दह्

{ dah }

A Sanskrit English Dictionary

दह्  m.  1. cl. 1. P. दहति ( ep. also Ā.; p. द॑हति impf. अ॑दहत्; aor. अधाक्, ii, 15, 4"> [RV. ii, 15, 4]; 1. sg. °क्षम्, [MBh. vii]; 3. pl. °क्षुर्, [Kathās.]; Subj. धाक्, [RV. i, 158, 4]; 2. sg. धक्षि, iv, 4, 4; p. ध॑क्षत् [also nom. m.], 91, 7"> vi, 3, 4 x, 91, 7 द॑क्षत्, i, 130, 8; fut. धक्ष्यति [ [Pāṇ. 7-2, 10]; [Siddh.]; [Kār. 6]] [MBh.] [ Pot. धक्ष्येत्, i, 8383] &c.; दहिष्य्°, i, 2120; [BhP. iv]; xix, 7"> [Prasaṅg. xix, 7]; inf. दग्धुम्)

to burn, consume by fire, scorch, roast, --- 10--- &c.;

to cauterise, [Suśr.];

to consume, destroy completely, vii, 9"> [Mn. vii, 9]; [MBh.] &c.;

to torment, torture, pain, distress, disturb, grieve, [MBh.] &c.:

Pass. दह्यते ( °ति, ii, 15">--- 15---; xii f."> [MBh. i f., xii f.]);

to be burnt, burn, be in flames, [AV.]; [Nir.] &c.;

to be consumed by fire or destroyed, vi, 71"> [Mn. vi, 71];

to be inflamed (a wound), [Suśr. i, 28];

to be consumed by internal heat or grief, suffer pain, be distressed or vexed, --- 21--- &c.;

Caus. दाहयति to burn or be burned, [Mn.]; [Yājñ. i, 89]; --- 24--- &c.;

to cause to be cooked, [Hariv. 15523] ( aor. pl. अदीदहन्) :

Desid. दिधक्षति ( cf. °क्षा, °क्षु) to be about to burn or consume or destroy, [MBh. i-iv]; [R.] ( p. °क्षमाण) :

Desid. Caus. ( p. °क्षयत्) to cause any one to make efforts to burn, iii, 33">--- 28--- :

Intens. दन्दहीति, °ह्यते ( 24; 7-4, 86"> [Pāṇ. 3-1, 24; 7-4, 86])

to burn or destroy completely, [Hariv. 8726]; vi, 8, 21"> [BhP. vi, 8, 21] ( Impv. °दग्धि), --- 32---; vi, 32 and 48">--- 33---;

Ā. to be burnt completely, [Hariv. 7040]; [BhP.]; [Pañcat. i, 8, 23/24]
दह्   [ cf. Lith. degú, ‘I am hot’; Goth. dag-s; old Germ. tāh-t, ‘a wick’]
दह्  mfn.  2. mfn. ‘ burning’ see उश॑-.

The Practical Sanskrit-English Dictionary

दह् [dah]   1 P. ( दहति, ददाह, अधाक्षीत्, धक्ष्यति, दग्धुम्, दग्ध, desid. दिधक्षति)
   To burn, scorch ( fig. also); दग्धुं विश्वं दहनकिरणैर्नोदिता द्वादशार्काः [Ve.3.6;5.2;] सपदि मदनानलो दहति मम मानसं देहि मुखकमलमधुपानम् [Gīt.1;] [Ś.3.16.]
   To consume, destroy completely; एकमेव दहत्यग्निर्नरं दुरुप- सर्पिणम् [Ms.7.9.]
   To pain, torment, afflict, distress, grieve; इत्थमात्मकृतमप्रतिहतं चापलं दहति [Ś.5;] तत् सविषमिव शल्यं दहति माम् 6.9; एतत्तु मां दहति यद् गृहमस्मदीयं क्षीणार्थमित्य- तिथयः परिवर्जयन्ति [Mk.1.12;] [R.8.86;] [U.4.14.]
   To cauterize (in medicine). -With निस्
   To burn, consume.
   to torment, distress, pain.
- परि   to burn, scorch; दिशि दिशि परिदग्धा भूमयः पावकेन [Ṛs.1.24;] [Bg.1.3.]
    प्र to burn.
   to burn completely.
   to pain, torment.
   to trouble, tease.
-सम्   to burn; अभिजनः संदह्यतां वह्निना --- 10---

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 verb  आतपादीनां कारणेन वनस्पत्यादीनां शुष्कीभवनानुकूलः व्यापारः।   Ex. जलस्य अभावात् सम्पूर्णं सस्यम् अदहत्।

HYPERNYMY:

अस्

ONTOLOGY:

होना क्रिया (Verb of Occur) ➜ क्रिया (Verb)

Wordnet:

asm জঁই ্পৰা

bd खाम

guj સુકાવું

kas دزُن

kok करपप

mal കരിഞ്ഞ്പോവുക

mar करपणे

nep जल्नु

pan ਜਲਣਾ

urd جلنا , جل جانا , خاکستر ہونا

 verb  भस्मीकरणानुकूलः व्यापारः।   Ex. शत्रुत्वात् मङ्गलः प्रतिनिवेशिनः गृहम् अदहत्।

HYPERNYMY:

नाशय

ONTOLOGY:

() ➜ कर्मसूचक क्रिया (Verb of Action) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

ज्वलय दीपय उपतापय सन्धुक्षय संधुक्षय समिन्ध्

Wordnet:

asm জ্বলাই দিয়া

bd साव

ben আগুন লাগানো

guj સળગાવવું

hin जलाना

kan ಬೆಂಕಿಹಚ್ಚು

kas نار دُین

kok पेटोवप

mal തീയിടുക

mar जाळणे

mni ꯊꯥꯗꯣꯛꯄ

nep जलाउनु

ori ଜଳେଇବା

pan ਜਲਾਉਣਾ

tam எரி

tel మండించు

urd پھونکنا , جلانا , بھسم کرنا , خاکستر کرنا

 verb  अग्निसम्पर्कात् अङ्गपीडनानुकूलः व्यापारः।   Ex. पाकं पचन्ती स्नुषा अदहत्।

HYPERNYMY:

अस्

ONTOLOGY:

भौतिक अवस्थासूचक (Physical State) ➜ अवस्थासूचक क्रिया (Verb of State) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

ज्वल् तप् दीप् प्लुष्

Wordnet:

asm জ্বলা

bd खाम जा

ben পুড়ে যাওয়া

guj દાઝવું

kan ಸುಡು

kas دَزُن

kok हुलपप

mal പൊള്ളല്

mar पोळणे

mni ꯃꯩꯅ꯭ꯄꯣꯛꯄ

nep डडनु

tam தீக்காயம் படு

tel మండు

urd جلنا , جھلسنا

 verb  अग्निसम्पर्कात् ज्वलनजन्यः नाशानुकूलः व्यापारः।   Ex. एतद् पुस्तकस्य कानिचन् पृष्ठानि अग्नौ अदहन्

HYPERNYMY:

परि वृत्

ONTOLOGY:

परिवर्तनसूचक (Change) ➜ होना क्रिया (Verb of Occur) ➜ क्रिया (Verb)

Wordnet:

asm পোৰা

ben জ্বলে যাওয়া

kan ಸುಡು

kok जळप

mal കത്തുക

mni ꯆꯥꯛꯄ

nep डढनु

ori ଜଳିଯିବା

pan ਜਲਣਾ

urd جلنا , خاکسترہونا

 verb  मरीचिकादीनां कटुपदार्थानां सेवनेन शरीरान्तर्गतः दाहानुकूलः व्यापारः।   Ex. कटोः भक्षणेन मम जिह्वा दहति।

HYPERNYMY:

बाध्

ONTOLOGY:

अवस्थासूचक क्रिया (Verb of State) ➜ क्रिया (Verb)

SYNONYM:

प्लुष्

Wordnet:

asm পোৰণি উঠা

bd आलौ

ben ঝাল লাগা

guj ચચરવું

hin परपराना

kas ہوٗ ہوٗ کَرُن

kok हुलपप

mal എരിയുക

mar चुणचुणणे

nep पोल्नु

tam எரிந்துகொண்டிரு

tel మండు

urd پرپرانا

    see : भ्रस्ज्, अभिज्वल्