उपमा [upamā] 2 P., 3, 4. Ā.
To compare, liken; तेनोपमीयेत तमालनीलम्
[Śi.3.8;] स्तनौ मांसग्रन्थी कनककलशावित्युपमितौ
[Bh.3.2.] To give, grant (Ved.).
उपमा [upamā] 1 Resemblance, similarity, equality; स्फुटोपमं भूतिसितेन शम्भुना
[Śi.1.4,17.69;] [Ki.6.23;] इहोपमा सताम्
[Pt.2.8] the same is the case with the good.
(In Rhet.) Comparison of two objects different from each other, simile, comparison; साधर्म्यमुपमा भेदे
[K. P.1;] or सादृश्यं सुन्दरं वाक्यार्थोपस्कारकमुपमालंकृतिः R. G.; or उपमा यत्र सादृश्यलक्ष्मीरुल्लसतिः द्वयोः । हंसीव कृष्ण ते कीर्तिः स्वर्गङ्गायवगाहते ॥
[Chandr.5.3;] [Kāv.2.14;] उपमा कालिदासस्य Subhāṣ. (Daṇdin
[mentions 32] varieties of उपमा; see
[Kāv.2.15-5;] as to words expressive of उपमा see 2.57-65); see K. P.1 ad loc also.
The standard of comparison (उपमान); यथा दीपो निवातस्थो नेङ्गते सोपमा स्मृता
[Bg.6.19;] (आत्मानमुपमां कृत्वा स्वेषु दारेषु रम्यताम्
[Rām.5.21.8;] see ˚द्रव्य below; mostly at the end of comp., 'like', 'resembling'; बुबुधे न वुधोपमः
[R.1.47;] so स्वर्गोपम, अमरोपम, अनुपम &c.
A likeness (as a picture, portrait &c.
Heresy, irreligious doctrine; विधर्भः परधर्मश्च आभास उपमा छलः । अधर्मशाखाः पञ्चेमा धर्मज्ञोऽधर्मवत्त्यजेत् ॥
[Bhāg.7.15.12.] -Comp.
-द्रव्यम् any object used for a comparison; सर्वोपमाद्रव्यसमुच्चयेन
[Ku.1.49.] -रूपकम् a figure in Rhetoric being a mixture of simile and metaphor.
-व्यतिरेकः A particular figure combining comparison and contrast.