सहस्त्र नामे - श्लोक ११६ ते १२०

हंस: हस्तिपिशाचि-ईश: हवनं हव्य-कव्यभुक्‌ ।
हव्य: हुतप्रिय: हर्ष: ह्रल्लेखा-मन्त्र-मध्यग: ॥११६॥
६५४) हंस---हंस म्हणजे सूर्य. सूर्यरूप असलेला. यतिविशेषस्वरूप. हंसरूप परमात्मा. सोऽहं हाच हंस असणारा.
६५५) हस्तिपिशाचीश---हस्तिपिशाचिनीच्या नवाक्षर मन्त्राची (‘ॐ गं गणपतये नम:।’) देवता.
६५६) हवनम्‌---आहुतिस्वरूप.
६५७) हव्य-कव्यभुक्‌---हव्य किंवा हविर्दव्य म्हणजे देवांचे अन्न. कव्य म्हणजे पितरांना देण्याचे अन्न. भुक्‌ म्हणजे खाणारा. हव्य आणि कव्य खाणारा.
६५८) हव्य---हविर्द्रव्यरूप.
६५९) हुतप्रिय---आहुतीत दिली जाणारी द्रव्ये ज्याला प्रिय आहेत असा.
६६०) हृल्लेखामन्त्रमध्यग---आकाश, अग्नी, ईकार व बिन्दुरूप या प्रकारचे बीज ह्रल्लेखा म्हणून तन्त्रराज तन्त्रात वर्णिले आहे. ‘ह्नीं’ हे ते बीज. त्याचा वाचक. ‘ह्नीं’ नामक बीजाक्षरात असणारा.
क्षेत्राधिप: क्षमाभर्ता क्षमापरपरायण: ।
क्षिप्र-क्षेमकर: क्षेमानन्द: क्षोणीसुरद्रुम: ॥११७॥
६६२) क्षेत्राधिप---तीर्थक्षेत्रांचा स्वामी. क्षेत्र म्हणजे देह. देहाचा स्वामी.
६६३) क्षमाभर्ता---पृथ्वी (क्षमा) किंवा सहनशीलता धारण करणारा.
६६४) क्षमापरपरायण---क्षमाशील मुनींना प्राप्त होणारा.
६६५) क्षिप्रक्षेमकर---क्षिप्र म्हणजे त्वरित. क्षेम म्हणजे कल्याण. त्वरित कल्याण करणारा.
६६६) क्षेमानन्द---कल्याण आणि आनन्दस्वरूप. सांसारिक आणि पारमार्थिक आनंद देणारा.
६६७) क्षोणीसुरद्रुम---क्षोणी म्हणजे पृथ्वी आणि सुरद्रुम म्हणजे कल्पवृक्ष. पृथ्वीवरील कल्पवृक्ष असणारा.
धर्मप्रद: अर्थद: कामदाता सौभाग्यवर्धन: ।
विद्याप्रद: विभवद: भुक्तिमुक्तिफलप्रद: ॥११८॥
६६८) धर्मप्रद---भक्तांना धारणात्मक धर्म प्रदान करणारा.
६६९) अर्थद---चतुर्विध पुरुषार्थांपैकी (धर्म-अर्थ-काम-मोक्ष) द्वितीय पुरुषार्थाची सिद्धी देणारा.
६७०) कामदाता---तृतीय पुरुषार्थसिद्धी देणारा. इच्छा पूर्ण करणारा.
६७१) सौभाग्यवर्धन---कुटुम्बाचे सौभाग्य उजळवणारा.
६७२) विद्याप्रद---विद्या देणारा.
६७३) विभवद---ज्ञानसंपत्ती देणारा.
६७४) भुक्तिमुक्तिफलप्रद---भोग आणि मोक्ष ही फले देणारा.
आभिरूप्यकर: वीरश्रीप्रद: विजयप्रद: ।
सर्ववश्यकर: गर्भदोषहा पुत्रपौत्रद: ॥११९॥
६७५) आभिरूप्यकर---विद्वत्ता आणि सौंदर्य प्रदान करणारा.
६७६) वीरश्रीप्रद---भक्तांना वीरोचित (वीर + उचित) वैभव देणारा.
६७७) विजयप्रद---विजय प्राप्त करून देणारा.
६७८) सर्ववश्यकर---भक्तांना सर्व काही वश करून देणारा.
६७९) गर्भदोषहा---गर्भदोष दूर करणारा.
६८०) पुत्रपौत्रद---पुत्रपौत्र देणारा. पौत्र म्हणजे नातू
मेधाद: कीर्तिद: शोकहारी दौर्भाग्यनाशन: ।
प्रतिवादि-मुखस्तम्भ: रुष्टिचित्तप्रसादन: ॥१२०॥
६८१) मेधाद---मेधा म्हणजे बुद्धिची धारणाशक्ती. ती शक्ती प्रदान करणारा.
६८२) कीर्तिद---कीर्ती प्रदान करणारा.
६८३) शोकहारी---ज्ञानदान करून शोक-दु:ख हरण करणारा.
६८४) दौर्भाग्यनाशन---दुर्भाग्याचा नाश करणारा. स्त्रीदौर्भाग्यनाशक.
६८५) प्रतिवादि-मुखस्तम्भ---प्रतिकूल बोलणार्‍या दुष्टांचे मुख बंद करणारा.
६८६) रुष्टिचित्तप्रसादन---क्रोधित झालेल्यांचे चित्त प्रसन्न करणारा. स्नेहयुक्त करणारा. सेवकांवर रागावणार्‍या राजांचे चित्त अनुकूल करवून त्यांच्याविषयी प्रेम निर्माण करणारा. रुष्टियुक्त चित्ताला प्रसन्न करणारा.