ऐसें सिद्ध स्वरुप असतां । तें जेणें प्रकारें ये हाता । तें साधनही तत्त्वतां । सांगेन आइका ॥४१॥
सुमनें सांडूनि सकळें । गुणेंवीण गुंफिजे परिमळें । तैसें आत्मसाधन केवळें । स्वात्मसिद्धीचें ॥४२॥
लहरिया लहरी आलिंगिजे । ते आलिंगनीं नाडळे दुजें । तैसें आत्मसाधन जाणिजे । स्वात्मसिद्धीचे ॥४३॥
अलंकार सोनिया मिळे । तेथें मिळणी दुजें नाडळें । ऐसी वृत्ती अखंड फळे । आत्मसाधनी ॥४४॥
जेथें आतळों न शके ज्ञान । तेथें कैचें ध्येय ध्यात ध्यान । येथ वस्तूचें साधन । वस्तूचि होय ॥४५॥
सुवर्ण धन । कां धनें सुवर्ण । तैसें वस्तूचे साधन । वस्तूचि होय ॥४६॥
लोहकाम लोहखडें घडे । तैसी वस्तू वस्तुत्वें जोडे । जैसें सूर्याचेनि उजियेडें । सूर्यचि दिसे ॥४७॥
बाहूंवीण खेंव । प्राणेंवीण धांव । मनेंवीण भाव । भावना जेथ ॥४८॥
शब्देंवीण बोली । चरणेंवीण चाली । दृष्टीवीण आली । दर्शन शोभा ॥४९॥
क्रियेवीण कर्म । दानेंवीण धर्म । धारणेवीण उपशम । मांडला दिसे ॥५०॥
जेवीं एकपणें तंतू । अनेक पटू तोचि होतू । तैशी एकात्मता जगा आंतू । लक्षिजे तें आत्मसाधन ॥५१॥
वृत्तीसी अखंडतां न घडे । तंव साधनी साध्य कैचें जोडे । जैसें भंगलें पात्र कोरडें । भरितांही तोय ॥५२॥
घटाकाशीचेनि आकाशें । सदा महदाकाशीं वसे । घटभंगीं अभंग असे । जेथिचें तेथें ॥५३॥
तो घट जें देववशें फुटे । मग घटाकाश लागे नीट वाटे । तैंच महदाकाश भेटे । येर्‍हवीं चुके ? ॥५४॥
तैसी आकार निराकारीं । वृत्ति अखंडत्व धारण धरी । तें साध्याच्याही साक्षात्कारी । कार्यसिद्धि ॥५५॥
तया नांव साधन । आत्मसाक्षात्कारीचें अंजन । जें हात बसलिया निधान । होइजे स्वयें ॥५६॥
सूर्ये केला दिवसू । जळबिंदु करी पावसु । पृथ्वी करी पांशू । स्वात्मत्वाचा ॥५७॥
तैसें साध्यचि साधना । जंव नये अनुसंधाना । तंव वांचूनि मना । सदभाव नाही ॥५८॥
जेथें स्वस्वरुपाची नास्तिक । ते येणें साधनें देख । तेथेंचि आणिली आस्तिक्य । आत्मत्वाची ॥५९॥
जेथें जग हें ब्रह्मा नव्हे । तेंचि ब्रह्मत्वें उभें राहे । तरी कवण पा न पाहे । सर्वार्थ भावें ॥६०॥
चिंतामणींचा हिरा । जरी तेजरुप खरा । मिनलिया अलंकारा । न मने कवणा ॥६१॥
आकाशाचा दर्पण । सन्मुख जोडला संपूर्ण । तरी स्वस्वरुपा कवण । पाहों विसरे ॥६२॥
तेथें पाहतां स्वरुप भासे । विस्मरणामाजीं तेंचि दिसे । कर्मक्रियेही सरिसें । लागलें सदा ॥६३॥
तें सांडितां सांडिलें न जाये । डोळे झांकितां अधिक होये । देहाचा भ्रम निःशेष जाये । सहजान्वयें स्वभावें ॥६४॥
कां मुक्ताफळाचा परिसू । जोडलिया स्वप्रकाशू । तरी मुकुटीं बाणितां उल्हासू । न करी कवण ॥६५॥
कां कल्पतरुचें झाड । सुवास सुंदर आणि गोड । मीनलिया इंद्रियांचें कोड । न पुरवी कवण ॥६६॥
तैसा परमात्मा परेश । सर्वरुपें रुपस । जोडलियां कां डोळस । डोळे झांकी ॥६७॥
यापरी जे जे प्रतिमा । तेथें प्रगटे परमात्मा । हे गोडी आत्मयारामा । निर्मनें रमवी ॥६८॥
जैसें सूर्याची किरणें । सूर्यापुढें धांवती जाण । तेणें प्रकाशें सूर्यपण । अधिकाधिक ॥६९॥
कां रत्नाची कीळ । रत्नावरी वाढे प्रबळ । तेणें रत्नासीचि केवळ । प्रबळता आणी ॥७०॥
कां चंदनाचा वासू । चंदनाहुनी चौपसू । धावे तेणें अतिसुवासु । चंदना आणी ॥७१॥
कां अग्नीच्या ज्वाळा । अग्नीवरी वाढती प्रबळा । तिनें अतिरुप अनळा । आणिलें जैसे ॥७२॥
तैसे विश्वप्रकाशितया गभस्ती । त्याचें किरणें नानाव्यक्ती । तेथें नास्तिकता जे देखती । ते मूर्ख मृगतृष्णिका ॥७३॥
हो कां चिद्रत्नाची कळा । तें हें चराचर सकळा । ऐसी कळा न दिसे ते समळा । पडळ दृष्टी ॥७४॥
असो हे सुवर्ण खोटी । करुनि धातली वधूच्या कंठीं । तेणें ते गोमटी । दिसेल काई ? ॥७५॥
मा त्याचें करुनि भूषण । अंग प्रत्यंगीं जाण । बाणिल्या सुंदरपण । शोभेसी ये ॥७६॥
तैसे स्वस्वरुपें निर्विकार । त्याचें सर्वांग भूषण मनोहर । तेणेंसि अलंकारिलें चराचर । स्वरुपचि भासे ॥७७॥
चंदनाचेनि संनिधीं झाडें । न मोडतां चंदनत्व घडे । तैसा वस्तूचेनि अंगें प्रपंच वाढे । तद्रूपतेंसी ॥७८॥
सुवर्ण आणि भूषण । तेथ काई असे दोनीपण । प्रगट पहातां कांकण । सोनेंचि असे ॥७९॥
स्वयंभ पट पाहातांचि दिठीं । तंतूसीचि होय भेटी । तैसी अवलोकितां सकळ सृष्टी । स्वरुपचि भासे ॥८०॥
सागरीं भरितें दाटे । तेथें सागरत्व चढे कीं ओहटे । तेवीं जगदाकारें प्रगटे । ईश्वरशोभा ॥८१॥
ऐशिया संविती । इंद्रिय कर्माची प्रवृत्ति । प्रवर्ततां आपुलाले स्थिती । बाधूं नपवे ॥८२॥
चंद्र काये चांदिणेन हारपे । सागर लहरियांस्तव लोपे । तैसा इंद्रियकर्मी आत्मा लोपे । कीं प्रकटे स्वयें ॥८३॥
यालागीं उघडिया दृष्टी । पाहतां दृश्येची नव्हे भेटी । नामा रुपाची सृष्टी । देखतांही ॥८४॥
सुवर्णाचे ह्नणती नग । तें नग नव्हे सोनेंचि चांग । तैसें दृश्याचें देखणें आंग । द्रष्टाचि दिसे ॥८५॥
ह्नणे म्यां सोनेंचि पहावें दिठीं । तरी पुढें ठेविजेल खोटी । परी खोटी वेगळी भेटी । सुवर्णी नघडे ॥८६॥
तैसें जग हें परतें न्यावें । मग आत्मत्व म्यां पहावें । कांकण आटूनी ह्नणावें । सुवर्ण आतां ॥८७॥
तरी आटावें हे आटाटी । संकल्प संनिपात उठी । येर्‍हवीं आटितां नाटितां दिठीं । सोनेंचि असे ॥८८॥
तरंगा लहरी मिळें । तेथें विजातीय नाडळे । तेवीं सकळीं सकळ फळे । स्वात्मभाव ॥८९॥
छायामंडपीं विचित्र सेना । दीपेंवीण दिसो कां नयना । तैसी प्रकृतीकर्मगणना । स्वात्मभावेंचि आभासे ॥९०॥
ते मंडपीमाजीं जें जें दिसे । तद्रुपें दीपप्रभा आभासे । तैसा जगदाकारें प्रकाशे । निर्विकार आत्मा ॥९१॥
तेथ देवाचें देवपण सरे । भक्ताचें भक्तपण विरे । तर्‍ही भजन उरें । निर्विशेषीं ॥९२॥
उदकाचें मोती होये । तेथ उदकपण निःशेष जाये । तरी ह्नणती पाणी आहे । अतिदीप्ति प्रभा ॥९३॥
काशीहुनी परते कावडी । तो गांवासि ये घेऊनि गुढी । तरी यात्रा श्रेय न सांडी । क्षेत्रत्यागें ॥९४॥
कां अमृत सेविजे नरें । तें सेवितां तत्काळ सरे । परी अंगीं अमरत्व उरे । अमृतेवीण ॥९५॥
तैसी आत्मसिद्धीसी देऊनि भेटी । सर्व साधन तत्काळ घोटी । ते आत्मसिद्धीवरी उठी । सदगुरुभजन ॥९६॥
हें अद्वैत भजन चोखडें । अनुभवी जाणती फुडें । येरा परिसतांचि कानडें । मंदभाग्या ॥९७॥
पहा पां चंद्रकिरणेचें अमृत । तेणें चकोरें होती तृप्त । परी वायस काय तेथ । श्रद्धा धरिती ॥९८॥
चंद्र चकोरां तृप्ती करी । येरां आण देउनी काय वारी । जो जैशी श्रद्धा करी । तो तैशापरी संतृप्त ॥९९॥
वानर सकळ फळें खाय । परी नारळातें अव्हेरुनी जाय । त्याचें अभ्यंतर नोहे । ठाउकें तया ॥१००॥