९४
आलें वारकरी करिती जयजयकार । गरुडटके भार असंख्यात ॥१॥
त्या सुखाचा पार जाणें तोचि एक । भक्त पुंडलिक भाग्यवंत ॥२॥
प्रेमे महाद्वारी घालुनी लोटांगण । देती आलिंगन एकमेंकां ॥३॥
निडारले नयन पीतांबरधारी । देखिले विटेवरी पांडुरंग ॥४॥
शिवणी सासुरवासी माउली देखे । तये चित्त पोखे जीवनकळा ॥५॥
तैसें तें श्रीमुख देखोनि निवालें । आलिंगना निघाले लवडसवडीं ॥६॥
विटेसहित मिठी घातलीसे पायीं । शरीरीं शुद्धी नाहीं मीपणाची ॥७॥
अनंता जन्मीचे विसरलों संताप । विठोबा मायबाप देखियेला ॥८॥
एक म्हणती स्वामी देवा दीनवत्सला । कृपेचा कोंवळा पाडुंरंग ॥९॥
म्हणती कूर्मदास आर्त करुनियां । तुम्हां भेटवाया बोलाविलें ॥१०॥
माझिये हातींचा चरणीं माथा ठेवा । निरोप सांगावा पंढरीनाथा ॥११॥
कृपेचा कोंवळा दीन दयानिधी । येऊनि मज आधीं सांभाळावें ॥१२॥
नाहीं कर चरण न घडे दर्शनें । मन आहे शरण तुमचे पायीं ॥१३॥
चातक जलधरा चिंतितां मानसीं । चकोर चंद्रासी भावें जैसा ॥१४॥
तैसी मनीं आवडी उचलली तुंतें । ध्यातसे तुमचें देवराया ॥१५॥
स्मरे वत्स जैसें माउली लागुनी । पिलीं ते पक्षिणी लागीं जैसीं ॥१६॥
तैसा मी तुमतें चिंती वेळोवेळां । देखावया डोळां चरण स्वामी ॥१७॥
गोत वित्त धन मज नाहीं आधारु । तुमचा निर्धारु आहे देवा ॥१८॥
करुणासिंधु ऐसें म्हणवितां जनीं । येऊन मजलागुनी सांभाळावें ॥१९॥
अनाथांचा नाथ सर्वज्ञाचा रावो । जाणसी निजभावो अंतरींचा ॥२०॥
ऐसें कूर्मदासेंविनविलें आहे । अहर्निश पाहें वात तुझी ॥२१॥
ऐकोनी पंढरीराव झाला उत्कंठित । केव्हा तो निजभक्त आलिंगीन ॥२२॥
अंतरीचें मनोरथ होती परिपुर्ण । उल्हासाती नयन देखलिया ॥२३॥
भक्त इष्टमित्र भक्त सुखसिंधु । भक्त आर्तबंधु थोर मज ॥२४॥
बोलाविला नामा आणि ज्ञानदेवो । सांगतला भावे तयाप्रती ॥२५॥
आर्तें करुनी वात पाहातसे कुर्मा । बोलाविलें आम्हां भेटीलागीं ॥२६॥
जाऊं समागमें तुम्ही आम्हीं तेथ । करणें सनाथ भक्तराया ॥२७॥
म्हणोनी दोघाजणां धरुनियां हातीं । चालिले श्रीपाति चरणें चालीं ॥२८॥
महिमा ज्ञानदेवो अहो जी पूर्णकामा । जाणा तुमचा महिमा तुम्ही देवा ॥२९॥
करता करविता सर्व तुझी सत्ता । सकळांची चाळीता चित्तवृत्ति ॥३०॥
नामदेवें चरणीं ठेवियेला माथा । बरवें दिनानाथा विचारिलें ॥३१॥
संतांचें दर्शन होईल संयोग । निवतीं अष्टांग चरण स्पर्शें ॥३२॥
विकासिले नयन स्फुरण आलें बाहीं । दाटलें हृदयीं करुणाभरतें ॥३३॥
जातां मार्गीं भक्त देवाचा आवाडता । होता तो सांवता जीवन्मुक्त ॥३४॥
त्यांचे सुख घ्यावें म्हणोनि माव केली देवें । कौतुक दाखवावें नामयासी ॥३५॥
तयांप्रती काय बोले केशवराज । लागलीसे मज थोर तृषा ॥३६॥
नामा ज्ञानदेव राहिले बाहेरी । मळीयाभीतरीं देव गेला ॥३७॥
तंव तो परमानंद बोधे नित्य तृप्त । केलेविण करीत न ये काया ॥३८॥
माथा ठेवोनि हात केला सावधान । दिधलें आलिंगन चहूभुजीं ॥३९॥
देखोनियां मिठी घातली चरणीं । वोसंडलें नयनी प्रमजळे ॥४०॥
करितसे विनवणी स्वामी चक्रपाणी । जनक जननी तुंचि माझी ॥४१॥
तुंचि माझे सर्व वैभव गौरव । हृदयींचा भाव जाणसी तुं ॥४२॥
चरणीं ठेउनी माथा विनवितसे सांवता । बैस पंढरीनाथा करीत पूजा ॥४३॥
म्हणती देवराज कैंचे पूजन तुझें । राख राख माझे प्राण आतां ॥४४॥
तस्काराची मांदी लागलीसे पाठीं । चुकवीं त्याची दृष्टी लपवीं मज ॥४५॥
कोठें तुज लपवुं अगा सगुणरुपा । माझ्या मायाबापा पाडुंरंगा ॥४६॥
ऐसा कोणरिता ठाव न दिसे मज । तेथें तुझें तेज झांकोळेल ॥४७॥
बाहेर भीतरीं तुझाचि प्रकाश । गगनासी अवकाश तुझे पोटीं ॥४८॥
मग कटीचें खुरपें सत्वर काढिलें । हृदय फाडिलें तत्क्षणी ॥४९॥
यावें पंढरीनाथा रिघावें भीतरीं । सुखरुप निर्धारी रहावें येथें ॥५०॥
बैसोनियां देव ह्रुदयसंपुटीं । करी सुखगोष्टी स्वभक्तासी ॥५१॥
एवढ्या उपकारा काय तुज द्यावें । कैसें तुज व्हावें उतराई ॥५२॥
अवघा मीचि घेई अवथा मीचि घेई । यापरतें कांहीं न दिसे मज ॥५३॥
तंव म्हणे सांवता जीवाहुनि परता । न करीं तुं चिंता विठ्ठलास्वामी ॥५४॥
नामदेव मनीं करीतसे चिंतनी । नयेचि अझूनि विठ्ठल माझा ॥५५॥
वाट पाहता बहू वाडवेळ झाला । कोठें गुंतयेला स्वामी माझा ॥५६॥
माझा पांडुरंग सर्व सुखधन । दाखविला कोण प्राणसखा ॥५७॥
अवस्थे भरे प्रेम बहुअ आसे स्फुंदतु । विठ्ठल विठ्ठल म्हणतु वेळोवेळां ॥५८॥
अदेह जातो चाचरी भेटीलागीं आर्त । पाउलें उमगीत विठोबाची ॥५९॥
तृषाक्रांत कैसें जीवनातें गिवसी । कीं बाळ मातेसी क्षुधातुर ॥६०॥
हरिणीचे पांडस चुकलें हरिणीसी । जैसेंअ दाही दिशा पाहे देखा ॥६१॥
पाझर सुटला दृष्टी वोसंडला पोटीं । हृदय तें पिटीं करकमळीं ॥६२॥
देह टाकी धरणीं नामाचे बोभाटी । म्हणे देई भेटी प्राण जातो ॥६३॥
सांडोनि जातोसी ऐसें जरी जाणतें । तरी कां विसंबतें तुजलागीं ॥६४॥
मिठीं पीतांबरी घालुनी मुरारी । येतो चरणावरी रुळत सरसा ॥६५॥
ऐसें विलपत अंतर अवस्था । देखिला सांवता सुखराशि ॥६६॥
चरणीं घालुणी मिठी पुसतसे मातु । माझा पंढरीनाथु केउता गेला ॥६७॥
तो विसरला देहभावा आर्तभुतमनें । होउनी संधानें हरिच्या रुपा ॥६८॥
प्रेम उंचबळतु आनंदे डुल्लतुअ । वाचेसी जपतु रामकृष्ण ॥६९॥
देखोनि त्यांची स्थिती विठ्ठल माझा आहे । त्याजपाशीं पाहे पुढतोपुढती ॥७०॥
त्यांचे पुर्ण सुख देखियलेंमनें । हर्षयुक्त चिन्हें याचे देहीं ॥७१॥
मज दुबळ्याचा ठेवा गिळियेला तुवां । सुखाचा विसांवा पंढरीराव ॥७२॥
क्षणभरी दाखवी धरीन मी जीवीं । जाताती वांचवीं प्राण माझे ॥७३॥
वेंगी मजसी भेटे करी सुख गोष्टी । म्हणे करीन भेटी विठोबाची ॥७४॥
तेचि शकुन गांठी बांधली पालवीं । माझ्या माथां ठेवीं अभयकर ॥७५॥
ऐकोनि पंढरीनाथ म्हणे सांवत्यांतें । मज माझ्या नाम्यातें भेटी करें ॥७६॥
शिणलें बाळक होत कासाविसी । दिसतें परदेशी मजवीण ॥७७॥
मग म्हणे सांवता परिसी हरिभक्ता । कृपा पंढरीनाथा आली तुझी ॥७८॥
म्हाणोनि उतावेळ झाले कमळापति । भेटोनि विश्रांति द्यावी मज ॥७९॥
जवळींच देखनी सावधान पाहे । देती पंधरीराय आलिंगना ॥८०॥
न कळेअ तुवांकाय केल्या पुण्यराशी । वाटे भजिन्नलासी सर्वांभूतीं ॥८१॥
जेणें सुख पावोनि माझा पंढरीनाथ । झाला वेळाईत तुजलागीं ॥८२॥
खांदी गरुड टका घेऊनी निरंतरीं । चालविली वारी पंढरीची ॥८३॥
संतचरणरज वंदियेले माथां । म्हणोनि पंढरीनाथा आर्त तुझें ॥८४॥
दशमी दिंडीपुढें नाचती बागडे । गाईल साबडें हरीचें नाम ॥८५॥
तेणें पंढरीनाथा वाटला आनंदु । मग तो कृपासिंधु बोलला तुज ॥८६॥
कायावाचामनें होऊन तल्लीन । केलें हरीकीर्तन एकादशीं ॥८७॥
तेथें तिष्ठत होता पंढरीचा रावो । प्रसन्न हा देव झाला तुज ॥८८॥
अनंत जन्मींदेह कर्वती घातले । कां उग्र तप सांधिलें महातीर्थीं ॥८९॥
परोपकारी प्राण वेंचियेला तुवां । पंढरी येतां केशव धाला तेणें ॥९०॥
आतां तुझें भाग्य महिमा तोअ अद्भुत । जाणें पैं समर्थ पंधरीराव ॥९१॥
म्हणोनियां चरणीं ठेऊंनियां माथा । गहिंवरें सांवता भक्तराज ॥९२॥
प्रेमें आलिंगन झालें उभयतां । मग झाला बोलता विष्णुदास ॥९३॥
सुखाचा सोयरा तुंचि या तत्त्वता । माझा प्राणदाता भक्तराज ॥९४॥
सांगितला शकुन साच करी वहिअला । मज माझ्या विठ्ठला भेटी करीं ॥९५॥
आतां मज धीरु न धरवे सर्वथा । स्फुंदता हे अवस्था चित्त माझें ॥९६॥
कडप्याचे खुरपे काढुनिया येरे ।हृदय फाडिलें तये वेळीं ॥९७॥
तंव तो पाडुरंग निघाला बाहेरी । नामा पाय धरी धाऊनियां ॥९८॥
येरें संबोखुनी पितांबर आंचळें । पुसलें मुखकमळ नामयाचें ॥९९॥
देउनि आलिगन हांसे पांढरीनाथ । पुसतसे वृत्तांत काय झालें ॥१००॥
येरे तंव मिठी घातली चरणीं । म्हणे जनकजननी तुंचि देवा ॥१०१॥
कवण्या मोहे माझे पाळिसी तुं लळे । हें मज न कळे केशवराजा ॥२॥
भेटोनियां मातें म्हणे ज्ञानदेव । कूर्माही पहावो लवलाही ॥३॥
तरीच माझ्या मना वाटे समाधान । निवती लोचन देखिलिया ॥४॥
भेटीचें पैं आर्त आहे माझे मनी । चाल वेगें करुनि करुणारसे ॥५॥
आनंदाचा मर्ग संताचे संगतीं । आनंदें नाचती पांडुरंग ॥६॥
स्फुरती भुजा दंड आणि वक्षस्थळ । सुखाब्धी मिळेल मना आजी ॥७॥
नामा ज्ञानदेव नवल करिती कैसें । कूर्म्याचें पैं ऐसें प्रेम देवा ॥८॥
वोसरली धेनु वत्सालागीं जाय । तैसें पंढरीराय चालियेले ॥९॥
लवताती लोचन स्फुरताती बाहे । येती माझी माय भेटीलागीं ॥११०॥
आला पंढरीराव कूर्मा घाली लोटांगण । दिधलेम आलिंगन चहुभूर्जीं ॥११॥
पडियेली मिठी न सोडी सर्वथा । मीळाला पंढरीनाथा सद्भावेसी ॥१२॥
कूर्मा म्हणे माझे थोर भाग्य आतां । म्हणोनि पंढरीनाथा भेटी तुझी ॥१३॥
तरीं आतां तुवां न जावें येथुनी । जोडला चरणीं स्थिर राहे ॥१४॥
देव आणि भक्त एकरुप झाले । मग दोघे आले आश्रमासी ॥१५॥
देव म्हाणे भक्तां कष्टी तूं झालासी । तुझीये उपकारासी काय वानुं ॥१६॥
भानुदासा नयनीं पुर्ण जळें दाटलें । मग आलिंगिलें पांडुरंगें ॥११७॥
श्रीभानुदासाचे अभंग समाप्त