प्रवृत्

{ pravṛt }

A Sanskrit English Dictionary

प्र-√ वृत्    a Ā. -वर्तते, ( ep. also P. °ति), to roll or go onwards (as a carriage), be set in motion or going, [ChUp.]; [MBh.] &c.;

to set out, depart, betake one's self, [MBh.]; [R.] &c.;

to proceed ( वर्त्मना, or °नि, on a path; अपथेन, on a wrong path), [Kāv.]; [Kathās.];

to come forth, issue, originate, arise, be produced, result, occur, happen, take place, [VS.]; [Br.]; [MBh.] &c.;

to commence, begin to ( inf.), set about, engage in, be intent upon or occupied with ( dat. loc., or अर्थम् ifc.), [MBh.]; [Kāv.] &c.;

to proceed against, do injury to ( loc.), [MBh.]; [R.]; [Ragh.];

to debauch ( अन्यो ऽन्यम्, ‘one another’), [MBh.];

to act or proceed according to or with ( instr. or abl.), [MBh.]; [Kāv.] &c.;

to behave or conduct one's self towards, deal with ( loc.), ib.;

to hold good, prevail, ib.;

to continue, keep on ( pr.p.), [Hariv.]; [Sarvad.];

to be, exist, [MārkP.];

to serve for, conduce to ( dat., or अर्थम् ifc.), [Sarvad.];

to mean, be used in the sense of ( loc.), ib.;

to let any one ( gen.) have anything ( acc.), [MBh.] :

Caus. -वर्तयति, to cause to turn or roll, set in motion, [RV.] &c. &c.;

to throw, hurl, Pour forth, [RV.]; [MaitrS.];

to send, [Prab.];

to set on foot, circulate, diffuse, divulge, [MBh.]; [Kāv.] &c.;

to introduce, appoint, instal, ib.;

to produce, create, accomplish, devise, invent, perform, do, make, ib. (with सेतुम् to erect a dam; with व्ययकर्म, to effect expenditure; with लोक-यात्राम्, to transact the business of life; with कथाम्, to relate a story);

to exhibit, show, display, [R.]; [BhP.];

to undertake, begin, KātyŚr.; [MBh.] &c.;

to use, employ, [Bhaṭṭ.];

to induce any one to do anything, betray into ( loc.), [Kathās.];

to proceed against ( loc.), [MBh.]

ROOTS:

प्र √ वृत्

प्र-वृत्  f.  b f. (?), [VS. xv, 9.]

ROOTS:

प्र वृत्

The Practical Sanskrit-English Dictionary

प्रवृत् [pravṛt]   1 Ā.
   To go forward, move on, proceed; स्वामिसेवकयोरेवं वृत्तिचक्रं प्रवर्तते [Pt.1.81.]
   To arise, be produced, spring; प्रवर्तन्ते क्रियाः सर्वाः पर्वतेभ्य इवापगाः [Pt. 1.6.]
   To happen, come to pass, take place.
   To begin, commence (usually with inf.); हन्त प्रवृत्तं संगीतकम् [M.1;] [Ś.7.34;] [Ku.3.25.]
   To strive, exert oneself; प्रवर्ततां प्रकृतिहिताय पार्थिवः Ś7.35.
   To act up to, follow; न कौलीन्यान्न सौहार्दान्नृपो वाक्ये प्रवर्तते [Pt.1.116.]
   To engage in, be occupied with; अपि स्वशक्त्या तपसि प्रवर्तसे [Ku.5.33.]
   To act, do; न पुनरेवं प्रवर्तितव्यम् [Ś.6.]
   To act or behave towards.
   To prevail, exist; राजन् प्रजासु ते कश्चिदपचारः प्रवर्तते [R.15.47.]
   To hold good.
   To proceed uninterruptedly, thrive; तस्मादोमित्युदा- हृत्य यज्ञदानतपःक्रियाः । प्रवर्तन्ते ...... [Bg.17.24;] [Ms.3.61.] Caus.
   To proceed with, continue; [Mu.2.]
   To introduce.
   To set on foot, establish, found.
   To drive, propel, urge, stimulate.
   To promote, advance.
   To throw, cast.
   To produce, create.
   To invent, devise.

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 verb  कस्यचन कार्यस्य प्रवर्तनानुकूलः व्यापारः।   Ex. सः मुम्बईनगर्याम् आपणं प्रचालयति।

HYPERNYMY:

कृ

ONTOLOGY:

कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

Wordnet:

bd सलाय

kas چَلاوُن , پَکناوُن

tam நடத்து

tel నిర్వహించు

urd چلانا

 verb  क्रियाव्यापारस्य अखण्डतानुकूलः व्यापारः।   Ex. ग्रामे अधुना रामायणस्य पाठः प्रवर्तते।

HYPERNYMY:

अस्

ONTOLOGY:

निरंतरतासूचक क्रिया (Verbs of Continuity) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

प्रचल्

Wordnet:

asm চলা

ben চলা

guj ચાલવું

hin चलना

kan ಜಾರಿಯಲ್ಲಿರು

kas چَلُن

kok चलप

mal നടന്നുവരിക

mni ꯆꯠꯊꯕ

nep चल्नु

ori ଚାଲିବା

pan ਚਲਣਾ

tel నడుచు

urd عمل میںرہنا , جاری رہنا , چلنا

 verb  परस्परसाहचर्येण व्यवहारानुकूलः व्यापारः।   Ex. इदानीं तौ सम्यक् प्रवर्ततः।

HYPERNYMY:

प्रीत्या संवस्

ONTOLOGY:

मानसिक अवस्थासूचक (Mental State) ➜ अवस्थासूचक क्रिया (Verb of State) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

प्रचल्

Wordnet:

guj બનવું

hin जमना

kan ಗಟ್ಟಿಯಾಗು

kas برابٔری یٕنۍ , حِساب یُن , جَمُن , بَنان

mal യോജിപ്പിലാവുക

nep मिलाप हुनु

ori ଜମିବା

tam ஒத்துவா

tel ఒకటిగావుండు

urd جمنا , پٹنا , بننا , چھننا , پٹری بیٹھنا , گاٹھنا

   See : प्रादुर्भू, आरभ्, नियुज्, व्यापृ