सन्तोऽनपेक्षा मच्चित्ताः, प्रशान्ताः समदर्शिनः ।
निर्ममा निरहङकारा, निर्द्वन्द्वा निष्परिग्रहाः ॥२७॥
साधूंचे अमित गुण । त्यांत मुख्यत्वें अष्टलक्षण ।
निवडूनि सांगे श्रीकृष्ण । ते कोण कोण अवधारीं ॥१६॥
प्राप्ताप्राप्त-लाभावस्था । बाधूं न शके साधूंच्या चित्ता ।
चित्त रातलें भगवंता । ’निरपेक्षता’ या नांव ॥१७॥
पैल विषयो मज व्हावा । ऐसा आठव नाठवे जीवा ।
हा साधूचा निरपेक्ष ठेवा । जाण उद्धवा गुण पहिला ॥१८॥;
चित्तें चिंतावें चैतन्य । याचि नांवें ’मचित्त’ पण ।
याचि नांवें निरपेक्ष पूर्ण । इतर चिंतन भवबंधु ॥१९॥
निरपेक्ष व्हावया एथ । जागृति स्वप्नसुषुप्तीआंत ।
चिन्मात्रीं जडलें चित्त । या नांव ’मच्चित्त’ गुण दुजा ॥३२०॥
देह झालिया लक्ष्मीयुक्त । अथवा हो कां आपद्भूत ।
चित्त परमानंदीं निश्चित । या नांव ’मच्चित्त’ उद्धवा ॥२१॥;
कामलोभादिदोषरहित । परमानंदीं जडलें चित्त ।
शांति सुखवासें वसे तेथ । यालागीं ’प्रशांत’ बोलिजे त्यासी ॥२२॥
जरी प्राणान्त केला अपकार । तरी न म्हणे हा ’दुष्ट’ नर ।
अपकार्या करी अतिउपकार । प्रशांतिप्रकार या नांव ॥२३॥
जरी ठकूनि सर्वस्व नेलें । तरी क्षोभेना दोष बोले ।
तें जाण ब्रह्मार्पण झालें । येणें अंगा आलें प्रशांतत्व ॥२४॥
ब्रह्मभावेंचि ऐसा हा प्रशांत गुण । अंगीं बाणावया हेंचि कारण ।
जगीं देखे ’समदर्शन’ । ब्रह्मपरिपूर्ण समसाम्यें ॥२६॥
जग पाहतां दिसे विषम । परी विषमीं देखे सम ब्रह्म ।
तोचि ’समदर्शी’ परम। हा गुण निरुपम पैं चौथा ॥२७॥;
हे समदृष्टी यावया हाता । भावें भजोनि भगवंता ।
निःशेष त्यजावी अहंममता । तेही कथा अवधारीं ॥२८॥
देहीं धरितां देहाभिमान । ते अहंता वाढवी ’मीपण’ ।
मीपणें ’ममता’ जाण । वाढे संपूर्ण देहसंबंधें ॥२९॥
जे वाढली अहंममता । ते वर्तवी महादुःखावर्ता ।
तेचि निवारावया निजव्यथा । सद्भावें गुरुनाथा शरण जावें ॥३३०॥
गुरुकृपा झालिया पूर्ण । माझ्या देहींचें जें मीपण ।
तें उकलोनि दावितां जाण । जग संपूर्ण मी एक ॥३१॥
जें जें सान थोर दिसे दृष्टीं । तें तें अवघें मीचि सृष्टीं ।
माझ्या मीपणाची निजपुष्टी । घोंटीत उठी त्रैलोक्य ॥३२॥
ऐसा मीपणें परिपूर्ण । तेथ ’मी’ म्हणावया म्हणतें कोण ।
निःशेष निमालें मीतूंपण । ’निरभिमान’ या नांव ॥३३॥
ऐसें माझें मीपण पाहतां । समूळ हारपली ममता ।
हें ’माझें’ म्हणावया पुरता । ठाव रिता नुरेचि ॥३४॥
माझ्या मीपणाबाहिरें । जैं ममतास्पद दुजें उरे ।
तैं तेथ पूर्ण ममता स्फुरे । ते म्यां चिन्मात्रें घोंटिली ॥३५॥
तेथ मीपणेंसीं मी माझें । नुरेचि तूंपणेंसीं तुझें ।
ऐसे परब्रह्माचेनि निजें । झाले सहजें ’निर्मम’ ॥३६॥
निर्मम निरभिमान । तें हें उद्धवा गा संपूर्ण ।
पांचवें सहावें लक्षण । संतांचें जाण निजगुह्य ॥३७॥;
ऐसे निर्मम निरहंकार । जे होऊनि ठेले साचार ।
त्यांसी द्वंद्वदुःखडोंगर । अणुमात्र न बाधी ॥३८॥
देह अदृष्टाच्या वांटा । लागतां सुखदुःखांच्या झटा ।
तो ब्रह्मसुखाचे चोहटा । देहाचा द्रष्टा होऊनि वसे ॥३९॥
देहासी पदवी आली थोरी । तो श्लाघेना जीवाभीतरीं ।
देह घोळसितां नरकद्वारीं । तो अणुभरी कुंथेना ॥३४०॥
देह व्याघ्रमुखीं सांपडे । तेणें दुःखें तो न सांकडे ।
देह पालखीमाजीं चढे । तैं वाडेंकोडें श्लाघेना ॥४१॥
छाया विष्ठेवरी पडे । कां पालखीमाजीं चढे ।
तेणें पुरुषा सुखदुःख न जोडे । मुक्तासी तेणें पाडें देहभोग ॥४२॥
त्याचे दृष्टीखालीं एकाएक । दुःखपणा मुके दुःख ।
सुखपणा विसरे सुख । ’निर्द्वंद’ देख या हेतू ॥४३॥
जो निर्मम निरभिमान । त्यासी नाहीं भेदमान ।
अभेदीं मिथ्या द्वंद्वबंधन । हा सातवा गुण निर्द्वंद ॥४४॥;
जो निर्द्वंद्व निरभिमान पहा हो । त्यासी समूळ मिथ्या निजदेहो ।
तेथ देहसंबंधे परिग्रहो । उरावया ठावो मग कैंचा ॥४५॥
स्वजनधनस्त्रीपुत्रांसी । नांदोनि तो नातळे त्यांसी ।
स्वप्नींची घरवात जागृता जैशी । तैसा साधूसी संसारु ॥४६॥
एवं परिग्रही असोन । साधु ’अपरिग्रही’ पूर्ण ।
हें आठवें मुख्य लक्षण । अतर्क्य जाण जगासी ॥४७॥
साधु परिग्रही दिसती । परी ते परिग्रही नसती ।
हेचि संतांची पावावया स्थिती । त्यांची निजभक्ती करावी ॥४८॥
हें साधूचें अष्टलक्षण । तें ब्रह्मींचें अष्टांग जाण ।
कीं अष्टमहासिद्धि निर्गुण । ते हे अष्टगुण साधूंचे ॥४९॥
चैतन्यसरोवरींचें कमळ । विकासलें अष्टदळ ।
तें हें संतलक्षण केवळ । स्वानंदशीळ साधूंचें ॥३५०॥
ऐसे हे अष्ट महागुण । सकळ भूषणां भूषण ।
ज्यांचे अंगीं बाणले पूर्ण । ते साधु सज्जन अतिशुद्ध ॥५१॥
इतर संगाचिये प्राप्ती । संग बाधक निश्चितीं ।
तैशी नव्हे सत्संगती । संगें छेदी आसक्ती देहसंगा ॥५२॥
तेथ उपदेश नलगे कांहीं । संगेंचि देही करी विदेही ।
तेचि साते श्लोकीं पाहीं । संतांची नवाई हरि सांगे ॥५३॥