श्रीभगवानुवाच -
अथ ते संप्रवक्ष्यामि सांख्यं पूर्वैर्विनिश्चितम् ।
यद्विज्ञाय पुमान् सद्यो जह्याद्वैकल्पिकं भ्रमम् ॥१॥
जो योगियांचा योगेंद्र । जो ज्ञानियांचा ज्ञानेंद्र ।
जो भक्तचित्तचकोरचंद्र । जो यादवेंद्र यदुवंशीं ॥६२॥
जो प्रकृतिपुरुषांहूनि पर । तो स्वयें बोले शार्ङगधर।
उद्धवा द्वंद्वसहनप्रकार । अतिगुह्य विचार अवधारीं ॥६३॥
जें ऐकतांचि निरुपण । सुखदुःखातीत आपण ।
हे संपूर्ण पावे खूण । तें गुह्य ज्ञान अवधारीं ॥६४॥
मी कपिलरुपें अवतरुनी । प्रकृतिपुरुष विवंचोनी ।
उपदेशिली निजजननी । ते जुनी कहाणी सांगेन ॥६५॥
जे परिसतां सावधान । स्वयें होइजे ज्ञानसंपन्न ।
पुरुषाहूनि प्रकृति भिन्न । सुखदुःख जाण तीपाशीं ॥६६॥
सुखदुःखें मायिक पूर्ण । ऐसें ज्यासी कळलें ज्ञान ।
तेव्हां भवभयभ्रम दारुण । तत्काळ जाण तो सांडी ॥६७॥
जेवीं मोतियांची कंठमाळा । भ्रमें सर्प भासली डोळां ।
ते भ्रमांतीं घालिती गळां । न बाधी कंटाळा सर्पभयाचा ॥६८॥
तेवीं शिवशक्तिविवंचन । तुज मी सांगेन संपूर्ण ।
जें आकर्णितां सावधान । द्वंद्वें सकारण हारपती ॥६९॥
ब्रह्म सुखरुप एकलेपणीं । तेथ प्रकृतिपुरुष कैंचीं दोनी ।
द्वंद्वसुखदुःखें ज्यापासोनी । त्रिभुवनीं न समाती ॥७०॥
तेचि अर्थीचें निरुपण । स्वयें सांगताहे श्रीकृष्ण ।
प्रकृतिपुरुषांचें जन्म जाण । तें मुख्य कारण सुखदुःखां ॥७१॥;