श्रीगणेशाय नमः
यानंतरें श्रीकृष्णकथा ॥ ते ऐकें गा भारता ॥ कुब्जेसि भेटोनि मागुता ॥ भेटला अक्रुरासी ॥ ॥१॥
मग तयाच्या मंदिरां ॥ येणे जाहलें शारंगधरा ॥ जगदात्मा भक्तांचिया पुढारा ॥ न विसंबे पैं ॥२॥
योगी योगादिकीं साधनीं ॥ अखंड वर्तती ज्याचिये ध्यानीं ॥ तो प्रत्यक्ष दिसे लोचनीं ॥ भक्तिभावें ॥३॥
मग मधुपर्कादि पूजा ॥ अक्रुर करिता जाहला वोजा ॥ देवोनियां गोसहस्त्र द्विजां ॥ दक्षिणासहित ॥४॥
करुनि साष्टांगे प्रणिपात ॥ अक्रुर चरणांवरी लोळन ॥ ह्नणे आजी जाहलों कृतार्थ ॥ दर्शनमात्रें ॥५॥
मग उद्धवा धाडोनि गोकुळा ॥ प्रेंमें पुसिलें गोपी गोपाळां ॥ तेव्हां भ्रमरभावीं अवला ॥ कृष्णासि पुसती ॥६॥
प्रेमें यशोदा आणि नंद ॥ उद्धवासी करिती अनुवाद ॥ राया तो विरहो अगाध ॥ असो आतां ॥७॥
हें काय सांगावें फलकट ॥ जैसें जेवण जालिया उच्छिष्ट ॥ नैशी सांडिली कृष्णें वाट ॥ गोकुळीचीं ॥८॥
पुढें सांदीपन आणि जरासंध ॥ काळयवन मुचुकुंद ॥ हा वर्णिला असे कथासंबंध ॥ द्वितीय स्तबकीं ॥९॥
नगोत्तम घातला पाताळीं ॥ आणि वसविली कुशस्थळी ॥ हे कथा आहे वणिली ॥ द्वितीय स्तबकीं ॥१०॥
नगरी सांडोनिया मथुरा ॥ द्वारके वास चक्रधरा ॥ मग विवाह बळिभद्रा ॥ योजिला प्रथम ॥११॥
रेवतरायाची थोर ॥ तेणें प्रसन्न करोनि ईश्वर ॥ मागीतली कन्या ॥१३॥
ते परम सुंदर सूलक्षण ॥ वर पाहतां तिथे समान ॥ सकळ हिंडतां त्रिभुवन ॥ नमिळे कोठें ॥१४॥
मनीं रेवत विचारी आपण ॥ ब्रहयानें वर केला जो निर्माण ॥ तरी आतां जाऊनि आपण ॥ त्यासीच पुसों ॥१५॥
मग संगें घेवोनि कन्या ॥ पातला तो ब्रह्मभुवना ॥ तंव अवसर नाहीं चतुरानना ॥ भेटावयासी ॥१६॥
सभा घनवटली असे थोर ॥ यक्ष गणगंधवे किन्नर ॥ इंद्रादिक सुरवर ॥ वोळंगती तेथें ॥१७॥
अष्टनायकांची पेखणें ॥ सरस्वती बोलवी षड्जानें ॥ नारद तुंबरांचें गाणे ॥ वीणातंत्री ॥१८॥
ऐसा वोडवलासे रंग ॥ भेटीसि नाहीं प्रसंग ॥ असो ऐसा धडिला वियोग ॥ वटिका चारी ॥१९॥
समयीं जाहलिया अवकाश ॥ रायें नमस्कारिला वेदपुरष ॥ आणि कन्येचा आयास ॥ सांगता जाहला ॥२०॥
मग बोले चतुर्मुख ॥ इशीं वर योजिला शेष ॥ तो द्वापारीं आदिपुरुष ॥ अवतरलासे ॥२१॥
यादवां माजे वसुदेवकुमर ॥ बळदेव नामें महावीर ॥ रैवता तो करीं वर ॥ रेवतीसी ॥२२॥
मग करोनि अभिवंदन ॥ राव निघाला तेथोन ॥ पावला जंव मृत्युभुवन ॥ तंव विचित्र देखिलें ॥२३॥
त्या वर्तमानींची लोकचर्या ॥ पाहे दृष्ठीं विचारोनियां ॥ तंव बत्तीस युर्गे भरलीं तया ॥ पूर्वीलवर्तमानासी ॥२४॥
जंव तो पाहे भूमंडळीं ॥ तंव अवतरले गोकुळीं ॥ रामकृष्ण महाबळी ॥ यादववंशीं ॥२५॥
मग ते रायें कन्या रेवती ॥ बळदेवा दीधली हस्ती ॥ आपण राहिला नेमस्ती ॥ आत्मध्यानी ॥२६॥
आतां असो हा विचारु ॥ सांगणें असे कल्पतरु ॥ राया हें रेवतीसेंवरु ॥ सांगितलें तुज ॥२७॥
मग कृष्णाची वर्हाडिका ॥ कन्या पाहती अनेका ॥ तंव आली असे पत्रिका ॥ भीमकीची ॥२८॥
ते पर्णिलीसे नारायणें ॥ ओंपुण्याहें आष्टन्हाणें ॥ बहुलें बाशिंगें नानाउटणें ॥ सासुरवाडीसी ॥ ॥२९॥
जैसा सुपर्ण झडपी उरग ॥ कीं सिंह कवळीं मातंग ॥ तैसा घेवोनि गेला श्रीरंग ॥ कामिनी ते ॥३०॥
येकाची घेतली हळदी ॥ सवेंचि विटंबिला संबंधी ॥ पूर लोटले रणयुद्धीं ॥ अशुद्धांचे ॥३१॥
तंव ह्नणे राजा भारत ॥ विवाहीं कां मांडिला अनर्थ ॥ हा सांगा हो विस्तार समस्त ॥ वैशंपायना ॥३२॥
मग ह्नणे मुनेश्वर ॥ राया तूं श्रवणीं तत्पर ॥ तरी आतां ऐक विस्तार ॥ कृष्णविवाहाचा ॥३३॥
वैदर्भदेशा भीतरीं ॥ कौंडण्यपुर नामें नगरी ॥ तेथें भीमकराव पुण्यक्षेत्री ॥ जो श्रीहरीतें अनुसरला ॥३४॥
तो पवित्र पुण्यशीळ ॥ करी प्रजेचा सांभाळ ॥ नाहीं परस्त्रीपरद्रव्यविटाळ ॥ ज्याचे मनीं ॥३५॥
प्रतापप्रौढीनें आथिला ॥ क्षत्रियांमाजी तो मिरविला ॥ जेणें पुरुषार्थ असे जोडिला ॥ चतुर्विध ॥३६॥
पांच पुत्र जाहले त्यासी ॥ त्यांत कन्या येक गुणराशी ॥ जिचेनि स्मरणें पातकांसी ॥ नाश होय ॥३७॥
रुक्मबाहू रुक्मकेत ॥ रुक्ममाली रुक्मरथ ॥ पांचवा रुक्मिया ज्येष्ठ त्यांत ॥ आणि धाकुटी रुक्मिणी ॥३८॥
जैशी हिमवंताचे उदरीं ॥ जन्म पावली स्वयें गौरी ॥ कीं तिचेनि योगें त्रिपुरारी ॥ जोडला जैसा ॥३९॥
नातरी सागराचे उदरीं ॥ लक्ष्मीं जन्मली कुमरी ॥ तैशी भीमकाचे घरीं ॥ रुक्मिणी ते ॥४०॥
ते आदिमाया योगशक्ती ॥ जे वर्णितां वेद शिणती ॥ तेथें मी काय मंदमती ॥ बोलों शकें ॥४१॥
परी येक असे कारण ॥ तेचि जरी होईल प्रसन्न ॥ तरी वांग्देवता मुखीं आपण ॥ येवोनि राहे ॥४२॥
ते सर्वगुणांची आथिली ॥ जाणों हेमरसाची वोतिली ॥ तैशी प्रभा मिरवली ॥ भीमकीसी ॥४३॥
तारुण्यें मोहरली वयसा ॥ मुखशोभा नाहीं शीतांशा ॥ जाणों कृष्णपक्षीची निशा ॥ धम्मिल्ल माथां ॥४४॥
वेढिला कांसेसि पातळ ॥ वरी बोटधारीचा पायघोळ ॥ तयेमागे मेखळा चंचळ ॥ अरुणरंगीं ॥४५॥
मदवीयेची वरी चोळी ॥ बिरडें काढिलें मुक्ताफळीं ॥ वरी मिरवे येकावळी ॥ नवरत्नांची ॥४६॥
मुखीं रंगलें तांबूल ॥ अधर जाहले रातोत्पल ॥ द्विज रत्नें कीं अलिकुळ ॥ गमले अवघे ॥४७॥
पक्क डाळिंबीचा गाभा ॥ तैसी दंतपंक्तीची शोभा ॥ मुखमांदुस याची नभा ॥ थोरविजू जैशी ॥४८॥
नेत्र देखोनि लज्जित हरिण ॥ कटि देखोनि पंचानन ॥ वेणी देखोनि पवनाशन ॥ पावले व्रीडा ॥४९॥
नासिक शोभे मुक्ताफळीं ॥ जाणों शुक्रचि शशिमंडळीं ॥ चंदन चर्चोनियां भाळी ॥ रेखिलीं कुंकुम कस्तुरीं ॥५०॥
भोवया जाणों कोदंड ॥ नयन बाणले कामदंड ॥ पातीं रेखिलीं काळखंड ॥ अंजनाची ॥५१॥
कर्णी शोभली कनकपत्रें ॥ रत्नखचित नानागात्रें ॥ फुलें भरिली कचकेसरें ॥ श्रीविराजे ॥५२॥
माथां मोतीलग जाळी ॥ अर्धचंद्र मिरवे भाळीं ॥ हदय मिरवे स्तनयुगुळी ॥ विश्वमातेंचे ॥५३॥
करीं करावया कंकणे ॥ मुद्रिका रत्ने सुलक्षणें ॥ जाणों चंद्रासि चतुराननें ॥ दीधलें क्षेम ॥५४॥
उदरीं मिरवे रोमरेखा ॥ जाणों कृष्णवर्ण पिपीलिका ॥ नाभिरंघ्रीं अधोमुखा ॥ अनुक्रमेंसी ॥५५॥
कटीं किणकिणती क्षुद्रघंटा ॥ किंकिणी घागारिया बरवंटा ॥ अंदुवांकींच्या बोभाटा ॥ वरी दशांगुळें ॥५६॥
गतीं पिसाटली हंसिणी ॥ उपमा थोडकी पक्षिणी ॥ ऐसें अनुपम्य रत्न रुक्मिणी ॥ भीकतनया ॥५७॥
भीमक तो उपमेचा सागर ॥ भीमकी लक्ष्मीचा अवतार ॥ रुक्मिया बंधू जालंधर ॥ सत्य जाणा ॥५८॥
असो कोणे एके अवसरीं ॥ सभेसि आली राजकुमरी ॥ रायें बोलावोनि सामोरी ॥ आसनावरी बैसविली ॥५९॥
भीमक न्याहाळी कन्यावदन ॥ तंव दावीतसे तारुण्यपण ॥ मग थोर चिंतावलें मन ॥ कन्या गहन देखोनी ॥६०॥
राया इतुकिया अवसरीं ॥ बंदी पातले राजद्वारीम ॥ ज्यांमाजी येक असे धुरकरी ॥ चंडनामें ॥६१॥
तेणें मांडिली राजकीर्ती ॥ अवनिंमंडळींचे भूपती ॥ जे वर्णिले अनुक्रमगती ॥ छंदसकट ॥६२॥
शिंदे साळोखी पडवळ ॥ रांगड राइके वाघोळ ॥ मोरिये माहाळे सुखे गोळ ॥ सूर्यवंशीं ॥६३॥
देवल डोहीय बागुल ॥ चव्हाण चाडये रणशिंगळ ॥ गरुडसाळोंखी जंघोळ ॥ थोरांत गुंजाळ पैं ॥६४॥
ढोकण बिरारी बोढरे ॥ विषई जाईत डेविरे ॥ गौळी गोळहात वाघचवरे ॥ जगताप गंगड ॥६५॥
मुरकुटे मोरे महावडे ॥ चिते दोरीख घोरपडे ॥ डुबे ढोनी माळमहिडे ॥ जनमोहित पैं ॥६६॥
ढोंकण नळवाडे तोबर ॥ सुरवे जाविये कुंवर ॥ वोशिवे रणदिवे पंवार ॥ कुंभकडे चांदेड पैं ॥६७॥
झोळे सोनवणी निकुंभ ॥ काठी प्रमाडी वैरकुंभ ॥ खडपवार रणस्तंभ ॥ अहीरराये ॥६८॥
वाघ वोरीसे पडिहार ॥ शंखपाळ क्षेत्रीमगर ॥ बाराइपे रणहल थोर ॥ ब्रह्मसाळूंखे ॥६९॥
अंग वंग चीन भोट ॥ माळवी बाहार मर्‍हाठ ॥ तेलंगप्प गौड गंगातट ॥ आणि कर्णाटक वानिले ॥७०॥
साडे गौड मळिवाळ ॥ द्राविड गांधार बंगाल ॥ कलिंग कांबोज कोतुळ ॥ आणि हिमाचळ वानिले ॥७१॥
मग वानिली द्वारावती ॥ मथुरा मारवाड गुजराथी ॥ सौराटराज कल्याणकीर्ती ॥ मंगळमूर्ती गोविंद ॥७२॥
जो अरिरांया गजकेसरी ॥ अदट रुळताती नेपुरीं । शरणागतां वज्रपंजरी ॥ नित्यचारीं यादव ॥७३॥
सुरेख सांवळा सुंदर ॥ प्रथमवयसा निमासुर ॥ दानखड्र अति उदार ॥ तो पवित्र सोमवंशी ॥७४॥
वसुदेवांचा आत्मज ॥ पीतांबरधारी गरुडध्वज ॥ पंवाडे वानिती वंशज ॥ दोहीं पक्षीं ॥७५॥
राये थिल्लर तो सागर ॥ राय दर्दुर तो भ्रमर ॥ राव मशक तो कुंजर ॥ पृथ्वीपती ॥७६॥
तो हंस येर वायस ॥ येर सविकार तो अस्पर्श ॥ तो अविनाश येर मनुष्य ॥ नाशिवंत ॥७७॥
तो परीस येर लोष्ठं ॥ तो अमृत येर काळकूट ॥ तो चंदन येर काष्ठ ॥ इंधनाचें ॥७८॥
येर खद्योत तो तरणी ॥ राजे खुबट तो महामुनी ॥ येर मागते तो दानी ॥ भुक्तीमुक्तींचा ॥७९॥
मग ह्नणे त्यासी राजा ॥ त्वां राजकुळें वानिलीं वोजा ॥ हे कृष्णा उचित देवोनि माझा ॥ पूर्ण होवो मनोरथ ॥८०॥
मग गौरविला कल्याणकीर्ती ॥ परि रुक्मिणीजीवीं लागली खंती ॥ येरी कृष्णचरण चिंतोनि चित्तीं ॥ पूजा करी अंबेची ॥८१॥
असो मग एके अवसरां ॥ रुक्मया भीमका ह्नणे अवधारा ॥ भगिनी रुक्मिणीयोग्य नोवरा ॥ विचारावा ॥८२॥
तंव बोलिली भीमकयुवती ॥ राय वणिले कल्याणकीर्ती ॥ तो कृष्ण भीमकीच्या चित्तीं ॥ आला ऐसें जाणवित ॥८३॥
ऐकतां उभयांसी ह्नणे भीमक ॥ इचिया रुपा यदुनायक ॥ तो द्वारके माजी मयंक ॥ गोविंद पैं ॥८४॥
उभयकुळींचा विख्यात ॥ नीतिधर्मी आचारवंत ॥ बळेम समरंगणीं समर्थ ॥ रुपें मन्मथ ठेंगणा ॥८५॥
सकळ गुण सकळ कळा ॥ बहु कुटुंब बहु गोतवळा ॥ त्यासी हे रुक्मिणी शोभे बाळा ॥ जैसी बुबुळा बाहुली ॥ ॥८६॥
तो जरी जोडेल इसी वर ॥ तै आमुचा धन्य संसार ॥ जैसा हैमवतीये कर्पूरगौर ॥ श्रेष्ठपणेंसीं ॥८७॥
ऐकोनि रुक्मया बोले कटकटा ॥ ह्नणे काय वानिलें स्त्रीलंपटा ॥ त्या मातुळघाताकिया नष्टा ॥ मणी मर्कटा कें विंसाजे ॥८८॥
तया नाहीं जातीकुळ ॥ कालीं पोशिलें नंदें गोवळ ॥ तुह्मां हांसतील राजे सकळ ॥ केविं कमळ दर्दुरा ॥८९॥
एक ह्नणती नंदाचा ॥ एक ह्नणती वसुदेवाचा ॥ ठाव नाहीं निर्धाराचा ॥ तयालागीं ॥९०॥
रुपें तंव दिसे बहु काळा ॥ संपत्ति तरी काठी कांवळा ॥ विद्या ह्नणावी तरी गोवळां ॥ माजी हुंबरी घालितो ॥९१॥
तेणें आधीं व्यभिचार केला ॥ मग व्रतबंधनेम जाहला ॥ तो तुह्मीं गृहस्थीं बोलिला ॥ ब्रह्मचारी ॥९२॥
जरी रणीं ह्नणों आगळा ॥ तरी जन्मला तेचिवेळां ॥ पळोनि गेला गोकुळा ॥ कंसभेणें ॥९३।
त्यासि कैंची राजलीळा ॥ तो चहूंवर्णापासोनि वेगळा ॥ आश्रमधर्माहूनि सकळां ॥ वेगळा तो ॥९४॥
नातें गोत्र न विचारी ॥ भुलवूनि भोगितो परनारी ॥ सदा हिंडे घरोघरीं ॥ गोपिकांच्या ॥९५॥
कालवरी होता नंदधरीं ॥ गोपींसी व्यभिचारकर्मे करी ॥ त्यासि ह्नणती ब्रह्मचारी ॥ सात्विकजन ॥९६॥
तरी भगिनी भीमकीसि वर ॥ दमघोषरायाचा कुमर ॥ चैद्यदेशींचा शिशुपाळ नृपवर ॥ सुंदर साजे ॥९७॥
रुक्मया ह्नणे ताता भीमका ॥ हे मी रचीन वर्हाडिका ॥ ह्नणोनि लिहिली पत्रिका ॥ दमघोषासी ॥९८॥
कीं तुमचा पुत्र शिशुपाळ ॥ त्याचा नक्षत्रजन्मकाळ ॥ घटीत पहावया उताविळ ॥ पाठवावें ॥९९॥
असों तें आणिलेम जन्मपत्र ॥ घटीत पाहतां जाहलें अंतर ॥ तें येरें पालटिलें सत्वर ॥ परी विधिसूत्र केवीं ढळे ॥१००॥
तैं रुक्मयें अंगिकारिलें सकळ ॥ कन्या आणोनि पूजिलेम पोफळ ॥ परि रुक्मिणीनेत्रीं सुटलें जळ ॥ भीमकें तांबूल सांडिलें ॥१॥
तंव प्रश्न करी जन्मेजयो ॥ कृष्णावरी भीमकीचा मोहो ॥ तरी पूर्वी काय वासुदेवो ॥ देखिला तयेनें ॥२॥
त्यजोनियां ज्येष्ठ भ्राता ॥ पत्र लिहिलें मनसंकेता ॥ तरी पुर्वी काय देवकीसुता ॥ देखिलें तिनें ॥३॥
विहित त्या त्यजोनि वरा एका ॥ परपुरुषीं धाडिजे पत्रिका ॥ हा तंव नीतिधर्म लौकिका ॥ मिरवूंनये ॥४॥
मग ह्नणे वैशंपायन ॥ याचें ऐकें भारता कारण ॥ हा त्वां केला प्रश्न गहन ॥ हरिकथेचा ॥५॥
आतां तो ऐकावा विनोद ॥ ब्रह्मपुत्र जो कां नारद ॥ तेणें प्रबोधिला गोविंद ॥ गोकुळीं असतां ॥६॥
कीं तुझी जे पूर्वअंतुरी ॥ ते जाण भीमकाची कुमरी ॥ कमळा अवतरली कौंडण्यपुरीं ॥ तव सेवेसीं ॥७॥
पुढें मथुरेसि असतां मुरारी ॥ वार्ता ऐकिली दूतद्वारीं ॥ कीं स्वयंवर होतसे कौंडण्यपुरीं ॥ भीमकतनयेचें ॥८॥
ऐसें जाणवलें गोपिनाथा ॥ मनी उपजली तिची अवस्था ॥ मग स्मरिलें पक्षिनाथा ॥ तये क्षणीं ॥९॥
सत्वर तया गरुडावरी ॥ आरुढ जाहला मुरारी ॥ वेगें पावला कौंडण्यपुरीं ॥ श्रीकृष्णदेवों ॥११०॥
तंव जरासंधादिक वीर ॥ तेथें राव मिळाले थोर ॥ धूसरें दाटलें नगर ॥ बाह्याभ्यंतरीं ॥११॥
ह्नणोनि कृष्णासि न मिळे बिर्‍हाड ॥ मग उभय पर हालवी गरुड ॥ तेणें वातें अश्वकुंजर ॥ भरले रानीं ॥१२॥
इकडे खालता उतरला मुरारी ॥ तें ऐकोनि राजकुमरीं ॥ ह्नणीतलें कॄष्ण असतां स्वयंवरी ॥ जय नाहीं आह्या तें ॥१३॥
तंव तो आला भीमक ॥ तेणें राउळा नेला कृष्ण देख ॥ मंडपीं केला मधुपर्क ॥ सकळरायासीं ॥१४॥
ऐसे पूजिले नृपवर ॥ एका सिंहासन चवरी छत्र ॥ एकाचे डेरिया चामर ॥ मिरविताती ॥१५॥
तें नाहीं यादवकुळटिळका ॥ तेणें खंती वाटे भीमका ॥ एकोभावें यदुनायका ॥ पाहोनियां ॥१६॥
यादव ह्नणती अहो कुलीन ॥ यासी कैंचे छत्र सिंहासन ॥ परी कृष्ण मिरवितों आपण ॥ गोवळेपणें ॥१७॥
हा उग्रसेनाचा वोळगणा ॥ आणि गौळियांचा पोसणा ॥ गौळी कीं क्षेत्री हे विवंचना ॥ कोणा नकळे पणें ॥१८॥
तंव तेथें होता नारद ॥ तेणें ऐकिला अनुवाद ॥ कीर्तिगुणें जो मायाभेद ॥ तो निघाला मुनी ॥१९॥
वेगें पावला अमरावती ॥ तों भद्रीं उपविष्ट सुरपती ॥ तेणें जाणोनि वेदमूर्ती ॥ नमिला नारद ॥१२०॥
रदमुनी ॥ काय वर्तनसे मृत्युभुवनीं ॥ तुह्मी हिंडतां त्रिभुवनीम ॥ असेल ठावें ॥२१॥
मुनि ह्नणे गा सुरेश्वरा ॥ कृष्ण गेल कौंडण्यपुरा ॥ रुक्मिणीचे स्वयंवरा ॥ लागोनियां ॥२२॥
तेथेम सकळ रायां छत्रसिंहासन ॥ परि कृष्णासि भूमी बैसकावासन ॥ तेणें हांसती सकळ जन ॥ तें मज न साहवे ॥२३॥
ऐसी देखोनियां अवस्था ॥ खंती दाटली गा सुरनाथा ॥ ते जाणवावया तुज वार्ता ॥ आलों येथें ॥२४॥
ते ऐकोनियां वचन ॥ इंद्रें साडिलें सिंहासन ॥ आणि सर्व पाचारोनि सैन्य ॥ निघाला इंद्र ॥२५॥
आरुढ होवोनियां गजेंद्र ॥ इंद्र आला कौंडण्यपुरा ॥ तेहतीसकोटी सुरवरां ॥ सहित पैं ॥२६॥
वेगां पावले कौंडण्यपुर ॥ गणगंधर्व यक्ष किन्नर ॥ राउळीं उतरतां सुरवर ॥ देखती राव ॥२७॥
मग साष्टांगे प्रणिपात ॥ कृष्णासि करी सुरनाथ ॥ कर जोडोनि विनवित ॥ प्रार्थनावचनीं ॥ ॥२८॥
ह्नणे समर्थ तूं गा त्रिभुवनीं ॥ चराचर तुजपासुनी ॥ सकळ रायांत मुकुटमणी ॥ असमी देवा ॥२९॥
तरी एक असे विनवणी ॥ तुह्मी आरुढावें सिंहासनीं ॥ आह्मीं तरी तव आज्ञेंकरोंनी ॥ वर्ततों सदा ॥ ॥१३०॥
इंद्रें दीधलें सिंहासन ॥ वरी आरुढला यदुनंदन ॥ मग इंद्र करीतसे स्तवन ॥ देवांसहित ॥ ॥३१॥
आणि केला महाअभिषेक ॥ सिंहासनीं आदिपुरुष ॥ मग बोलाविला राव भ्रीमक ॥ अमरनाथें ॥ ॥३२॥
ह्नणे अगा हा कन्येचा प्रसाद ॥ त्वां स्वहस्तें पूजावा गोविंद ॥ ते परंपरा याची वधू विशद ॥ जन्मांतरींची ॥३३॥
अगा हे समस्त भूपाळ ॥ पाहतां तरी अमंगळ ॥ अमृत त्यजोनि हळाहळ ॥ घेसी झणी ॥३४॥
ऐसा करोनि एकांत ॥ स्वर्गी गेला अमरनाथ ॥ मग वीरीं सांडिला मनोरथ ॥ स्वयंवरींचा ॥३५॥
भीमक ह्नणे गा गोपाळा ॥ त्वां वरावी हे बाळा ॥ त्याग देवोनि भूपाळां ॥ करुं शोभन ॥३६॥
तंव ह्नणती वनमाळी ॥ आह्मां जाणें आहे कुशरस्थळीं ॥ दुष्त वधोनियां भूमंडळीं ॥ मग करीन वर्हाडिका ॥३७॥
मथुरे असती सहोदर ॥ ते यादव आणीन समग्र ॥ मग हे पर्णीन सुंदर ॥ राया भीमका ॥३८॥
ऐसें बोलोनि गेला मुरारी ॥ वेगां पावला मथुरापुरी ॥ असो भीमकें बोधोनि कुसरी ॥ धाडिले राय ॥३९॥
आतांचि न लाभे मुहूर्त ॥ कन्या असे कुळवंत ॥ ग्रह नाहीं इयेसि लाभत ॥ जीवादिक ॥१४०॥
गोविंदें त्या पक्षिनाथा ॥ अन्यस्थळीं धाडिलें भारता ॥ ह्नणे दुष्ट दंडोनिस्वरुपता ॥ रचावें नगर ॥४१॥
ऐसा करोनि वाग्निश्वय ॥ मथुरे आला कृष्णदेव ॥ ह्नणोनि भीमकीचा मोह ॥ कृष्णावरी ॥४२॥
तेव्हांच वरावी रुक्मिणी ॥ तंव जरासंघ आला चालोनी ॥ युद्ध करीतां चक्रपाणी ॥ शिणला तेथें ॥४३॥
ऐसा जाणोनियां विरोध ॥ तंव सवें आला गार्गीनंद ॥ तेणें पळोनि गेला गोविंद ॥ सिंधुतीरा ॥४४॥
असो ते उपवर जाहली भीमका ॥ देवों केली चैद्यनायका ॥ तें जाणोनि धाडिली पत्रिका ॥ भीमकात्मजेनें ॥४५॥
ह्नणोनीच हे भारता ॥ भीमकी कृष्णेंसीं अवस्था ॥ पूर्वबोलाचिये संकेता ॥ जाणती दोनी मतें ॥४६॥
जैसें रमारमणाचें सूत ॥ उभय जाणवी रहस्यभूत ॥ निकट असतांही अपत्य ॥ वर्हाडिका जाहली ॥४७॥
तैसें त्यजोनियां ज्येष्ठसुता ॥ कन्या देइजे गोपिनाथा ॥ नातरी जिंकिल्या चैद्यनाथा ॥ मिरवेल काय ॥४८॥
त्वां पुसिलें गा भारता ॥ ह्नणोनि सांगितलें स्वभावता ॥ आतां असो हे आडकथा ॥ निश्वयाची ॥४९॥
हे हरिवंशींची कथा ॥ परि ते नाहीं भागवता ॥ कीं पोफळ दीधलें चैद्यनाथा ॥ वरितां रुक्मयानें ॥१५०॥
तंव निकट पावला मुहूर्त ॥ वर्‍हाडिके आले राजे समस्त ॥ महा प्रौढीचे विख्यात ॥ असुर जे कां ॥५१॥
शाल्व दमघोष भगदत्त ॥ दंतवक्र आणि विदूरथ ॥ कलिंग प्रौढ कीं समस्त ॥ आणि जरासंध महाबाहो ॥५२॥
ऐसे मिळाले नृपवर ॥ असंख्यात अनिवार ॥ अश्व रथ नर कुंजर ॥ कौंडण्यपुरा पातले ॥५३॥
मठ मंडप राजभुवनें ॥ जानवसां राहविलीं सैन्यें ॥ शिशुपाळ आला थोरमानें ॥ तया भुवनें दीधलीं ॥५४॥
जाहलें तेलवण मुहूर्त ॥ अळंकार वाहिले समस्त ॥ करीं कंकणें चिंत्ताग्रस्त ॥ मनीं दुश्वित भीमकी ॥५५॥
रुक्मया बंधू वाटला कैसा ॥ तुळसी वाहतसे वायसा ॥ आसुवें सांडो उकसाबुकसां ॥ धांव महेशा धांवण्या ॥५६॥
मग सुदेवासि ह्नणे नोवरी ॥ कीं द्वारके जावोनि सांगें हरी ॥ मी तरी दासी परोपरी ॥ झणीं यावें दातारा ॥५७॥
तूं माझा श्रीगुरु होसी ॥ तरी हें दुर्घट निवारिसी ॥ विनंती नेवोनि श्रीकृष्णासी ॥ वेगां त्वरित सांगिजे ॥५८॥
मग ते पत्र लिही आपण ॥ मर्दोनि नेत्रांचे अंजन ॥ प्रथम करोनियां वंदन ॥ श्रीकृष्णचरणीं ॥५९॥
स्वस्ति श्रीसकळउत्तमगुणा ॥ परमपुरुषा नारायणा ॥ अनादिसिद्धा परिपूर्णा ॥ श्रीहरी तूं ॥१६०॥
जय प्रौढी प्रताप मल्ला ॥ गोकुळ राखिलें अवलीळा ॥ दुष्टां मर्दिलें गोपाळा ॥ तें आजि डोळा दाविजे ॥६१॥
देवावैरिकुळकंदकुठारा ॥ भक्तजनवज्रपंजरा ॥ शरणागतां अभयंकरा ॥ तें साच आतां करावें ॥६२॥
सिंह आटोपी जंबुका ॥ कीं गरुड जैसा मशका ॥ नातरी कुंजरासी रासभ देखा ॥ रळी करी दुर्मदपणें ॥६३॥
सिंह नेतां आपुला आहार ॥ जंबुक करी अडिवार ॥ तैसेपरी शिशुपाळ पामर ॥ अपवित्र हा ॥६४॥
यज्ञअवशिष्ट पुरोडांश ॥ त्यास स्पर्शोपाहे वायस ॥ नातरी श्वान करी स्पर्श ॥ पवित्र अन्ना ॥६५॥
तरी आपण असोनि गोपाळा ॥ आतळां न द्यावें शिशुपाळा ॥ जंव पातला नाहीं जवळा ॥ तंव यासी निवारीं ॥६६॥
मी तवठाईची अखिली ॥ येथें आन नाहीं बोली ॥ तुज मीं अर्पिलें वनमाळी ॥ आपुलें काय ॥६७॥
स्त्रियेचा बोल साच न मानिसी ॥ मी तरी जन्मोजन्मींची दासी ॥ हें विचारोनियां मानसीं ॥ शीघ्र यावें ॥६८॥
जरी तूं करसील अव्हेर ॥ तरी देह त्यजीन हा निर्धार ॥ तवनाम भक्तवज्रपंजर ॥ हा बडिवार राखिजे ॥६९॥
परवां लग्न सातां घटिकां ॥ मी पूजों जाईन अंबिका ॥ तेव्हां न्यावें यदुकुळदीपका ॥ ऐसी पत्रिका लिहिलीसे ॥१७०॥
मग तो निघाला ब्राह्मण ॥ मार्गी जातां जाहले शकुन ॥ कुमारीहातीं दध्योदन ॥ घटीं जळ पूर्ण भरलें ॥७१॥
मनाचा करोनियां रथ ॥ पवनसूत्रें चालवित ॥ वाग्दोरे चाळी गोपिनाथ ॥ सारथी पुढें तयाचा ॥७२॥
रुक्मिणीचा भक्तिभावो अदट ॥ तेचि दोनी चक्रवाट ॥ ज्ञानाचा ध्वज झळके नीट ॥ मनोरथासी ॥७३॥
जैसे योगी ऊर्ध्वगतीं ॥ सांडोनी षट्चक्राचीं वृत्ती ॥ मग सहस्त्रदळाचें प्रांती ॥ पावती वेगां ॥७४॥
तैसा वनें आणि उपवनें ॥ गिरिकंदरें अटव्यस्थानें ॥ ती क्रमोनियां तत्क्षणें ॥ नगराप्रती पातला ॥७५॥
वेगां पावला द्वारावती ॥ सुदेवो भेटला मंगळमूर्ती ॥ मग पत्रव्यक्ती कृष्णाप्रती ॥ जाहला देता ॥७६॥
द्विज ह्नणे भीमकरायाची कुमरी ॥ ते केवळ हेमवल्ली नोवरी ॥ पत्र वाचोनि चंपका श्रीहरी ॥ तेथें झडकरी चलावें ॥७७॥
मग पत्र घेवोनियां करीं ॥ वाचों आदरीतसे श्रीहरी ॥ तंव लिहिला सकोमळ अक्षरीं ॥ गर्भी भाव ॥७८॥
स्वस्ति श्री सकळतीर्थ ॥ सकळगुणआळंकृत ॥ कमळीं कमळ जें असे सत्य ॥ तें उचित देइजें ॥७९॥
वल्लभा सकळगुणसंपन्न ॥ वीसबारापरिपूर्ण ॥ साठीचार जेथें परिपूर्ण ॥ कळा वसती ॥१८०॥
पंचवीस तत्त्वांची राशी ॥ जन्म जयांचे यदुवंशीं ॥ अष्टसिद्धि जेथें दासी ॥ जये चरणीं विलसती ॥८१॥
ऐश्वर्यादि साही गुण ॥ वोळंगती जयाचे चरण ॥ ह्नणोनि भगवंत नामगुण ॥ ह्नणती संत ॥८२॥
तूं सकळकळा सारासार ॥ सकळश्रुतींचें बीजाक्षर ॥ मांझें प्राणलिंग साचार ॥ तूं भांडार गोविंदा ॥८३॥
करुणाकरा सर्वगुणा ॥ सर्वव्यापका नारायणा ॥ पत्र आणोनि अंतःकरणा ॥ वेगां अवकाश होईल ॥८४॥
कृष्णें पत्रिकें केलें अवलोकन ॥ यथाक्षरीं वाचिलें मौन्य ॥ मग वसुदेवाचें शिणलेति ह्नणोनि पुसे आपण ॥ चरण चुरीत ॥८६॥
तो देव विप्रा साच करित ॥ भक्तजनांचा वेळाइत ॥ ह्नणोनि विप्रा मान देत ॥ आपुलें साच करावया ॥८७॥
द्विजें समस्त स्वयंवरकथा ॥ श्रुत केली गोपिनाथा ॥ कृष्णे ह्नणे उदईक सूर्यबिंब उगवतां ॥ रथ संजोगीं दारुका ॥८८॥
शैब्य सुग्रीव मेघपुष्पक ॥ चौथा जाण बलाहक ॥ सज्ज करोनियां रथांक ॥ कृष्णसुदेव बैसलें ॥८९॥
एक रथीं दोघेजण ॥ जैसे जीव परमात्मा जाण ॥ ठाकावया मुक्तीभुवन ॥ जें निर्वाणपद बोलिजे ॥१९०॥
कोणा न सांगतां विचार ॥ सहसा निघाला शारंगधर ॥ नगरा बाहेरी रहवर ॥ आला पवनवेगेंसी ॥९१॥
वेगां पावले कौंडण्यपुर ॥ रम्यस्थळीं केलें बिढार ॥ तंव दमघोषराया होत अहेर ॥ नादें अंबर गर्जतसे ॥९२॥
गेला कोठें शारंगधर ॥ हा यादव नेणती समाचार ॥ तो पुढिले प्रसंगीं ऐका विचार ॥ ह्नणे कृष्णयाज्ञवल्की ॥९३॥
इति श्रीकथाकल्पतरु ॥ चतुर्थस्तबक मनोहरु ॥ पत्रिकेचा विस्तारु ॥ अष्टमोऽध्यायीं सांगितला ॥१९४॥
॥ श्रीसांबसदाशिवार्पणमस्तु ॥