अथ श्रीदत्तोपनिषत् ( उत्तरतापिनी . )
श्रीगणेशाय नमः ॥ सहनाववत्वितिशांतिः ३॥ तस्य क्षेत्रे ब्रह्मा नारायणं प्रणिपत्याह ॥
अधीहि भगवान् योगविद्यारहस्यम् ॥ यस्मिन् विदिते योगी भोगी भवति ॥
इत्युक्त्वा सत्यानंदचिदात्मकेवलसात्विकं मामकं धामोपास्येति ब्रह्माणमाह ॥
सदा दत्तोहमेतत्पदं ये वदंति न ते संसारिणो भवंति ॥ ॐ मित्येकाक्षरम् ॥ दत्तात्रेयाय चतुरक्षरम् ॥
श्रीदेवदत्तेति पंचमाक्षराम् ॥ या इमानि विद्यानामानि दशवारमुच्चरेत् ॥
विश्वरूपधरो विष्णुर्नारायणो दत्तात्रेयस्तस्मिन् भगवान् प्रसीदति ॥ दशमेषु दिवसेषु स्वप्नरूपं प्रदर्शयति ॥
अथ एकाक्षरं व्याख्यास्ये ॥ ’ दत्त ’ शब्दमुच्चार्य रेफं सबिंदुकम वदेत् ॥
र्हामिति र्ह्स्वो भवति ॥ इमं मंत्रं जप्त्वा वेदव्यासो भगवान् अष्टादशपुराणानि चकर ॥
दक्षिणामूर्तिबीजमुक्त्वा रामबीजं वदेत ॥ द्रामित्येकाक्षरमंत्रो भवति ॥ तदेतत्तारकं भवति ॥
तदेवोपासितव्यमिति ज्ञेयम् ॥ मंत्रमिमं जप्त्वा नमातृगर्भं प्रविशति ॥ ब्रह्मा - विष्णु - शिवात्मकमिदमेकाक्षरम् ॥
सर्वदा जप्यमिदं नदेशकालनियमोत्र विद्यते ॥ एतन्मंत्रजपमेव मुख्यः क्रियायोगः ॥ अनेन सच्चिदानंदब्रह्मैव भवति ॥
न स पुनरावर्तते न स पुनरावर्तते ॥ वटबीजवृक्षस्यैव दत्तबीजस्थं सर्वजगत्रयमेतत् ॥
ॐ मिति प्रथमम् ॥ श्रीमिति द्वितीयम् ॥ र्हामिति तृतीयम् ॥ क्लीमिति चतुर्थम् ॥
ग्लौमिति पंचमम् ॥ ब्रह्मा - विष्णु - शिवात्मकं दत्तैकाक्षरं षष्ठम् ॥ षडक्षरमयं भवति ,
सर्वसंपत्समृद्धिकारी भवति , योगानंदःप्राप्तो भवति , एतन्मंत्रजपेन राजा भवति , त्रयाणां शबररूपी
सदाशिवो ऋषिःगायत्रीच्छंदः , दत्तात्रेयो देवता , द्रामिति प्रथमं व्याहरेत , दत्तात्रेयायेति पश्वात् नम
इत्यष्टाक्षरमंत्री भवति ॥ गायत्रीच्छंदः , दत्तात्रेयो देवता , मनुमेनं जप्त्वा दत्तात्रेयाय इति सत्यानंदचिदात्मकं
नम इति पूर्णानंदचिदात्मकं विग्रहं पश्यति ॥ ॐ कारमादौ ब्रूयात् ॥ सानुस्वरं द्वितीयं स्वरं वदेत् ॥
र्हीमिती पश्वात् ॥ क्रोमिति चतुर्थम् ॥ एहीति वदेत् ॥ दत्तात्रेयायेति संबुद्धिः ॥ स्वाहेति मंत्रराजोयं द्वाद्शाक्षरः॥
जगतीच्छंदः , सदाशिवोऋषिः , दत्तात्रेयो देवता , ॐ बीजं , स्वाहा शक्तिः , संबुद्धिः कीलकम् ॐ आमिति त्द्ददये ,
र्हींक्रोमिति शिरसि , एहीति शिखायां , दत्तेति कंठे , आत्रेयायेति नेत्रे , स्वाहेत्यस्त्रम् , तन्मंत्रमयो भवति ॥
अक्षरलक्षजपाद्देवतासाक्षात्कारो भवति ॥ इंद्र्पुरोगमास्त्रयस्त्रिंशत्कोटिदेवताः प्रसन्ना भवंति ॥
सप्तकोटिमुनीश्वराः नवकोटिसिद्धगंधर्वादयश्व प्रसीदंति ॥ अणिमाद्यष्टकं सिध्यति ॥
ब्रम्हा - विष्णु - महेश्वर - देवलोकेषु संचारो भवति ॥ कोटिशो यो मंत्रो जपति दत्तात्रेयसमानो भवति ॥
अक्षरकोटिसंख्याकं मंत्रं जपति स जरा - मरणहीनः सिद्धो भवति ॥ परकायप्रवेशसामर्थ्यं लभते ॥
अत्रैते श्लोका भंवति - खड्गस्तंभो जलस्तंभो सेनास्तंभस्तथैव च ॥
इच्छासिद्धिर्वशित्वं च दिक्पालैः सह भाषणम् ॥ वायुवद्नतिरित्याहु्राल्हादित्वं च सोमवत् ॥
अग्निवत्सर्वभक्षत्वं नित्यतृप्तित्वमेव च ॥ सर्वभाषापरिज्ञानं सर्वचित्तावबोधनम् ॥
वापी - कूप - समुद्राणां पर्वतानां च चालनम् ॥ दत्तात्रेयमयो स्वच्छो व्यासतुल्यो भवेदिति ॥
षोडशाक्षरं व्याख्यास्ये ॥ प्राणो देयो मनो देयं चक्षुर्देयं च खंडशः ॥ शरीरं हित्वा ( शरीरयित्वा )
वा देयम् - षोडशाक्षरमंत्रो नदेयो भवति ॥ अतिसेवापरो भक्तिगुणवत्सच्छिष्याय वदेत् ॥
ॐ मिति बीजं प्रथमं भवति , ऐमिति द्वितीयम् , क्लामिति तृतीयम् क्लीमिति चतुर्थम् क्लूमिति पंचमम् .
र्हामिति षष्ठम , र्हीमिति सप्तमम , र्हूमित्यष्टमम् . सौरिति नवमम , दत्तात्रेयायेति चतुर्दशम् . नम इति षोडशम ॥
ॐ बीजं , नमःशक्तिः , द्त्तात्रेयायेति कीलकम् ॥ ॐ ऐमिति त्द्ददये ॥ क्लांक्लींक्लूमितिशिरसि ॥
र्हां र्हीं र्हूमिति शिखायाम् ॥ सौरिति कवचे ॥ दत्तात्रेयायेति चक्षुषि ॥ नम इति अस्त्रं ॥
यो नित्यमधीयानः सच्चिदानंदस्वरूपे स्फुरति मुक्तिर्भवति सौरित्यंते विष्णुवन्नित्युच्यते ॥
तज्जपे श्रीविष्णुरूपी भवति ॥ अथानुष्टुभं व्याख्यास्ये ॥ सर्वमंत्रसंबुद्धिर्नामानि इत्युच्यते ॥
दत्तात्रेय हरे कृष्ण उन्मत्तानंददायक ॥ दिगंबर मुने बालपिशाचज्ञानसागरः ॥ सागरेत्युपनिषत् ॥
अनुष्टुप् छंदः ॥ दत्तात्रेयो देवता , दत्तात्रेयेति त्द्ददये ॥ हरे कृष्णेति शिरसि ॥
उन्मत्तानंददायकेति शिखायाम् ॥ दिगंबरेति बाव्होः ॥ मुने बालेति चक्षुषि ॥
पिशाचज्ञानसागरेत्यस्त्रम् ॥ अनुष्टुभो योयमधीते आब्रह्महननदोषाः प्रणश्यंति ॥
सर्वोपकारी मुक्तिर्भवति ॥ य एवं वेदेत्युपनिषत् ॥ सहनाववतु सहनौभुनक्तु सहवीर्यंकरवावहै ॥
तेजस्विनावधीतमस्तु माविद्विषावहै ॐ शांतिः शांतिः शांतिः ॥