श्रीराम उवाच ।
भगवन्मोक्षमार्गो यस्त्वया सम्यगुदाह्रतः न्
तत्राधिकारिणं ब्रूहि तत्र मे संशयो महान् ॥१॥
श्रीभगवानुवाच ।
ब्रह्मक्षत्रविशः शूद्राः स्त्रियश्चात्राधिकारिणः ॥
ब्रह्मचारी गृहस्त्यो वाऽनुपनीतोथवा द्विज ॥२॥
वनस्थो वाऽवनस्थो वा यतिः पाशुपतव्रती ॥
बहुनात्र किमुक्तेन यस्य भक्तिः शिवार्चने ॥३॥
स एवात्राधिकारी स्यान्नान्यचित्तः कथञ्चन॥
जडोऽन्धो बधिरो मूको निःशौचः कर्मवर्जितः ॥४॥
अज्ञोपहासका भक्ता भूतिरुद्राक्षधारिणः ॥
लिंगिनो यश्च वा द्वेष्टी ते नैवात्राधिकारिणः ॥५॥
यो मां गुरुं पाशुपतव्रतं द्वेष्टि धराधिप ॥
विष्णुं वा न स मुच्येत जन्मकोटिशतैरपि ॥६॥
अनेककर्मसक्तोऽपि शिवज्ञानविवर्जितः ॥
शिवभक्तिविहीनश्च संसारी नैव मुच्यते ॥७॥
आसक्ताः फलरागेन ये त्ववैदिककर्मणि ॥
दृष्टमात्रफलास्ते तु न भक्ता विधिकारिणः ॥८॥
अविमुक्ते द्वारकायां श्रीशैले पुण्डरीकके ॥
देहान्ते तारकं ब्रह्म लभते मदनुग्रहात् ॥९॥
यस्य हस्तौ च पादौ च मनश्चैव सुसंयतम् ॥
विद्या तपश्च कीर्तिश्च स तीर्थफलमश्नुते ॥१०॥
विप्रस्यानुपनीतस्य विधिरेवमुदादृते ॥
नाभिव्याहारयेवह्म स्वधानिनयनादृतेः ॥११॥
स शूद्रेण समस्तावद्यावद्वेदान्न जायते ॥
नामसंकीर्तने ध्यान सर्व एवाधिकारिणः ॥१२॥
संसारान्मुच्यते जन्तुः शिवतादात्म्यभावनात् ॥
तथा दानं तपो वेदाध्यायनं चान्यकर्म वा ॥
सहस्त्रांशं तु नार्हन्ति सर्वदा ध्यानकर्मणः ॥१३॥
जातिमाश्रममङ्गानि देशं कालमथापि वा ॥
आसनादीनि कर्माणि ध्यानं नापेक्षते क्वचित् ॥१४॥
गच्छंस्तिष्ठञ्जपन्वापि शयानो वान्यकर्मणि ॥
पातकेनापि वा युक्तो ध्यानादेव विमुच्यते ॥१५॥
नेहाभिक्रमनाशोऽस्ति प्रत्यवायो न विद्यते ॥
स्वल्पमप्यस्य धर्मस्य त्रायते महतो भयात् ॥१६॥
आश्चर्ये वा भये शोके क्षुते वा मम नामयः ॥
व्याजेन वा स्मरेद्यस्तु स याति परमां गतिम् ॥१७॥
महापापैरपि स्पृष्टो देहान्ते यस्तु मां स्मरेत् ॥
पञ्चाक्षरी वोच्चरति स मुक्तो नात्र संशयः ॥१८॥
विश्वं शिवमयं यस्तु पश्यत्यात्मानमात्मना ॥
तस्य क्षेत्रेषु तीर्थेषु किं कार्यं वान्यकर्मसु ॥१९॥
सर्वेण सर्वदा कार्य भूतिरुद्राक्षधारणम् ॥
नित्यं शिवं शिवोक्तेन शिवभक्तिमभीप्सता ॥२०॥
नर्यभस्मसमायुक्तो रुद्राक्षान्यस्तु धारयेत् ॥
महापापैरपि स्पृष्टो मुच्यते नात्र संशयः ॥२१॥
अन्यानि शैवकर्माणि करोतु न करोतु वा ॥
शिवनाम जपेद्यस्तु सर्वदा मुच्यते तु सः २२॥
अन्तकाले तु रुद्राक्षान्विभूतिं धारयेत्तु यः ॥
महापापोपपापौघैरपि स्पृष्टो नराधमः ॥२३॥
सर्वथा नोपसर्पन्ति तं जनं यमकिंकराः ॥२४॥
बिल्वमूलमृदा यस्तु शरीरमुपलिम्पति ॥
अन्तकालेऽन्तकजनैः स दूरीक्रियते नरः ॥२५॥
श्रीराम उवाच ।
भगवन्पूजितः कुत्र कुत्र वा त्वं प्रसीदसि ॥
तद्ब्रूहि मम जिज्ञासा वर्तते महती विभो ॥२६॥
ईश्वर उवाच ।
मृदा वा गोमयेनापि भस्मना चन्दनेन वा ॥
सिकताभिर्दारुणा वा पाषाणेनापि निर्मिता ॥
लोहेन वाथ रङ्गेण कांस्यखर्परपित्तलैः ॥२७॥
ताम्ररौप्यसुवर्णेर्वा रत्नैर्नानाविधिरपि ॥
अथवा पारदेनैव कर्पूरेणाथवा कृता ॥३८॥
प्रतिमा शिवलिंग वा द्रव्यैरेतैः कृतं तु यत् ॥
तत्र मां पूजयेत्तेशु फलं कोटिगुणोत्तरम् ॥२९॥
मृद्दारुकांस्यलोहैश्च पाषाणेनापि निर्मिता ॥
गृहिणां प्रतिमा कार्या शिवं शश्वदभीप्सता ॥३०॥
आयुः श्रियं कुल धर्मं पुत्रानाप्नोति तैः क्रमात् ॥
बिल्ववृक्षे तत्फले वा यो मां पूजयते नरः ॥३१॥
परां श्रियमिह प्राप्य मम लोके महीयते ॥
बिल्ववृक्षं समाश्रित यो मन्त्रान्विधिनाजपेत् ॥३२॥
एकेन दिवसेनैव तत्पुरश्चरणं भवेत् ॥
यस्तु बिल्ववने नित्यं कुटिं कृत्वा वसेन्नरः ॥३३॥
सर्वे मन्त्राः प्रसिद्ध्यन्ति जपमात्रेण केवलम् ॥
पर्वताग्रे नदीतीरे बिल्वमूले शिवालये ॥३४॥
अग्निहोत्रे केशवस्य संनिधौ वा जपेत्तु यः ॥
नैवास्य विघ्नं कुर्वन्ति दानवा यक्षराक्षसाः ॥३५॥
त न स्पृशंति पापानि शिवसायुज्यमृच्छति ॥
स्थंडिले वा जले वह्नौ वायावाकाश एव वा ॥३६॥
गुरौ स्वात्मानि वा यो मां पूजयेत्प्रयतो नरः ॥
स कृत्स्नं फलमाप्नोति लवमात्रेण राघव ॥३६॥
आत्मपूजासमा नास्ति पूजा रघुकुलोद्भव ॥
मत्सायुज्यमवाप्नोति चण्डालोऽप्यात्मपूजया ॥३८॥
सर्वान्कामानवाप्नोति मनुष्यः कम्बलासने ॥
कृष्णाजिने भवेन्मुक्तिर्मोक्षश्रीर्व्याघ्रचर्मणि ॥३९॥
कुशासने भवेज्ज्ञानमारोग्यं पत्रनिर्मिते ॥
पाषाणे दुःखमाप्नोति काष्ठे नानाविधान्गदान् ॥४०॥
वस्त्रेण श्रियमाप्नोति भूमौ मन्त्रो न सिद्ध्यति ॥
प्राङ्मुखोदङ्मुखो वापि जपं पूजां समारभेत् ॥४१॥
अथ मालाविधिं वक्ष्ये श्रृणुष्वावहितो नृप ॥
साम्राज्यं स्फटिके स्यात्तु पुत्रजीवे परां श्रियम् ॥४२॥
आत्मज्ञानं कुशग्रन्थौ रुद्राक्षाः सर्वकामदाः ॥
प्रवालैश्च कृता माला सर्वलोकवशप्रदा ॥४३॥
मोक्षप्रदा च माला स्यादामलक्याः फलैः कृता ॥
मुक्ताफलैः कृता माला सर्वविद्याप्रदायिनी ॥४४॥
माणिक्यरचिता माला त्रैलोक्यस्त्रीवशंकरी ॥
नीलैर्मरकतैर्वापि कृता शत्रुभयप्रदा ॥४५॥
सुवर्णरचिता माला दद्याद्वै महती श्रियम् ॥
तथा रौप्यमयी माला कन्यां यच्छति कामिताम् ॥४६॥
उक्तानां सर्वकामानां दायिनी पारदैः कृता ॥
अष्टोत्तरशता माला तत्र स्यादुत्तमोत्तमा ॥४७॥
शतसंख्योत्तमा माला पञ्चाशन्मध्यमा मता ॥
चतुः पञ्चाशती यद्वा अधमा सप्तविंशतिः ॥४८॥
अधमा पञ्चविंशत्या यदि स्याच्छतनिर्मिता ॥
पञ्चाशदक्षराण्यत्रानुलोमप्रतिलोमतः ॥४९॥
इत्येवं स्थापयेत्स्पष्टं न कस्मैचित्प्रदर्शयेत् ॥५०॥
वर्णेर्विन्यस्तया यस्तु क्रियते मालया जपः ॥
एकवारेण तस्यैव पुरश्चर्या कृत्ता भवेत् ॥५१॥
सव्यपार्ष्णिं गुदे स्थाप्य दक्षिणं च ध्वजोपरि ॥
योनिमुद्राबन्ध एष भवेदासनमुत्तमम् ॥५२॥
योनिमुद्रासने स्थित्वा प्रजपेद्यः समाहितः ॥
यं कंचिदपि वा मन्त्रं तस्य स्युः सर्वसिद्ध्यः ॥५३॥
छिन्ना रुद्धाः स्तम्भिताश्च मिलिता मूर्च्छितास्तथा ॥
सुप्ता मत्ता हीनवीर्या दग्धाः प्रत्यर्थिपक्षगाः ॥५४॥
बाला यौवनमन्त्राश्च वृद्धा मत्ताश्च ये मत्ताः ॥
योनिमुद्रासने स्थित्वा मन्त्रानेवं विधाञ्जपेत् ॥५५॥
तस्य सिद्ध्यन्ति ते मन्त्रा नान्यस्य तु कथंचन ॥
ब्राह्मं मुहूर्तमारभ्यामध्याह्नं प्रजपेन्मनुम् ॥५६॥
अत ऊर्ध्वं कृते जाप्ये विनाशाय भवेद्धुवम् ॥
पुरश्चर्याविधावेवं सर्वकाम्यफलेष्वपि ॥५७॥
नित्ये नैमित्तिके वापि तपश्चर्यासु वा पुनः ॥
सर्वदैव जपः कार्यो न दोषस्तत्र कश्चन ॥५८॥
यस्तु रुद्रं जपेन्नित्यं ध्यायमानो ममाकृत्म् ॥
षडक्षरं वा प्रणवं निष्कामो विजितेन्द्रियः ॥५९॥
तथाथर्वशिरोमन्त्रं कैवल्यं वा रघुत्तम ॥
स तेनैव च देहेन शिवः संजायते स्वयम् ॥६०॥
अधीते शिवगीतां यो नित्यमेतां जितेन्द्रियः ॥
श्रृणुयाद्वा स मुक्तः स्यात्संसारान्नात्र संशयः ॥६१॥
सूत उवाच ।
एवमुक्त्वा महादेवस्तत्रैवान्तरधीयत ॥
रामः कृतार्थमात्मानममन्यता तथैव सः ॥६२॥
एवं मया समासेन शिवगीता समीरिता ॥
एतां यः प्रजपेन्नियं श्रृणुयाद्वा समाहितः ॥६३॥
एकाग्रचित्तो यो मर्त्यस्तस्य मुक्तिः करे स्थिता ॥
अतः श्रृणुध्वं मुनयो नित्यमेतां समाहिताः ॥६४॥
अनायासेनैव मुक्तिर्भविता नात्र संशयः ॥
कायक्लेशो मनःक्षोभो धनहानिर्न चात्मनः ॥६५॥
न पीडा श्रवणादेव यस्मात्कैवल्यमाप्नुयात् ॥
शिवगितामतो नित्यं श्रृणुध्वमृषिसत्तमाः ॥६६॥
ऋषय ऊचुः ।
अद्यप्रभृति नः सूत त्वमाचार्यः पिता गुरुः ॥
अविद्यायाः परं पारं यस्मात्तारयितासि नः ॥६७॥
उत्पादकब्रह्मदात्रोर्गरीयान्ब्रह्मदः पिता ॥
तस्मात्सूतात्मज त्वत्तः सत्यं नान्योऽस्ति नो गुरुः ॥६८॥
इत्युक्त्वा प्रययुः सर्वे सायंसंध्यामुपासितुम् ॥
स्तुवन्तः सुतपुत्रं ते संतुष्टा गोमतीतटम् ॥६९॥
इति श्रीपद्मपुराणे उपरिभागे शिवगीतासूपनिषत्सुब्रह्मविद्यायायोगशास्त्रे शिवराघवसंवादे गीताधिकारनिरूपणं नाम षोडशोऽध्यायः ॥१६॥