उरु

{ uru }

महाराष्ट्र शब्दकोश

   ऊरु पहा .
 वि.  मोठा ; थोर ; विशाल . हरणार कसें म्हणशी तूं हितकर या अशाहि उर्वरितें ।

A Sanskrit English Dictionary

उरु  mfn.  mf( वी॑)n. (√ 1. वृ; √ ऊर्णु, [Uṇ. i, 32]), wide, broad, spacious, extended, great, large, much, excessive, excellent, [RV.]; [AV.]; [MBh.]; [Ragh.]
उरु  m.  m. ( उस्) N. of an आङ्गिरस, [ĀrṣBr.]
   of a son of the fourteenth मनु, [BhP.]; [VP.]
उरु  n.  n. ( उ) wide space, space, room, [RV.] (with √ कृ, to grant space or scope, give opportunity, [RV.])
उरु  n.  ind. widely, far, far off, [RV.]
उरु    compar. वरीयस्, superl. वरिष्ठ;
उरु   [ cf. Gk. εὐρύς, εὐρύνω, &c.: Hib. ur, ‘very’; उरस्, ‘power, ability.’]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

उरु [uru] a.  a. [उर्णु-कु नुलोपो ह्रस्वश्च [Uṇ.1.31] ] (-रु-र्वी f.; compar. वरीयस्; super. वरिष्ठ)
   Wide, spacious.
   Great, large; जातःकुले तस्य किलोरुकीर्तिः [R.6.74.]
   Excessive, much, abundant; धनान्युरूणि [Śi.3.76.]
   Excellent, precious, valuable. n. Ved. Wide space, space or room.ind. Far, far off (Ved.).
   Comp. अङ्गः a mountain.
   the ocean.
-कालः, -कालकः   the creeper Cucumis Colocynthis (इन्द्रवारुणी).
-कीर्ति a.  a. renowned, wellknown; तवोरुकीर्तिः श्वशुरः सखा मे [R.14.74.]
-कृत् a.  a. making room, granting space; increasing; उरुकृदुरु णस्कृधि [Rv. 8.75.11.]
-क्रम a.  a. Ved.
   taking wide strides. शं नो विष्णु- रुरुक्रमः [Tait. Up.1.1.1.]
   of high rank. (-मः) an epithet of Viṣṇu in the dwarf incarnation; उरुक्रमस्याखिलबन्धमुक्तये समाधिनानुस्मर तद्विचेष्टितम् [Bhāg.1.5.13.]
-क्षय a.  a. having spacious dwellings. (-यः) a spacious dwelling. उरुक्षयेषु दीद्यत् [Rv.1.118.8.]
-क्षितिः  f. f. Ved. a spacious dwelling; उरुक्षितिं सुजनिमा चकार [Rv.7.1.4.]
-गाय   a.
   sung or praised by the great; [Asvad.16.] एष पन्था उरुगायः सुशेवः [Ait. Br.7.13,] उरुगायोरुगीतो वा पश्यन्तीनां कुतः पुनः [Bhāg.1.9.26.]
   offering wide scope for movement.
   (यः) N. of Viṣṇu, the Āśvins, Soma and Indra.
   wide space or space; (-यम् also).
   praise.
-ग्राहः   Great restraint; उरुग्राहगृहीतानां गदां बिभ्रद् वृकोदरः [Mb.5.] 51.7.
-चक्रि a.  a. granting ample assistance, or allowing unrestrained motion; अहोश्चिदस्मा उरुचक्रिरद्भुतः [Rv.2.26.] 4.
-चक्षस् a.  a. Ved. far-seeing; समख्ये देव्या धिया संदक्षिणयो- रुचक्षसा [Vāj.4.23.]
-जन्मन् a.  a. nobly born; वह्नेरपां दग्धुरिवोरुजन्मा [M.5.17.]
-ज्मन् a.  a. having a wide path or range; न उरुष्या ण उरुज्मन्नप्रयुच्छन् [Av.6.4.3.]
-ज्रयस्,   -ज्रिa. of great speed, of mighty impetus.
-तापः   great heat.-धार a. Ved. giving a broad stream (of milk, as a cow).
-प्रथस् a.  a. wide-spreading, far-spread.
-माणः  N. N. of a plant, Crataeva Religiosa (Mar. वायवरणा).-मार्गः a long road.
-लोक a.  a. widely illuminating; or widely extended; ममान्तिरिक्षमुरुलोकमस्तु [Rv.128.2.] (-कः) the best world. (-कम्) the intermediate region between earth and heaven.
-विक्रम a.  a. valiant, mighty.-व्यचस् a. [P.VI.1.17] [Vārt.4.] widely extended, extensive. उरुव्यचाः कण्टकः Mbh. on [P.VI.1.17] . -m. a malignant spirit, an imp.
   farreaching, capacious.
   perceived in a distant place (as a sound); तुविक्षत्रामजरन्तीमुरूचीम् [Vāj.21.5.] -शंसa.
   to be praised by many.
   reigning over a wide region.
   praising aloud.
-शर्मन् a.  a. Ved. widely pervading; [Vāj.1.9.]
-षा a.  a. granting much, or granting wide or free scope; महीमस्मभ्यमुरुषामुरु ज्रयो [Rv.5.] 44.6.
-सत्त्व a.  a. of mighty or great strength, powerful; सिंहोरुसत्त्वं निजगाद सिंहः [R.2.33;] magnanimous, of a noble nature.
-स्वन a.  a. having a loud voice, stentorian.-हारः a valuable necklace.

Shabda-Sagara

उरु  mfn.  ( -रुः-रुः-र्व्वी-रु)
   1. Large, great.
   2. Much, excessive.
   3. Long. 4. Valuable, precious.
    E. ऊर्णु to cover, कु Unādi affix; ऊ is made short, and ण dropped by special rule.

ROOTS:

ऊर्णु कु ऊ ण

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

   See : विस्तीर्ण