निवृत्त

{ nivṛtta }

हिन्दी (hindi) WN

adjective  जो अपने कार्य या कर्तव्य से मुक्त हो चुका हो   Ex. उसने सांसारिक मोह से निवृत्त होकर संन्यास ले लिया ।; मैं अपने काम से विरत हो गया ।

MODIFIES NOUN:

व्यक्ति

ONTOLOGY:

अवस्थासूचक (Stative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

विरत विमुख श्रांत

Wordnet:

bd उदां

ben নিবৃত্ত

guj નિવૃત્ત

kan ನಿವೃತ್ತನಾಗಿ

kas آزاد , یَلہٕ

kok निवृत्त

mal വിരക്തനായ

nep निवृत्त

ori ନିବୃତ୍ତ

pan ਨਿਵਿਰਤ

san निवृत्त

tel విరక్తి

urd دستبردار , آزاد , بےفکر

कोंकणी (Konkani) WN

adjective  जो आपलें काम वा कर्तव्या पसून मुक्त जाला असो   Ex. ताणें संवसारीक मोहा पसून निवृत्त जावन संन्यास घेतलो / हांव म्हज्या कामांतल्यान निवृत्त जालो

MODIFIES NOUN:

व्यक्ती

ONTOLOGY:

अवस्थासूचक (Stative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

Wordnet:

bd उदां

ben নিবৃত্ত

guj નિવૃત્ત

hin निवृत्त

kan ನಿವೃತ್ತನಾಗಿ

kas آزاد , یَلہٕ

mal വിരക്തനായ

nep निवृत्त

ori ନିବୃତ୍ତ

pan ਨਿਵਿਰਤ

san निवृत्त

tel విరక్తి

urd دستبردار , آزاد , بےفکر

A dictionary, Marathi and English

2 That has been stopped: also that has desisted or stood. 3 That confers emancipation from existence as a creature.

Aryabhushan School Dictionary

p   Turned back or returned.

मराठी (Marathi) WN

adjective  सेवानिवृत्ती पत्करलेला   Ex. ह्या घराचा मालक एक निवृत्त सेनाधिकारी आहे.

MODIFIES NOUN:

कर्मचारी

ONTOLOGY:

संबंधसूचक (Relational) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

सेवानिवृत्त

Wordnet:

asm অৱসৰ প্রাপ্ত

ben অবসরপ্রাপ্ত

guj સેવાનિવૃત્ત

hin सेवानिवृत्त

kan ನಿವೃತ್ತಿಗೊಂಡ

kas رِٹایر

kok सेवानिवृत्त

mal വിരമിച്ച

mni ꯊꯕꯛꯇꯒꯤ꯭ꯄꯣꯊꯥꯔꯕ

ori ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ

pan ਸੇਵਾਮੁਕਤ

san सेवानिवृत्त

tam ஓய்வுபெற்ற

tel సేవాభావమైన

urd سبکدوش , ریٹائر

noun  आपले कार्य वा कर्तव्य ह्यांपासून मुक्त झालेला   Ex. निवृत्तांचा संघ कोकणात गेला आहे.

MODIFIES NOUN:

व्यक्ती

ONTOLOGY:

अवस्थासूचक (Stative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

Wordnet:

tam முக்தி

महाराष्ट्र शब्दकोश

 स्त्री. १ निवारण पहा . बंद होणे , करणे ; निरास ; थांबणे ; विराम , लय पावणे ; राहणे ; अडविणे ; थांबणे ; थांबविणे . ( समासांत ). आचार - दुःख - खेद - ज्वर - विघ्न - निवृत्ति . औषधसेवनाने रोगनिवृत्ति होते . २ संसारातील वस्तुमाग्राकडून , विषयांपासून ईश्वराकडे वळणे ; अंतःकरण परत फिरणे . निवृत्तिसूत्र सोडवणिया । सर्व शास्त्रार्थ पुरवणि या । - ज्ञा १८ . ३८ . ३ मृत्यु . ४ सांसारिक उपाधींपासून मुक्तता करुन घेणे ; उपरति ; विरक्ति ; संन्यास ; त्याग . वांचूनि स्वर्ग मृत्यु नरकु आथी । त्यया हेतु प्रवृत्ति निवृत्ती । - ज्ञा १८ . ५६६ . ५ मुक्ति ; मोक्ष ; भगवतप्राप्ति . साविया स्वस्त चांगु । निवृत्ती वरी । - ज्ञा ८ . २३७ . ६ निवृत्तीमार्ग पहा .
वि.  १ मागे फिरलेला ; परतलेला अथवा परतविलेला २ परावृत्त ; थांबविलेला . ३ ( कांही कार्य ) टाकून दिलेला ; अंग काढून घेतले आहे , किंवा हात आटोपला आहे ज्याने असा . ४ जीवयोनीतून मुक्त करणारा . [ सं . ]
०मांस वि.  मांस न खाणारा ; मांसानाश न करणारा .
०मार्ग  पु. एकांतवासाची , ध्यानमग्न अवस्था ; जगांतील सर्व उपाधीपासून आणि विहित आचारांपासून परावृत्ति ; विहित कर्माचा त्याग . याच्या उलट प्रवृत्तिमार्ग . [ सं . ]
०रजस्क वि.  ( वय झाल्यामुळे ) जिचा विटाळ गेलेला आहे अशी ( स्त्री ).
०रमण वि.  ज्याची संभोगशक्ति , प्रजननशक्ति गेलेली आहे असा ( पुरुष ).

नेपाली (Nepali) WN

adjective  जो आफ्नो कार्य वा कर्त्तव्यबाट मुक्त भएको छ   Ex. उसले सांसारिक मोहबाट निवृत्त भएर सन्यास लियो / म आफ्नो कामबाट निवृत्त भएँ

MODIFIES NOUN:

व्यक्ति

ONTOLOGY:

अवस्थासूचक (Stative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

अवकाश पाएको विरत विमुख

Wordnet:

bd उदां

ben নিবৃত্ত

guj નિવૃત્ત

hin निवृत्त

kan ನಿವೃತ್ತನಾಗಿ

kas آزاد , یَلہٕ

kok निवृत्त

mal വിരക്തനായ

ori ନିବୃତ୍ତ

pan ਨਿਵਿਰਤ

san निवृत्त

tel విరక్తి

urd دستبردار , آزاد , بےفکر

A Sanskrit English Dictionary

नि-°वृत्त  mfn.  mfn. (often w.r. for निर्-वृत्त, वि-वृत्त, नि-वृत) turned back, returned to ( acc.), [MBh.]

ROOTS:

नि °वृत्त

rebounded from ( abl.), [R.]
retreated, fled (in battle), [MBh.]
set (as the sun), [R.]
averted from, indifferent to, having renounced or given up ( abl. or comp.), [MBh.]; [Kāv.] &c.
abstracted from this world, quiet, [BhP.]; [Hcat.]
rid or deprived of ( abl.), [MBh.]; [R.]
passed away, gone, ceased, disappeared, vanished, ib.
कर्मन्  n. (with n. an action) causing a cessation (of mundane existence), [Mn. xii, 88] ( opp. to प्रवृत्त)
ceased to be valid or binding (as a rule), [Pat.]; [Kāś.]
omitted, left out ( cf. comp. below)
finished, completed, [W.]
desisting from or repenting of any improper conduct, ib.
नि-°वृत्त  n.  n. return (See दुर्निव्°)

ROOTS:

नि °वृत्त

The Practical Sanskrit-English Dictionary

निवृत्त [nivṛtta] p.p. p.  p. p.
Returned, turned back.
Gone, departed, vanished, disappeared.
Ceased, refrained or abstained from, stopped, desisted; तस्थौ निवृत्तान्यवरा- भिलाषः [Ku.1.51.]
Abstaining from worldly acts, abstracted from this world, quiet; प्रवृत्तं च निवृत्तं च द्विविधं कर्म वैदिकम् [Ms.12.88.]
Repenting of improper conduct.
Finished, completed, whole;
Set (as the sun); see वृत् with नि.
त्तम् Return.
A mind free from the influence of passions. -Comp.
-आत्मन्  m. m.
a sage.
an epithet of Viṣṇu.
-इन्द्रिय a.  a. one whose senses or desires are averted from.
-कारण a.  a. without further cause or motive. (-णः ) a virtuous man, a man uninfluenced by worldly desires.
-मांस a.  a. one who abstains from eating meat; निवृत्तमांसस्तु जनकः [U.4.]
-यौवन a.  a. one whose youth has returned, restored to youth.
-राग a.  a. of subdued passions.
-लौल्य a.  a. not desirous.
-वृत्ति a.  a. quitting any practice or occupation.-हृदय a. with relenting heart.

Shabda-Sagara

निवृत्त  mfn.  ( -त्तः-त्ता-त्तं)
1. Ceased, stopped.
2. Abstaining from worldy acts, &c.
3. Abstracted from or independent of worldly motives. 4. Desisting from or repenting of any improper conduct.
5. Re- [Page400-b+ 60] turned, turned back.
6. Gone, departed.
7. Finished, complet- ed.
E. नि prohibitory prefix, वृत् to be, aff. क्त; see निर्वृत्त.

ROOTS:

नि वृत् क्त; निर्वृत्त

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

adjective  यः कार्यात् कर्तव्यात् वा मुक्तः जातः।   Ex. अहं स्वस्य कार्यात् निवृत्तः जातः।

MODIFIES NOUN:

मनुष्यः

ONTOLOGY:

अवस्थासूचक (Stative) ➜ विवरणात्मक (Descriptive) ➜ विशेषण (Adjective)

Wordnet:

bd उदां

ben নিবৃত্ত

guj નિવૃત્ત

hin निवृत्त

kan ನಿವೃತ್ತನಾಗಿ

kas آزاد , یَلہٕ

kok निवृत्त

mal വിരക്തനായ

nep निवृत्त

ori ନିବୃତ୍ତ

pan ਨਿਵਿਰਤ

tel విరక్తి

urd دستبردار , آزاد , بےفکر

See : प्रनष्ट