प्रेमसायुज्यम् - कृष्णे गोकुलवासमुज्झितवति...

कृष्णे गोकुलवासमुज्झितवति प्रोद्यद्वियोगाकुला
गोप्यस्तत्स्मरणामृतैकशरणा निन्युः सुदीर्घाः समाः ।
पश्चादेत्य समन्तपञ्चकमहातीर्थं कदाचित् प्रियं
दृष्ट्वा ताः किल किञ्चिन्नाञ्चितहृदः कामप्यवस्थां दधुः ॥१॥

विख्यातप्राभवोऽसौ सकलमुनिनृपाराधितो नन्दसूनु-
र्गोपीस्ता मन्दहासप्रसरसुमधुरं पूर्ववन्मानयित्वा ।
नीत्वा ताभिः समेतः कतिपयदिवसांस्तत्र ताभ्यो ददौ तां
शान्तिं योगीन्द्रकाम्याममृतरसमयीं भक्तिमार्गैकगम्याम् ॥२॥

खण्डः१
तत्र गोपिकाशतसमावृतं तरुतले स्थितं श्यामसुन्दरम् ।
चक्षुषा पिबन्त्यात्मना जगौ दूरसंस्थिता कापि गोपिका ॥१॥
“कथमिहास्मि हा कथमिहागतो मधुरदर्शनो
नन्दनन्दनः ।
विविधभावसम्मर्दनिस्सहं स्फुटति हा हरे ममकं मनः ॥२॥

मूकरागिणीं मां परीक्षितुं व्यतिकरोऽयमुत्पादितस्त्वया ।
तृषितया दृशा त्वां पिबाम्यहं वर्धते विभो, द्विगुणिता तृषा ॥३॥

धन्यजीवितास्ते सखीजना ये ह्ययन्त्रितास्त्वामुपासते ।
सहजमुग्धतासन्नियन्त्रिता हा!
हताऽस्म्यहं मन्दगामिनी ॥४॥

परिसमर्पयन्त्यात्मजीवितं किमु पतामि ते नाथ पादयोः ।
कमपि ते करस्पर्शमाप्नुयां शिरसि मामके शान्तिदायकम् ॥५॥

अहह! साहसं
साहसं त्विदं, मम न शोभनं धृष्टचेष्टितम् ।
क्व च भवान् विभुर्विश्वपूजितः?
क्व च वराकिका गोपदारिका? ॥६॥

खण्डः२
अयि पुरा हरे, यामुने तटे भवदनुष्ठिते चेलचोरणे ।
तव नियोगतस्त्वामुपागता गोपबालिकास्ता दिगम्बराः ॥१॥

आगलं जले स्थितवतीं तदा मां विलोकयन् दूरतो भवान् ।
स्मितमदात्; प्रभो संस्मराम्यहं; स्मरसि
किं हरे, तादृशीमिमाम् ॥२॥

वेणुगानमाकर्ण्य तावकं विश्वमोहनं वल्ल्वीजनाः ।
त्वामुपाययुः दूरतः स्थिता केवला त्वहं त्वां व्यलोकयम् ॥३॥

वेणुनालिकाचुम्बिताधरं गोपिकाशतैरावृतं मुदा ।
दूरतोऽपि मय्यर्पितेक्षणं संस्मरामिते
तत् स्थितं हरे! ॥४॥

रासखेलने नाहमागता केवलं गृहे ध्यानमास्थिता ।
तन्वती सुखं नर्तनं त्वया साकमान्तरे रासमण्डले ॥५॥

नो कदाऽपि मां नन्दनन्दनो ज्ञातवानभिज्ञातवानपि ।
नास्ति तादृशं सौभगं च मे नास्ति चात्मनि प्रौढचातुरी ॥६॥

हा! कदाऽपि
ते सेवनोद्यता नाहमागता त्वत्पदान्तिकम् ।
त्रासविह्वला लज्जयाऽऽकुला;
मां कथं भवान् संस्मरिष्यति ॥७॥
 

खण्डः३
व्रजनिवासमुत्सृज्य गच्छतस्तव रथः क्षणं मद्गृहान्तिके ।
निश्चलोऽभव;त्तत्र चाभवं स्तम्भसंश्रिताऽलिन्दसंस्थिता ॥१॥

अभ्यषिञ्चदाहन्त!
मां प्रभो स्निग्धया दृशा सस्मितं भवान् ।
विगलितं तदा केलिपङ्कजं तव कराम्बुजा; न्नन्वलोकयम् ॥२॥

हा न्यशामयं ते मुखं तदा विधुरदर्शनं म्लानसुस्मितम्
मधुरवेदनाविद्युदाहता प्रलयमागता कतिपयक्षणान् ॥३॥

सुमधुरं भवन्नाम गृह्णती त्वां विलोकयन्त्येव सर्वतः ।
त्वयि मम प्रिये लीनमानसा विरहवेदनां नाविदं चिरम् ॥४॥

अहह! भावनावञ्चिताऽस्म्यहं; कृष्णचेष्टितं नैव मत्परं ।
विलसितं हरेः सहजमोहनं मुग्धया मया ज्ञातमन्यथा ॥५॥

“त्वां स्मराम्यहं” – किं न्विदं मया श्रूयते मदीयान्तरात्मनि? ।
मधुरभाषणं तावकं हरे,
जीवनामृतं खलु पिबाम्यहम् ॥६॥

खण्डः४
श्यामसुन्दर, त्वां विलोकये निर्निमेषकं दूरतः स्थिता ।
मधुरदर्शनं मुग्धसुस्मितं मदनमोहनं मन्मनोहरम् ॥१॥

अयि महाप्रभो, त्वां विलोकयन्त्यधिगताऽस्म्यहं पूर्णकामताम् ।
मम हि चेतना हर्षविह्वला यातुमिच्छतीवोपगूहितुम् ॥२॥

प्रिय, दयामयी
दृष्टिरद्य ते निपतति स्वयं मय्यपि क्षणम् ।
अमृतधारया संप्लुताऽस्म्यहं स्पन्दतेतरां मामकं मनः ॥३॥

हन्त! मां
प्रति प्रस्थितो भवान् प्रियसखीः समुत्सृज्य गोपिकाः ।
अभयमुद्रया सान्त्वयन्निमां द्रुतपदं हरे, किं समेष्यसि? ॥४॥

हा! समागतो
मत्समीपतः प्रियतमो भवान् कृष्ण, तिष्ठति ।
किं प्रभाषसे मां वराकिकां?
स्फुरति तेऽधरं पल्लवारुणम् ॥५॥

“सखि, जितं त्वया; प्रेमधाम तत् परममद्वयं प्राप्तवत्यसि”
इति भवद्गिरं शान्तिदायिनीममृतवाहिनीं हा! पिबाम्यहम् ॥६॥

सदयलोचने मधुरसुस्मिते तव मुखाम्बुजे मत्पुरोगते ।
चिरमुपोषितां निदधती दृशं नाथ,
याम्यहं नित्यनिर्वृतिम् “ ॥७॥

रुद्धा वाग्, दृढनिश्चला समभवद्‍दृष्टिः, प्रसन्नं मुखं, ।
निष्पन्दं हृदयं च,
सा व्रजवधूः सम्प्राप धन्यां गतिम् ॥८॥

तेजो देहसमुत्थितं निरुपमं तस्याः पुरःस्थे तदा ।
कृष्णे लीनमभूत्; स चापि भगवांस्तस्थौ क्षणं निश्चलः ॥९॥