पश्चिमेचि नि पाठे । उन्मनीचेनी प्रेम लोठे ।
खोलोनि ब्रह्मरंध्र कपाटे । समधीसुखा कारणें ॥५॥
टीकाः
अवघड त्रिकुटांचा घांट । चढोनियां नाम चोखट । मनपवन अवचट । ऊर्ध्व जाले ॥१॥
आकाशाचे उपरि मागे । पश्चिमेची रहा चांग । अलटपलट सवेग । होवोनि ठेला ॥२॥
जेथ अमृतजीवनकळा । ऊर्ध्वामुख वाहे डोळा । जेथ जंडानि गेला डोळा । भृकुटीचा ॥३॥
योगिजन जे प्राशति । ते अमृतकळा अमरस्थिती । काळावरी मात करिती । निरोधुनि ॥४॥
यया त्रिकुटांचें उपरि । उन्मनी प्रेमाची वाहे झरी । जे कां पातलों ब्रह्मरंघ्रीं । समाधिसुखा ॥५॥
ब्रह्माकपाट गेली फोडोनी । ऐसी उन्मनीची स्मरणी । मनधाले रामकृष्णी । हृदयातु ॥६॥
चैतन्याची करोनी सूस । आंत ओतिला ब्रह्मारस । भाते लाविले जयास । प्राणापान ॥७॥
तेणें जठरीं पेटल अग्नि । सप्तथातुसी आटवोनी । जीवनकळींचें जीवन गाळोनी । ओसंडिलें हृदयातु ॥८॥
मग होवोनि मनाची शुद्धि । सांधोनि झाडिलो नाडीची सांधी । मनपावनाच अवधी । एक केला ॥९॥
मग जो चाले पवन सुषुम्नोसि रोखुन । सकळ द्वारंचे करोनि रोधन । सुषुम्नाकार जलासे ॥१०॥
तंव ते सुषुम्ना चालली । जेथेनि प्राणकळा धांवली । होवोनि गेली ते तुली । जीवनकळा ।\११॥
तया रामकृष्णकळेमाझारी । मनाची जाली उन्मनपरी । अंकुठगति ते साचारी । जीवनकळा ॥१२॥
ओलांडिलें गगनशुन्य । पुढें लाधलें शुद्धगगन । पुढें सांडिलें अःशुन्य । निरशुन्या ॥१३॥
ब्रह्मकपाट फोडोनि नयनीं । जीवन गेलें महाशुन्यीं । तेंचि ब्रह्मारंध्र खोलोनि । समाधि आले ॥१४॥
ब्रह्मकपाटीं त्रिनेत्र । लावितां खोलिलें ब्रह्मारंघ्र । जें काय ब्रह्माचे द्वार । बिंदुमात्र ॥१५॥
पहाता दिसे अणुप्रमाण । परी सामावलें गगन । तेच पातुलें जीवन । समाधिसुखा ॥१६॥