बाळ

A dictionary, Marathi and English

A child. 2 m A boy.
Young, immature. For compounds with बाळ other than these occurring below see in order under बाल.

Aryabhushan School Dictionary

n   A child.
 m  A boy.

मराठी (Marathi) WN

noun  एखाद्या जीवातून निर्माण झालेला दुसरा एखादा लहान जीव   Ex. लहान बाळांबरोबर वेळ कसा जातो हे कळतच नाही.

HOLO MEMBER COLLECTION:

चिल्ली-पिल्ली

HYPONYMY:

पिल्लू चातकाचे पिल्लू

ONTOLOGY:

जन्तु (Fauna) ➜ सजीव (Animate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

मूल बालक अपत्य संतती

Wordnet:

guj બચ્ચું

kas شُر

kok पेटो

san अपत्यम्

tam குட்டி

tel పిల్ల(వాడు)బిడ్డ

urd بچہ , طفل

noun  लहान मुलांसाठी प्रेमाने वापरायचे संबोधन   Ex. माझा बाळ आज जेवत का नाही ?

ONTOLOGY:

उपाधि (Title) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm সোণ

ben সোনা

hin लाल

kok बाबू

mal ഓമന പൈതൽ

ori ଧନ

tel ముద్దుబిడ్డ

urd لال , لالا , دلارا , بیٹا

See : मुलगा, अर्भक

महाराष्ट्र शब्दकोश

 न. 
बालक ; लहान मूल .
 पु. मुलगा ; शिशु . जसा वारावा चपळ बाळ बापानें । - मोभीष्म ११ . ६९ . - वि .
लहान ; अल्पवयी .
मूर्ख . पंडित न गमसि जरि बहु पांडित्यहि करिसि दिससि बाळ मला । - मोकर्ण ४१ . १८ .
अजाण . नुमजे बाळासि किमपि ... । - मोमौसल १ . १ . [ सं . बाल = मूल ; बाल + क = बालक ] म्ह० असतील बाळ तर फेडतील काळ .
०आंबा  पु. कच्चा किंवा हिरवा आंबा .
०कडू   डूं - न .
लहान मुलांना किराईत वगैरे कित्येक कडू औषधें ( विशेषत : सकाळीं ) उगाळून पाजतात तें ; घुटी .
( ल . ) लहानपणीं मिळालेलें शिक्षण किंवा वळण . बाळकडू असणें - उपजत प्रवृत्ति किंवा गुण असणें ; गोडी असणें . कोळ्याच्या मुलांना पोहोण्याचें बाळकडूच असतें . बाळका - पु . गोसाव्याचा शिष्य . [ बालक ]
०क्रीडा  स्त्री. लहानपणींचे लहान मुलांचे खेळ . [ सं . बालक्रीडा ]
०खुंट  पु. केळीच्या खुंटास नवीन फुटणारा कोंभ ; मोना .
०गळा  पु. लहान मुलाचा बारीक आवाज ; न फुटलेला आवाज .
०गुंडा  पु. बालगुंडा पहा .
०गोपाळ   पुअव .
( कृष्णाचे खेळ - गडी , गवळ्यांचीं पोरें यावरुन ). लहान मुलें ; लहानमोठीं एकत्र जमलेलीं मुलें .
एकत्र जमलेलीं गांवांतील लहानथोर माणसें . महाराज , हे सर्व बाळगोपाळ मिळाले आहेत . त्यांजवर आपण दया करावी . [ बाळ + गोपाल = गवळी ]
०चरित   त्र - न . लहानपणचें चरित्र ; बालक्रीडा . [ सं . ]
०छंद  पु. लहान मुलानें घेतलेला चाळा ; हट्ट . [ सं . ]
०टोळ  पु. लहान व हिरवा टोळ .
०टोंक   ढोंक - पु . बगळा .
०ताड  पु. नर जातीचा ताड . यास फळें येत नाहींत .
०दशा  स्त्री. बाल्य ; बाळपण ; बाल्यावस्था . लोपली उघडे बाळदशा । - ज्ञा ६ . २६० . [ सं . ]
०दांत   पुअव . लहानपणचे किंवा पहिले दांत ; दुधाचे दांत .
०दृष्टि  स्त्री. तारुण्यांतील बारीक व लांबची वस्तु जिनें दिसते अशी दृष्टि ; जोमदार दृष्टि . [ सं . ]
०पणचें   - न . पहिल्यानें व्यालेल्या गाईच्या किंवा म्हशीच्या दुधावरील लोणी .
लोणी   - न . पहिल्यानें व्यालेल्या गाईच्या किंवा म्हशीच्या दुधावरील लोणी .
०परवेशी   परवशी परवर्षी - स्त्री . बालपरवेशी पहा .
०पाठ  पु. लहानपणीं शिंकलेली विद्या ; लहानपणींची शिकवण . [ सं . ]
०फूट  न. 
बाळआंबा .
रुपया इ० कांस असलेली बारीक चीर .
०फोक  पु. ( नाजुक किंवा कोंवळी फांदी यावरुन ) तरुण ; तरणाबांड ; आडबाप्या .
०बद   बोध - वि . बालबोध पहा .
०बंद  न. बाळबोध ; देवनागरी लिपी .
०बोध   - पु . ( ल . ) उदार धोरण . मी मुंबई इलाख्याचा कारभार चालवितांना ... एल्फिन्स्टन यांनीं घालून दिलेला बाळबोध कित्ता वळवीन . - टिले १ . ४३६ .
कित्ता   - पु . ( ल . ) उदार धोरण . मी मुंबई इलाख्याचा कारभार चालवितांना ... एल्फिन्स्टन यांनीं घालून दिलेला बाळबोध कित्ता वळवीन . - टिले १ . ४३६ .
०बोध   - न . साधी रीत ; जुनी , सनातनधर्माची रीत .
वळण   - न . साधी रीत ; जुनी , सनातनधर्माची रीत .
०बुद्धि  स्त्री. मुलाची बुद्धि . - वि . पोरकट समजुतीचा ; अज्ञानी ; पोरबुद्धि ; लेकुरबुद्धि .
०बेल  न. बेलाचें कोंवळें फळ .
०ब्रह्मचारी   भाषा मित्र - इ० बालमध्यें पहा .
०भिकारी   पु जन्मापासून भिकारी . याच्या उलट गर्भश्रीमंत .
०भूक  स्त्री. ( मुलाची भूक यावरुन ) वरचेवर , घटकेघटकेला लागणारी भूक .
०भोंक  न. 
बगळा ; बाळढोंक .
( ल . ) लांब मानेचा इसम ; लांबमान्या .
०भोग  पु. 
प्रात : काळची पूजा झाल्यानंतर देवाला अर्पण केलेला उपहार .
( यावरुन ल . ) लहान मुलांचा सकाळचा फराळ .
अशा नैवेद्याचे किंवा फराळाचे पदार्थ . ( क्रि० देणें ; करणें ).
( सामान्यत : ) हिस्सा ; वांटा ; भाग . ( क्रि० करणें ).
०मति  स्त्री. अज्ञान . रत्नें म्हणोनि भरि इंगळ जेंवि खोळे । घे काळ बाळमति पाहति लोक भोळे । - आपू २९ .
०मायणी  स्त्री. गाडीच्या चाकाच्या आंतील बाजूचा वसू ; आंतील वसवी ; कणा आखरींत भक्कम करण्याची लोखंडी चाकी ( माण ) बाळमाइनी
०मुकी  स्त्री. 
मेजवानीच्या किंवा फराळाच्या वेळीं गुपचूप वानगी म्हणून राखून ठेवलेला एखादा जिन्नस किंवा घास .
असा राखून ठेवलेला नसेल त्यास दंड द्यावा लागणें किंवा दिलेला दंड . ( क्रि० लागणें ).
०मुंज्या  पु. लहानपणापासून मुंज्या ; मोठा झाला असला तरी अविवाहित किंवा ब्रह्मचारी असलेला मनुष्य .
०रंडा   रांड विधवा - स्त्री . बालरडा पहा .
०राजा  पु. पुंड , धीट किंवा दांडग्या मुलाला लाडिकपणें लावण्यांत येणारा शब्द . [ सं . ]
०लेणें   ल्याणें - न . लहान मुलाच्या अंगावर घालावयाचे बिंदली इ० दागिने . विषयांचें बाळलेणें । - शिशु ९२ .
०वाटी  स्त्री. 
सकाळचा अल्पोपहार , न्याहारी ; बाळभोग . ( क्रि० झोकणें ; चढविणें ; करणें ; खाणें ; होणें ).
वाटा ; भाग ; हिस्सा .
०वैद्य  पु. लहान मुलांचा वैद्य .
०शब्द  पु. लहान मुलांसारखें बोलणें , आवाज , उच्चार . बाळशब्दें खेळवील तनुजाला ।
०शिरें  न. ( कों . ) बाळंतिणीला तिच्या मुलाकरितां धर्मार्थ दिलेलें दूध , भांडीं व इतर आवश्यक वस्तू इ० [ सं . बाल + क्षीर ]
०सरस्वती  स्त्री. बालसरस्वती पहा . सवत स्त्री . ( बायकी ) लहानपणापासूनची सवत . [ बाल + सं . सपत्नी ]
०स्वार वि.  
लहानपणापासून घोड्यावर बसणारा .
( ल . ) लहानपणापासून एखाद्या शास्त्रांत किंवा उद्योगधंद्यांत प्रवीण असलेला ; जन्माभ्यास असलेला . हिरडा , हरडा , डी , हर्तकी - पुस्त्री . बालहरीतकी ; कोवळा वाळविलेला हर्डा ; हें एक औषधी फळ आहे . चांभारी - हिरडा पहा . [ सं . बालहरीतकी ] बाळांबा - पु . बाळआंबा पहा . बाळाभ्यास , बाळाभ्यासी - बालाभ्यास , बालाभ्यासी पहा . बाळामराई - स्त्री . आंब्याच्या लहान झाडांची बाग . [ बाळ + आमराई ] बाळायती - वि . बाळ ; लहान . त्या बाळायती गोपीतें । हरिलें दैत्य वेषें तेथें । - रास २ . ३६० . बाळेभोंक - न . बाळभोंक ; बगळा . बाळेभोळे - वि . अज्ञ आणि भोळसर . माया दुस्तर शास्त्रप्रसिद्धी । तेथें बाळेभोळे स्थूळ बुद्धी । - एभा ३ . २२४ . बाळोपचार , बाळोपचारी - बालोपचार - री पहा .