राजोवाज -
समः प्रियः सुहद्र्वह्यन्भूतानां भगवान्स्वयम् ॥
इन्द्रस्यार्थे कथं दैत्यानवधीद्विषमो यथा ॥१॥
न ह्यस्यार्थः सुरगणैः साक्षान्निः श्रेयसात्मनः ॥
नैवासुरेभ्यो विद्वेषो नोद्वेगश्चागुणस्य हि ॥२॥
इति नः सुमहाभाग नारायणगुणान्प्रति ॥
संशयः सुमहाञ्जातस्तद्भवांश्छेत्तुमर्हति ॥३॥
श्रीशुक उवाच -
साधु पृष्टं महाराज हरेश्चिरितमद्भुतम् ॥
यत्र भागवतमाहात्म्यं भगवद्भक्तिवर्धनम् ॥४॥
गीयते परमं पुण्यमृषिभिर्नारदादिभिः ॥
नत्वा कृष्णाय मुनये कथयिष्ये हरेः कथाम् ॥५॥
निर्गुणोऽपि ह्यजोऽव्यक्तो भगवान्प्रकृतेः परः ॥
स्वमायागुणमाविश्य बाध्यबाधकतां गतः ॥६॥
सत्त्वं रजस्तम इति प्रकृतेर्नात्मनो गुणाः ॥
न तेषां युगपद्राजन्ह्वास उल्लास एव वा ॥७॥
जयकाले त्यु सत्त्वस्य देवर्षीत्रजसोऽसुरान् ॥
तमसो यक्षरक्षांसि तत्कालनुगुणोऽभजत् ॥८॥
ज्योतिरादिरिवाभाति संघातान्न विविच्यते ॥
विदन्त्यात्मानमात्मस्थं मथित्वा कवयोऽन्ततः ॥९॥
यदा सिसृक्षुः पुर आत्मनः परो रजः सृजत्येष पृथक् स्वमायया ॥
सत्त्वं विचित्रासु रिरंसुरीश्वरः शयिष्यमाणस्तम ईरयत्यसौ ॥१०॥
कालं चरन्तं सृजतीश आश्रयं प्रधानपुम्भ्यां नरदेव सत्यकृत् ॥
य एष राजन्नपि काल ईशिता सत्त्वं सुरानीकमिवैधयत्यतः ॥
तत्प्रत्यनीकानसुरान्सुरप्रियो रजस्तमस्कान्प्रमिणोत्युरुश्रवाः ॥११॥
अत्रैवोदाहतः पूर्वमितिहासः सुरर्षिणा ॥
प्रीत्या महाक्रतौ राजन्पृच्छतेऽजातशत्रवे ॥१२॥
दृष्ट्वा महाद्भुतं राजा राजसूये महाक्रतौ ॥
वासुदेवे भगवति सायुज्यं चेदिभूभुजः ॥१३॥
तत्रासीनं सुरऋषिं राजा पाण्डुसुतः क्रतौ ॥
पप्रच्छ विस्मितमना मुनीनां श्रृण्वतामिदम् ॥१४॥
युधिष्ठिर उवाच -
अहो अत्यद्भुतं ह्येतद्दुर्लभैकान्तिनामपि ॥
वासुदेवे परे तत्त्वे प्राप्तिश्चैद्यस्य विद्विषः ॥!५॥
एतद्वेदितुमिच्छामः सर्व एव वयं मुने ॥
भगवन्निन्दया वेनो द्विजैस्तमसि पातितः ॥१६॥
दमघोषसुतः पाप आरभ्य कलभाषणात् ॥
संप्रत्यमर्षी गोविन्दे दन्तवक्त्रश्च दुर्मतिः ॥१७॥
शपतोरसकृद्विष्णुं यद्वह्य परमव्ययम् ॥
श्चित्रो न जातो जिह्वायां नान्धं विविशतुस्तमः ॥१८॥
कथं तस्मिंन्भगवति दुरवग्राहधामनि ॥
पश्यतां सर्व लोकानां लयमीयतुरञ्जसा ॥१९॥
एतद्भ्रांम्पति मे बुद्धिर्दीपार्चिरिव वायुना ॥
ब्रूह्येतदद्भुततमं भगवांस्तत्र कारणम् ॥२०॥
श्रीशुक उवाच -
राज्ञस्तद्वच आकर्ण्य नारदो भगवानृषिः ॥
तुष्टः प्राह तमाभाष्य श्रृण्वत्यास्तत्सदः कथाः ॥२१॥
नारद उवाच -
निन्दनस्तवसत्कारन्यक्कारार्थ कलेवरम् ॥
प्रधानपरयो राजन्नविवेकेन कल्पितम् ॥२२॥
हिंसा तदभिमानेन दण्डपारुष्ययोर्यथा ॥
वैषम्यमिह भूतानां ममाहमिति पार्थिव ॥२३॥
यन्निबद्धोऽभिमानोऽयं तद्वधात्प्राणिनां वधः ॥
तथा न यस्य कैवल्यादभिमानोऽखिलात्मनः ॥
परस्य मदकतुर्हि हिंसा केनास्य कल्पते ॥२४॥
तस्माद्वैरानुबन्धेन निर्वैरेण भयेन वा ॥
स्नेहात्कामेन वा युञ्जयात्कथंचिन्नेक्षते पृथक् ॥२५॥
यथा वैरानुबन्धेन मर्त्यस्तन्मयतामियात् ॥
न तथा भक्तियोगेन इति मे निश्चिता मतिः ॥२६॥
कीटः पेशस्कृता रुद्धः कुडयायां तमनुस्मरन् ॥
संरम्भययोगेन विन्दते तत्सरुपताम् ॥२७॥
एवं कृष्णे भगवति मायामनुज ईश्वरे ॥
वैरेण पूतपाप्मानस्तमापुरनुचिन्तया ॥२८॥
काम्कादद्वेषाद्भयात्स्नेहाद्यथा भक्त्येश्वरे मनः ॥
आवेश्य तदघं हित्वा बहवस्तद्गतिं गताः ॥२९॥
गोष्यः कामाद्भयात्कंसो द्वेषाच्चैद्यादयो नृपाः ॥
संबन्धादृष्णयः स्नेहाद्यूयं भत्क्या वयं विभो ॥३०॥
कतमोऽपि न वेनः स्यात्पञ्चानां पुरुषं प्रति ॥
तस्मात्केनाप्युपायेन मनः कृष्णे निवेशयेत् ॥३१॥
मातृष्वस्त्रेयो वर्श्चैद्यो दन्तवक्त्रश्च पाण्डव ॥
पार्षदप्रवरौ विष्णोर्विप्रशापात्पदाच्चयुतौ ॥३२॥
युधिष्ठिर उवाच -
कीदृशः कस्य वा शापो हरिदासाभिमर्शनः ॥
अश्रद्धेय इवाभाति हरेरेकान्तिनां भवः ॥३३॥
देहेन्द्रियासुहीनानां वैकुण्ठपुरवासिनाम् ॥
देहसंबन्धसंबद्धमेतदाख्यातुमर्हसि ॥३४॥
नारद उवाच -
एकदा ब्रह्मणः पुत्रा विष्णोर्लोकं यदृच्छया ॥
सनन्दनादयो जग्मुश्चरन्तो भुवनत्रयम् ॥३५॥
पञ्चषढ्ढायनार्भाभाः पूर्वेषामपि पूर्वजाः ॥
दिग्वाससः शिशृन्मत्वा द्वाः स्थौ तान्प्रत्यषेधताम् ॥३६॥
अशपन्कुपिता एवं युवां वासं न चार्हथः ॥
रजस्तमोभ्यां रहिते पादमूले मधुद्विषः ॥
पाषिष्ठामासुरीं योनिं बालिशा यातमाश्वतः ॥३७॥
एवं शप्तौ स्वभवनात्पतन्तौ तैः कृपालुभिः ॥
प्रोक्तौ पुनर्जन्मभिर्वा त्रिभिर्लोकाय कल्पताम् ॥३८॥
जज्ञाते तौ दितेः पुत्रौ दैत्यदानववन्दितौ ॥
हिरण्यकशिपुर्ज्येष्ठो हिरण्याक्षोऽनुजस्ततः ॥३९॥
हतो हिरण्यकशिपुर्हरिणा सिंहरुपिणा ॥
हिरण्याक्षो धरोद्धारे बिभ्रता सौकरं वपुः ॥४०॥
हिरण्यकशिपुः पुत्रं प्रह्लादं केशवप्रियम् ॥
जिघांसुरकरोन्नानायातना मृत्युहेतवे ॥४१॥
सर्वभृतात्मभूतं तं प्रशान्तं समदर्शनम् ॥
भगवत्तेजसा स्पृष्टं नाशक्रोद्धन्तुमुद्यमैः ॥४२॥
ततस्तौ राक्षसौ जातौ केशिन्यां विश्रवः सुतौ ॥
रावणः कुम्भकर्णश्च सर्वलोकोपतापनौ ॥४३॥
तत्रापि राघवो भूत्वा न्यहनच्छापमुक्तये ॥
रामवीर्यं श्रोष्यसि जातौ मातृष्वस्त्रात्मजौ तव ॥
अधुना शापनिर्मुक्तौ कृष्णचक्रहतांहसौ ॥४५॥
वैरानुबन्धुतीव्रेण ध्यानेनाच्युतसात्मताम् ॥
नीतौ पुनर्हरेः पार्श्व जग्मतुर्विष्णुपार्षदौ ॥४६॥
युधिष्ठिर उवाच -
विद्वेषो दयिते पुत्रे कथमासीन्महात्मनि ॥
ब्रूहि मे भगवन्येन प्रह्लादस्याच्युतात्मता ॥४७॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्या संहितायां सप्तमस्कन्धे नृसिंहाख्याने प्रह्लादानुचरितोपक्रमे प्रथमोऽध्यायः ॥१॥