त्यामाजीं नसे शीतळ जळ ॥२॥
पिंपळावरुनी मार्गु आहे । ऐकोनी वृक्षा वेघों जाये ॥३॥
ऐसेंक अभागीं पामर । नकळे तयांसी विचार ॥४॥
म्हनॊनि शरण जनार्दनी । एका जनार्दनीं एकपणीं ॥५॥
२३४४
मृगजळाचें दोहीं निःशेष जळ नाहीं । यापरी माया समूळ मिथ्या पाहीं ॥१॥
माया नाहीं माया नाहीं । जगचि ब्रह्मारुप पाहीं ॥२॥
दोराचें सर्पत्व जिताचि मेलें । मायोची बद्धता तुजचि तुझेनि बोले ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहतां चैतन्यघन । बद्धता मुक्तता समुळ मिथ्या जाण ॥४॥
२३४५
मृगजळ जेथें नसे । तेथें वसे कोरडें ॥१॥
ऐसा घ्यावा अनुभव । पदोपदीं भाव जीवासी ॥२॥
जे दिसें ते नासे । ऐसें असे सर्वत्र ॥३॥
यापरी जाणावें मिथ्यापण । शरण एका जनार्दन ॥४॥
२३४६
मृगजळीं पहातां दिसतसे जळ । परी तें कोरडेंचि केवळ ॥१॥
तेवीं दिसे जगदाभास । अवघा मिथ्या साभिलाष ॥२॥
जेथें मिथ्या द्वैत भाविक । पहातां जनार्दनचि एक ॥३॥
तरंग हरपलें पाणी । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
२३४७
दोरा अंगीं जैसा नसतां सर्प दिसे । मिथ्या देह तैसा वस्तूवरी आभासे ॥१॥
देह मी नव्हे देह मी नव्हे । देह मी नव्हे माझेनी अनुभवें ॥२॥
घटीं वर्तूळ आकाश परि तें महदाकाश । विकारवंत देह चैतन्य विलास ॥३॥
एका जनार्दनीं दो नांवीं एक । देह झाला मेला समूळ मिथ्या देखा ॥४॥
२३४८
आकाशापासोनी वायु झाला । तो गगनावेगळा नाहीं गेला ॥१॥
अग्नीपासुनी जळाचा अंशु । जळापासुनी पृथ्वीप्रकाशु ॥२॥
तैसें कार्य आणि कारण । परस्परें अभिन्न जाण ॥३॥
जेवीं तंतु आणि पटु । दोन्हीं दिसती एकवटु ॥४॥
साखरेचे नारळ केले । परि साखरत्व नाहीं मुकले ॥५॥
जेवीं कां पृथ्वीमृत्तिका । मृत्तिकेंचें भांडें देखा ॥६॥
ऐसें कार्यकारण विशेष । एका जनार्दनीं निज दास ॥७॥
२३४९
वांझचिया बाळा बागुलें ग्रासिलें । तैसे मिथ्या देह कळिकाळें ग्रासिलें ॥१॥
नेणा नवलावो जाणा ब्रह्माभावो । देहींचा संभव समूळ मिथ्या ॥२॥
जळगार पाषाण तें जैसें जीवन । साकार देह तैसा ब्रह्मार्पण ॥३॥
एका जनार्दन एकत्व पाहीं । देहविदेह समुळ तेथे नाहीं ॥४॥
२३५०
अष्टही दिशा पुर्ण भरला देव । मा पुर्व पश्चिम भाव तेथें कैंचा ॥१॥
पाहे तिकदे देव व्यापुनी भरला । रिता ठाव ठरला कोठें नाहीं ॥२॥
समाधी समाधान मनाचें उन्मन । मा देवा भिन्नपण नाहीं नाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं एकपणासाठीं । देव पाठीपोटीं भक्तामागें ॥४॥
२३५१
अष्टदिशी व्यापक नारायण । तेथें नाहीं पूर्व पश्चिमेंचें भान ॥१॥
पहा कर्माची राहाटी । सर्व व्यापक संकल्प म्हणती उठाउठी ॥२॥
नको विष्णु म्हणतां भेद उरला नाहीं । भेदभावें पाहाती सर्वाठायीं ॥३॥
भेदाभेद टाकुनी देई वेगें । एका जनार्दनीं शरण रिघे ॥४॥
२३५२
साकर दिसे परि गोडी न दिसे । तें काय त्यावेगळी असे ॥१॥
तैसा जनीं आहे जनार्दन । तयांचें पहावया सांडीं अभिमान ॥२॥
कापुराअंगीं परिमळु गाढा । पाहतां उघडा केविं दिसे ॥३॥
पाठपोट जैसें नाहींच सुवर्णा । एका जनार्दन यापरी जाणा ॥४॥
२३५३
भजतां भजन एका जनार्दन । ब्रह्मा परिपुर्ण सर्व एका ॥१॥
सांडुनी वासना भजतां भजन । ब्रह्मा परिपुर्ण सर्व एक ॥२॥
विषयवासना त्यागितां संपुर्ण । ब्रह्मा तें संपुर्ण सर्व एक ॥३॥
एका जनार्दनीं एकत्व भाव । तेथें नांदे देव संदेह नाहीं ॥४॥
२३५४
जैशी देहापाशीं छाया । तैशी दिसे मिथ्या माया ॥१॥
आत्मा शुद्ध काया मळीन । काया जड आत्मा चिदघन ॥२॥
जीव अलिप्त माया गुणी । माया वेष्टन जीवालागुनी ॥३॥
एका जनार्दनीं शिव । सदा असे स्वयमेव ॥४॥
२३५५
ऐसा ज्याचा एक भाव । तेथें नाहीं द्वैता ठाव ॥१॥
द्वैत अद्वैत हारपलें । अवघें एकरुप जाहलें ॥२॥
संकल्प विकल्प विराला । अवघा देहीं देव जाहला ॥३॥
एका जनार्दनीं ठाव । स्वयमेव भरला देव ॥४॥
२३५६
परमात्मा एकला एक । एकपणें तोचि अनेक ॥१॥
तेथें जाती विजाती नाहीं देखा । महा सुखा सुखपात्र ॥२॥
म्हणे जनार्दनाचा एक । आत्मा सारिखा सर्व देहीं ॥३॥
२३५७
आत्मा केवळ एकला एक । तेथें सुखदुःख कैंचे ॥१॥
आत्मा सुखदुःखावेगळा । हें तों न कळे कळा तयाची ॥२॥
म्हणे जनार्दनाचा एका । आत्मा देखाक सर्वघटीं ॥३॥
२३५८
घटामाजीं घालिजे अमृत । अथवा घालिजे खात मूत ॥१॥
घट घाई करितां चूर । आकाशासी नुमटे चीर ॥२॥
घट फोडुनी केला नाश । आकाश तैसेंचि अविनाश ॥३॥
तेवीं देव नश्वर जाण । एका जनार्दनीं परिपुर्ण ॥४॥
२३५९
घटामाजीं जीवन घालितां अभ्र दिसों लागें सर्वथा ॥१॥
घट फुटलिया जाण । अभ्र न नासेचि पुर्ण ॥१॥
घटाकार देहस्थिती । जाणावी पां त्वां निश्चिती ॥३॥
एका जनार्दनीं पूर्ण । सबाह्म आत्मा परिपुर्ण ॥४॥
२६६०
देही असोनि देहातीत । भूतीं भूतात्मा भगवंत ॥१॥
भिन्न खाणी भिन्नाकार । चिदात्मा हा निर्विकार ॥२॥
एक निश्चयो नाहीं चित्तीं । एका जनार्दनीं वायां भक्ति ॥३॥