पंचम स्कंध - अध्याय अकरावा

श्रीगणेशायनमः । जन्मेजयम्हणेव्यासाशी । हींतीनचरित्रेंकोणाशी । कोणकेव्हांउपदेशी । सिद्धकेवीमजसांगा ॥१॥

व्यासम्हणेऐकनरपती । स्वारोचिषीसुरथनृपती । अत्युत्कृष्टचक्रवर्ती । चैत्रवंशीजाहला ॥२॥

पर्वतवासीम्लेंच्छकोल । शत्रूझालेतयाप्रबळ । सैन्यकरुनिदुर्बळ । परीजिंकितीदैवयोगें ॥३॥

रावझालापराजित । दुष्टपाहिलेअमात्य । मृगयामिषेंवनांजात । एकटाचीअश्वासह ॥४॥

योजनेतीनदूरगेला । तोरम्य आश्रमपाहिला । व्याघ्र आणिधेनुला । वैरनसेमुळीच ॥५॥

मग अश्वबाहेरबांधुनी । स्वयेंगेलाअंतःसदनीं । नमिलासाष्टांगेंमहामुनी । सुमधानामतयाचे ॥६॥

ऋषीनींतयासन्मानुनी । वृत्तसकळ ऐकुनी । ऐसम्हणतीसुखानी । वन्यवृत्तीनिर्भय ॥७॥

येथेंहिंसानकरावी । मुनीवृत्तीआचरावी । आज्ञावंदूनीमनोभावी । राहिलातेथेंनृपवर ॥८॥

एकदिनीतोनृपाळ । चिंतेनेंअसेव्याकूळ । राज्यकोश आणिकुळ । आठवेंसर्वघडोघडी ॥९॥

आश्रमाचेबाहेर । एकलाचफिरेचिंतातुर । तवपाहिलासमोर । दुःखितएकवैश्याते ॥१०॥

नृपपुसतयाप्रती । तोम्हणेमीवैश्यजाती । समाधीनाममजप्रती । बहुधनिकमीआहे ॥११॥

स्त्रीपुत्रेंमजकाढिले । धनलोभेंनिर्दयझाले । परीमजमोहेंग्रासिले । चिंतितोंमीतयासी ॥१२॥

समदुःखीतेपरस्पर । येतीमगमुनीसमोर । कांनहोयमोहदूर । सविनयप्रार्थिती ॥१३॥

मुनीनृपासीसांगती । महामायामूळप्रकृती । मोहकरीविश्वाप्रती । स्थितिकारिणीपरांबा ॥१४॥

सगुण आणिनिर्गुण । दोनरुपेंतीचीचजाण । मोहिलेविष्णूद्रुहिण । पाडकाय इतरांचा ॥१५॥

तीचजरीकृपाकरी । मोहजायनिर्धारी । ब्रम्हरुपाआनंदलहरी । चरित्र ऐकतिचेनृपा ॥१६॥

ब्रम्हविद्याज्ञानथोरी । प्राप्त्यर्थएकदांमुरारी । अयुताब्देंतपकरी । गिरिकंदरींबैसला ॥१७॥

तैसाचितपेचतुरानन । स्थळांतरकरावेंम्हणून । निघालेसहजदोघेंजण । परस्परभेटले ॥१८॥

चतुर्भुज आणिचतुर्मुख । विचारितीएकमेक । तूंकोणतूंकोणनामक । जगत्कर्ताम्हणेविधि ॥१९॥

कोपेंविष्णूबोलिला । अव्ययमीसर्वांपहिला । तुजसंकटींरक्षिला । विसरलाशीवाटते ॥२०॥

ब्रह्माम्हणेमीरचिलें । मिथ्याबोलसीगर्वबळें । अज अव्ययवेदबोले । मजसीचमुख्यमी ॥२१॥

एवंभांडतीपरस्पर । मध्येंप्रगटेंलिंगथोर । आकाशवाणीमनोहर । ऐकतीदोघेंतेसमईं ॥२२॥

वादव्यर्थनकरावा । लिंगाचाअंत आणावा । खालींवरीदोघेंधांवा । मिळतांअंतमोठातो ॥२३॥

विष्णूतेव्हांखालींगेला । बहुवर्षेंजातांथकला । गर्वहतपरत आला । पूर्वस्थळींश्रीहरी ॥२४॥

विधीगेल्यावरी । अंतकैंचाश्रमभारी । केतकीदळतेअवसरीं । शिवमस्तकीचेंपडियेलें ॥२५॥

तेंसापडेंब्रम्ह्याशीं । कपटसुचलेंमानसी । आधींचआलास्थळाशीं । हरीयेतांस्वयेंपुसे ॥२६॥

विधीम्हणेलाविलाअंत । लिंगशिरीचाप्रसाद अदभुत । केतकीहीतैसेंचवदत । चतुर्मुखशापभयें ॥२७॥

नविश्वसेनारायण । जरीसांगेलशिवआपण तरीचमीसत्यमानीन । शौरीएवंबोलिला ॥२८॥

ऐकतांचिऐसेंवचन । ध्वनीउठेलिंगांतून । खोटेंबोलेचतुरानन । दळबोलेतैसेंची ॥२९॥

मीतोंस्वयेंअनंत । तेथेंदुजयाकैचाअंत । केतकीमीत्यागित । अपूज्यविद्धीमत्शापें ॥३०॥

तेव्हांब्रम्हालज्जित । श्रीविष्णूशीनमस्कारित । स्वस्थळांसीदोघेजात । चित्रचरित्रअंबेचे ॥३१॥

नृपपुसेऋषीशी । सांगाअंबाप्रभावाशी । तैंसांगतीतयाशी । चरित्रत्रयमुनिवर ॥३२॥

उपदेशितीदोघांशी । नवाक्षरमंत्राशी । सांगकथिलेंपूजाविधीशी । हर्षितझालेनृपवैश्य ॥३३॥

दोघेंआज्ञाघेऊनी । पातलेनदीच्यापुलिनी । मृन्मयमूर्तीकरुनी । परांबेशीस्थापिले ॥३४॥

स्थलपाहोनीएकांत । जपतीमंत्रअदभुत । सांगअंबेसीपूजित । वर्षएकजाहले ॥३५॥

स्वप्नींपाहिलीभगवती । रक्तांबरादिव्यकांती । जडलीचरणीप्रीती । वाटेव्हावीप्रत्यक्ष ॥३६॥

जलाहारदुजेंवर्षीं । निराहारतिजेंवर्षींपरीनसेअंबाप्रत्यक्षी । मगहोमआरंभिला ॥३७॥

अग्निकुंडरचून । स्वमांसाचेंकरितीहवन । तेव्हांजाहलेंदर्शन । प्रत्यक्ष आलीजगदंबा ॥३८॥

ह्मणेतुमचीभक्तीपाहून । झालेमीतुम्हांप्रसन्न । मागाइच्छितदेईन । अलभ्यजरीत्रिभुवनी ॥३९॥

दोघानीरुपपाहून । साष्टांगकरितीनमन । भूपम्हणेनृपासन । निष्कंटकदेइजे ॥४०॥

वैश्यमागेदिव्यज्ञान । अंबाम्हणेनृपासन । निष्कंट आणिस्वाधीन । भोगिशील अयुतवर्षे ॥४१॥

देहांतीसूर्यापासून । दिव्यजन्मातेपावून । अष्टममनूसावर्णीहोऊन । मन्वंतरभोगावे ॥४२॥

वैश्यातुज असोज्ञान । एवंवरदानेंदेऊन । अंबाझालीअंतर्धान । कृपाळुतीआदिमाया ॥४३॥

नृप आलामुनीजवळी । नतझालापादकमळीं । म्हणेश्रीगुरोकृपाकेली । कृतार्थझालोंदातारा ॥४४॥

वैश्यझालामहाज्ञानी । क्रमीकाळतयेवनी । रतलाअंबगुरुचरणी । जीवन्मुक्तजाहला ॥४५॥

तव आलेप्रधान । करितीनृपासीनमन । घेऊनगेलेप्रार्थन । सुरथसुखेंराज्यकरी ॥४६॥

एवंअंबेंचेंचरित्र । नृपासांगेशक्तिपौत्र । सुरथाख्यानपवित्र । पठणेंश्रवणेंसर्वामिळे ॥४७॥

सूतसांगेऋषीशी । पंचमस्कंदकथेशी । दोनशेंअठ्ठावीसश्लोकासी । प्राकृतेंवदेअंबिका ॥४८॥

तीचबुद्धीतीचवाणी । तीचजीवतीचलेखणी । तीचमनतीच अंतःकर्णी । मीपणयेथेंनसंभवें ॥४९॥

परशुरामएकव्यक्ती । दिसेपृथक्‍ पंचभूतीं । परीव्यापकसर्वशक्ती । भूषणामाजीकनकजैसें ॥५०॥

पूजनभजनध्यान । स्तोत्रयोगकिंवानमन । हेंतोंसर्वपृथक्‍ भान । रचिलेंतिणेंस्वलीलें ॥५१॥

इतिश्रीमद्देवीभागवत्सारसंग्रहे देवीविजयेपंचमस्कंदे एकादशोध्यायः ॥११॥

स्कंदः समाप्त । श्रीजगदंबार्पणमस्तु ॥५॥

इति श्रीदेवीविजये पंचमस्कंदः समाप्तः