रसार्णव - षष्ठः पटलः

श्रीदेव्युवाच
देवदेव महादेव शक्तीनां लक्षणं कथम् ।
रसकर्मणि योग्यत्वे संस्कारस्तस्य कथ्यताम् ॥१॥
श्रीभैरव उवाच
कदाचिद्गिरिजा देवी हरं दृष्ट्वा मनोहरम् ।
मुमोच यत्तदा वीर्यं तज्जातं शुभमभ्रकम् ।
पीतं कृष्णं तथा शुक्लं रक्तं भूमेश्च संगमात् ॥२॥
अभ्रकं कान्तपाषाणं वज्रं वैक्रान्तकं शृणु ॥३॥
पिनाकं दर्दुरं नागं वज्रं चाभ्रं चतुर्विधम् ।
पिनाकेऽग्निं प्रविष्टे तु शब्दश्चिटिचिटिर्भवेत् ॥४॥
दर्दुरेऽग्निं प्रविष्टे तु शब्दः कुक्कुटवद्भवेत् ।
अग्निं प्रविष्टं नागं तु फूत्कारं देवि मुञ्चति ॥५॥
अग्निं प्रविष्टं वज्रं तु वज्रवत्तिष्ठति प्रिये ॥६॥
कुष्ठप्रदं पिनाकाभ्रं दर्दुरं मरणप्रदम् ।
नागं देहगतं नित्यं व्याधिं कुर्याद्भगंदरम् ॥७॥
रसे रसायने चैव योज्यं वज्राभ्रकं प्रिये ।
अनेकवर्णभेदेन तच्चतुर्विधमभ्रकम् ॥८॥
रक्तं पीतं च हेमार्थे कृष्णं हेमशरीरयोः ।
तारकर्मणि शुक्लं च काचकिट्टं सदा त्यजेत् ॥९॥
एकपत्त्रं कृतं पूर्वं अभ्रकं सुरनायिके ।
अगस्त्यपुष्पतोयेन कुमुदानां रसेन च ॥१०॥
कपितिन्दुकजम्बीर मेघनादपुनर्नवैः ।
यवचिञ्चारनालाम्ल करवीरारुणोत्पलैः ॥११॥
वनसूरणभूधात्री भिण्डीमूलाम्लवेतसैः ।
मेषशृङ्गीशशवसा शृङ्गतैलशमीरसैः ॥१२॥
वज्रवल्लीक्षीरकन्द मरिचैः सुमुखेन च ।
त्रिदिनं स्वेदयेद्देवि जायते दोषवर्जितम् ॥१३॥
धान्याभ्रकं पुरा कृत्वा सुश्लक्ष्णं नवनीतवत् ।
त्रिंशत्पलं व्योमरजः क्षुद्रमत्स्यपलद्वयम् ॥१४॥
तिलचूर्णपलं गुञ्जा त्रिपलं पादटङ्कणम् ।
गोधूमबद्धा तत्पिण्डी पञ्चगव्येन भाविता ॥१५॥
धमनात्कोष्ठिकायन्त्रे भस्त्राभ्यां तीव्रवह्निना ।
पतत्यभ्रकसत्त्वं तु सत्त्वानि निखिलानि च ॥१६॥
स्वेदनौषधिनिर्यास लोलितं पुटितं मुहुः ।
मृतं तु पञ्चनिचुल पुटैर्बहुलपोतकम् ॥१७॥
पिण्डितं व्योम निष्क्लेदं दत्त्वा सत्त्वं निरञ्जनम् ।
उमाफलैश्च पुष्पैश्च षष्टिकाम्लपरिप्लुतैः ।
औमदण्डविमर्देन गमनं द्रवति स्फुटम् ॥१८॥
अग्निजारं नवे कुम्भे स्थापयित्वा धरोत्तरम् ।
गगनं द्रवति क्षिप्रं मुक्ताफलसमप्रभम् ॥१९॥
शतधा कञ्चुकीचूर्णं कञ्चुकीरसभावितम् ।
द्रावयेद्गगनं देवि लोहानि सकलानि च ॥२०॥
धान्याम्लके पर्य्युषितं निचुलक्षारवारिणि ।
स्थितं तद्द्रवतां वाति निर्लेपरससन्निभम् ॥२१॥
अगस्त्यपुष्पतोयेन पिष्ट्वा सूरणकन्दके ।
कोष्ठभूमिगतं मासं जायते रससन्निभम् ॥२२॥
छागमूत्रेण संसिक्तं कपितिन्दुकरेणुना ।
अभ्रकं वापितं देवि जायते जलसन्निभम् ॥२३॥
काकिनीवीजचूर्णेन घृष्टमभ्रकजं रजः ।
स्नुहिक्षीरेण सप्ताहं सिक्तं ध्मातं द्रुतं भवेत् ॥२४॥
अपामार्गस्य पञ्चाङ्गं अभ्रकं च सुपेषितम् ।
स्थापयेन्मृन्मये पात्रे तद्भवेत्सलिलं यथा ॥२५॥
घृष्टमभ्रकचूर्णं तु कपालीमरिचैः सह ।
शिलया वापितं भूयोऽप्यगस्त्यरससंयुतम् ॥२६॥
मार्जारपादीस्वरस फलमूलाम्लमर्दितम् ।
मातुलुङ्गफले न्यस्तं व्रीहिमध्ये निधापयेत् ।
तद्द्रवेत्पक्षमात्रेण शिलासैन्धवयोजितम् ॥२७॥
एकपत्रीकृतं सप्त दिनं मुनिरसे क्षिपेत् ।
दार्वीमरिचसंमिश्रं मौर्वीरसपरिप्लुतम् ॥२८॥
सौवर्च्चलयुतो मेघा वज्रवल्लीरसप्लुतः ।
शरावसंपुटे ध्मातो जायते जलसन्निभः ॥२९॥
वेगाफलस्य चूर्णेन सममभ्रकजं रजः ।
भावितां कुलिशक्षीरे ध्मातं द्रवति तत्क्षणात् ॥३०॥
वज्रवल्लीरसैः पिष्ट्वा व्योम सौवर्चलान्वितम् ।
शरावसंषुटे पक्त्वा द्रवेत्सलिलसन्निभम् ॥३१॥
गोमांससैन्धवार्कैस्तु मुनितोययुतं पुनः ।
कदलीकन्दकान्तःस्थं गोमयाग्नौ त्र्यहं द्रवेत् ॥३२॥
कृष्णाभ्रपत्रं संगृह्य पीलुतैलेन लेपयेत् ।
सप्ताहमातपे तप्तं आम्ले क्षिप्त्वा दिनत्रयम् ॥३३॥
वज्रार्कचित्रकक्षारं तुम्बीक्षारस्तथार्जुनः ।
सर्जक्षारो यवक्षार ष्टङ्कणश्चाष्टमो भवेत् ॥३४॥
क्षीरकन्दरसं चैव वज्रकन्दरसं तथा ।
वृहतीत्रयसंयुक्तं क्षारवर्गञ्च लेपयेत् ॥३५॥
कल्केनानेन लिप्तं तत्पत्राभ्रं कांस्यभाजने ।
धमनात्सूर्य्यतापोत्थात्त्रिदिनेन द्रुतं भवेत् ॥३६॥
अथवाभ्रकपत्रं तु कञ्चुकोक्षीरमध्यगम् ।
भावयेच्च तथा तेन यावच्चूर्णं ततो भवेत् ॥३७॥
ग्राहयेदभ्रपत्राणि निक्षिप्याम्ले दिनत्रयम् ।
लेपयेत्तेन कल्केन कांस्यपात्रे निधापयेत् ।
सूर्य्यतापेन सप्ताहं द्रुतिः सञ्जायते क्षणात् ॥३८॥
काकाण्डीफलचूर्णेन द्रावकैः पञ्चभिस्तथा ।
अभ्रकस्य युतं चूर्णं ध्मातं मूषागतं द्रवत् ॥३९॥
भ्रामकं चुम्बकं चैव कर्षकं द्रावकं तथा ।
एवं चतुर्विधं कान्तं रोमकान्तञ्च पञ्चमम् ॥४०॥
एकद्वित्रिचतुःपञ्च सर्ब्बतोमुखमेव तत् ।
पीतं कृष्णं तथा रक्तं त्रिवर्णं स्यात्पृथक्पृथक् ॥४१॥
क्रमेण देवतास्तत्र ब्रह्मविष्णुमहेश्वराः ॥४२॥
स्पर्शवेधि भवेत्पीतं कृष्णं श्रेष्ठं रसायने ।
रक्तवर्णं महाभागे रसबन्धे प्रशस्यते ॥४३॥
भ्रामकं तु कनिष्ठं स्यात्चुम्बकं मध्यमं प्रिये ।
उत्तमं कर्षकं देवि द्रावकं चोत्तमोत्तमम् ॥४४॥
भ्रामयेल्लोहजातं तु तत्कान्तं भ्रामकं प्रिये ।
चुम्बयेच्चुम्बकं कान्तं कर्षयेत्कर्षकं प्रिये ॥४५॥
यत्साक्षाद्द्रावयेल्लोहं तक्रान्तं द्रावकं भवेत् ।
तद्रोमकान्तं स्फुटितात्यथा रोमोद्गमो भवेत् ॥४६॥
कनिष्ठं स्यादेकमुखं मध्यं द्वित्रिमुखं भवेत् ।
चतुःपञ्चमुखं श्रेष्ठं उत्तमं सर्वतोमुखम् ॥४७॥
भ्रामकं चुम्बकञ्चैव व्याधिनाशे प्रशस्यते ।
रसे रसायने चैव कर्षकं द्रावकं हितम् ॥४८॥
मदोन्मत्तगजः सूतः कान्तमङ्कुशमुच्यते ।
क्षेत्रं खात्वा ग्रहीतव्यं तत्प्रयत्नेन भूयसा ॥४९॥
मारुतातपविक्षिप्तं वर्जयेत्सुरसुन्दरि ।
बहिःस्थितं त्वयस्कान्तं छागरक्तेन भावयेत् ॥५०॥
छागरक्तप्रलिप्तेन वाससा परिवेष्टयेत् ।
छागचर्मपरीवेष्ट्य विन्यसेत्पूर्व्ववत्क्षितौ ॥५१॥
उद्धृतं सप्तभिर्मासैः तोयकुम्भे विनिक्षिपेत् ॥५२॥
रक्तपुष्पैः सदा पूज्यं रक्तमाल्यानुलेपनैः ।
पूजितं मद्यमांसैश्च योज्यं रसरसायने ॥५३॥
संस्कृतं छागरक्तेन भ्रामकं चुम्बकं भवेत् ।
अनेन क्रमयोगेन द्रावकं भवति प्रिये ॥५४॥
सूतलोहस्य वक्ष्यामि संस्कारमतिसौख्यदम् ।
जीवदेहे प्रवेशे च देहसौख्यबलप्रदम् ॥५५॥
कान्तलोहं विना सूतो देहे न क्रामति क्वचित् ।
वेधयेद्व्यापयेच्छीघ्रं तैलबिन्दुरिवाम्भसि ॥५६॥
न सूतेन विना कान्तो न कान्तः सूतवर्जितः ।
कान्तसूतसमायुक्तः प्रयोगो देहधारकः ॥५७॥
यवक्षारन्तु संगृह्य स्निग्धभाण्डे निधापयेत् ।
मरिचाभ्रकचूर्णेन पिण्डीबन्धन्तु कारयेत् ।
कान्तलोहं द्रवेद्ध्मातं नात्र कार्या विचारणा ॥५८॥
त्रिंशच्चुम्बककान्तं च पिष्ट्वा तु त्रिफलाम्भसा ।
तेनैव क्षालनं कार्य्यं पञ्चनिष्कं तु टङ्कणम् ॥५९॥
जीर्णवस्त्रे विनिक्षिप्य मधुसर्पिर्युतं पुटेत् ।
संस्थाप्य मासपर्य्यन्तं तत्र शुद्धिर्भवेत्प्रिये ॥६०॥
सिनाडिकाया मूलं तु दशनिष्कमितं युतम् ।
फलत्रयकषायन खल्ले तु परिमर्दयेत् ॥६१॥
त्रिमूषासु समं स्थाप्यं अष्टाङ्गुलमितासु च ।
मूषकालेपनं कार्य्यं तन्मूलं निष्कमात्रकम् ॥६२॥
शिवपञ्चमुखीकार्य्या मूषां प्रति समं ततः ।
यन्त्रहस्ते सुसंबध्य खोटकं च शिलातले ॥६३॥
तैलेन मिश्रितं कृत्वा कान्तनागं लभेत्ततः ।
अभ्रकक्रमयोगेन द्रुतिपातञ्च साधयेत् ॥६४॥
सुरासुरैर्मथ्यमाने क्षीरोदे मन्दराद्रिणा ।
पीतं तदमृतं देवैरमरत्वं उपागतम् ॥६५॥
पिबतां बिन्दवो देवि पतिता भूमिमण्डले ।
शुष्कास्ते वज्रतां याता नानावर्णा महाबलाः ॥६६॥
बिन्दवः केऽपि सञ्जाताः सस्यका विमलास्तथा ।
ब्राह्मणाः क्षत्त्रिया वैश्वाः शुद्राश्चैवमनेकधा ॥६७॥
श्वेता रक्तास्तथा पीता कृष्णाश्चैव चतुर्विधाः ।
पुरुषाश्च स्त्रियश्चैव नपुंसकं अनुक्रमात् ॥६८॥
वृत्ताः फलकसंपूर्णास्तेजस्वन्तो महत्तराः ।
पुरुषास्ते निबोद्धव्या रेखाबिन्दुविवर्जिताः ॥६९॥
रेखाबिन्दुसमायुक्ताः खण्डाश्चैव तु योषितः ।
त्रिकोणाः पत्तला दीर्घाः विज्ञेयास्ते नपुंसकाः ॥७०॥
सत्त्ववन्तो बलोपेता लोहे क्रामणशीलिनः ।
रसबन्धकराः शीघ्रं पुंवज्राः सुरवन्दिते ॥७१॥
शरीरकान्तिजननाः स्त्रीवज्राः स्वल्पशक्तयः ।
नपुंसकाः सत्त्वहीनाः कष्टं लोहे क्रमन्ति च ॥७२॥
क्षत्रियाः सर्वकार्य्येषु वर्ज्याश्च रसकर्मणि ।
उत्तमा मध्यमाश्चैव कनिष्ठाः परिकीर्तिताः ॥७३॥
स्थूलातिस्थूलमध्याश्च सूक्ष्माः सूक्ष्मतराः प्रिये ।
आस्फोटदाहभेदैश्च निर्व्यङ्गा निरुपद्रवाः ।
वीर्य्यवन्तश्च ते ज्येष्ठा निर्मला बलवत्तराः ॥७४॥
रसायने भवेद्विप्रो ह्यणिमादिगुणप्रदः ।
क्षत्रियो मृत्युनाशार्थो वलीपलितरोगहा ॥७५॥
द्रव्यकारो तथा वैश्यः शरीरं दृढतां नयेत् ।
व्याधिप्रशमनं शूद्रो वयःस्तम्भं करोति च ॥७६॥
क्लीबे क्लीवाः स्त्रियः स्त्रीणां सर्ब्बेषां पुरुषा हिताः ॥७७॥
यथा जातिस्तथोत्साहं यथा सत्त्वं तथा गुणान् ।
यथा रुचिस्तथा शीलं यथा शीलं तथा वरम् ।
यथा वरस्तथा वर्णं कुर्वन्ति कुलिशाः प्रिये ॥७८॥
श्यामा शमी घनरवो वषाभून्मत्तकोद्रवाः ।
आखुकर्णी मुनितरुः कुलत्थं चाम्लवेतसम् ॥७९॥
मेषशृङ्गी रसोऽप्येषां कन्दस्य सूरणस्य तु ।
शोधयेत्त्रिदिनं वज्रं शुद्धिमेति सुरेश्वरि ॥८०॥
मेषशृङ्गं भुजङ्गास्थि कूर्मपृष्ठं शिलाजतु ।
स्नुक्कीलालरसं स्तन्यं कान्तपाषाणमेव च ॥८१॥
वज्रकं चापि वैक्रान्तं तन्मध्ये प्रक्षिपेत्प्रिये ।
तीव्रानले पुटं दत्त्वा पुटान्तं यावदागतम् ॥८२॥
कुलत्थं कोद्रवं चापि हयमूत्रेण पेषयेत् ।
तप्तं निपेचयेत्पीठे यावत्तद्भस्मतां गतम् ॥८३॥
एष कापालिको योगो वज्रमारण उत्तमः ॥८४॥
माक्षिकं मेषशृङ्गं च शिलागन्धकटङ्कणम् ।
वैक्रान्तं तालकं चापि वज्रीक्षीरपरिप्लुतम् ॥८५॥
लेपं मूषोदरे दत्त्वा समावर्त्तं तु कारयेत् ।
म्रियन्ते हीरकास्तत्र द्वन्द्वे सम्यङ्मिलन्ति च ॥८६॥
गन्धकं च शिलाधातुं भ्रामकस्य मुखं तथा ।
शशकस्य च दन्तांश्च वेतसाम्लेन पेषयत् ॥८७॥
अनेन सिद्धकल्केन मूषालेपं तु कारयेत् ।
अन्धमूषागतं ध्मातं वज्रं तु म्रियते क्षणात् ॥८८॥
तेनैव मिलितं वज्रं तारहेम्नि न संशयः ॥८९॥
तालकं गन्धकं कान्तं ताप्यं कर्पूरटङ्कणम् ।
चिञ्चास्थि मेषशृङ्गं च स्त्रीरजःपरिपेषितम् ।
मूषालेपगतं ध्मातं वज्रं तु म्रियते क्षणात् ॥९०॥
शरपुङ्खस्य पञ्चाङ्गं पेष्यं स्त्रीरजसा ततः ।
पेटारीबीजं अथवा संपेष्यं तण्डुलाम्भसा ॥९१॥
पेष्यं त्रिकर्षकार्पास मूलं वा तण्डुलाम्भसा ।
आरक्तराकामूलं वा स्त्रीस्तन्येन तु पेषितम् ॥९२॥
पेषयेद्वज्रकन्दं वा वज्रीक्षीरेण सुव्रते ।
तत्कल्कपुटितं ध्मातं वज्रं चैव मृतं भवेत् ॥९३॥
महानदीश्वेतशुक्त्यां दिनमेकन्तु भावितम् ।
क्षीरेणोत्तरवारुण्याः कल्केनानेन सुव्रते ॥९४॥
तालेन मेषशृङ्ग्या च वज्रवल्ल्या च वेष्टितम् ।
अन्धमूषागतं ध्मातं वज्रं तु म्रियते क्षणात् ॥९५॥
कान्तस्य पिष्टिकामध्ये वज्रं देवि विनिक्षिपेत् ।
पेषयेद्गन्धतैलेन म्रियते वज्रं ईश्वरि ॥९६॥
कुलत्थाम्भसि कासीस सौराष्ट्रीतालकान्विते ।
अपामार्गक्षारयुते वज्रं सिक्तं मृतं भवेत् ॥९७॥
अमृताकन्दतिमिर बीजत्वक्क्षीरवेष्टितम् ।
मेषशृङ्गगतं वज्रं मृल्लिप्तं म्रियते पुटैः ॥९८॥
पेटारी हंसपादी च वज्रवल्ली च सूरणम् ।
अश्वत्थस्याङ्कुरा देवि सर्वे स्त्रीस्तन्यपेषिताः ॥९९॥
अनेन सिद्धकल्केन वेष्टितं बृहतीफले ।
क्षिप्तं बहिर्मृदा लिप्तं म्रियते सप्तभिः पुटैः ॥१००॥
श्वेतेन्दुरेखापुष्पाम्बु गन्धकत्रयमाक्षिकैः ।
वेष्टितं कुलिशं देवि पुटपाकात्मृतं भवेत् ॥१०१॥
अश्वत्थबदरीभिण्डी माक्षीकं कर्कटास्थि च ।
स्नुहीक्षीरेण संपेष्य पुटाद्विप्रो मृतो भवेत् ॥१०२॥
करवीरार्कदुग्धेन मेषशृङ्गं सहिङ्गुलम् ।
उदुम्बरसमायुक्तं पुटात्क्षत्रियमारणम् ॥१०३॥
बाला चातिबला चैव गन्धकं कर्कटास्थि च ।
क्षीरेणोत्तरवारुण्याः पुटनाद्वैश्यमारणम् ॥१०४॥
कण्डूलसूरणेनैव शिलया लशुनेन च ।
न्यग्रोधशङ्खदुग्धेन शूद्रोऽपि म्रियते क्षणात् ॥१०५॥
स्थूला बहुस्थूलपुटैः नश्यन्ति फलकादयः ।
सुस्विन्ना इव जायन्ते मृदुत्वमुपजायते ॥१०६॥
पिष्ट्वामलकपञ्चाङ्गं गौराभां इन्द्रवारुणीम् ।
अनेन वेष्टितं वज्रं म्रियते सप्तभिः पुटैः ॥१०७॥
मातृवाहकजीवस्य मध्ये वज्रं विनिक्षिपेत् ।
दोलास्वेदे त्र्यहं देवि गुणपत्त्रसमं भवेत् ॥१०८॥
एरण्डवृक्षमध्ये तु वज्रं देवि विनिक्षिपेत् ।
एकमासे गते देवि गुणपत्त्रसमं भवेत् ॥१०९॥
कान्तस्य पिष्टिकामध्ये वज्रं देवि विनिक्षिपेत् ।
कार्पासनिम्बपत्त्रं च बदरीपत्त्रसंयुतम् ॥११०॥
एकत्र पेषयेत्तत्तु कान्तगोलकवेष्टितम् ।
बाह्ये ताम्बूलपत्त्रेण स्थापयेज्जानुमध्यतः ॥१११॥
यामद्वयेन तद्वज्रं जायते मृदु निश्चितम् ।
तत्क्षणान्म्रियते वज्रं तारे हेम्नि न संशयः ॥११२॥
जम्बीरफलमध्यस्थं वस्त्रपोटलिकागतम् ।
क्वाथयेत्कोद्रवक्वाथे क्रमेणानेन तु त्र्यहम् ।
तद्वज्रं जायते खोटं हेम्ना मिलति तत्क्षणात् ॥११३॥
नागवल्ल्या प्रलिप्तं तु तत्पत्त्रेणैव वेष्टितम् ।
जानुमध्ये स्थितं यामं मृदु संजायते ध्रुवम् ॥११४॥
मूले वज्रलतायास्तु मृदु वज्रं विनिक्षिपेत् ।
पुटं दद्यात्प्रयत्नेन भस्मीभवति तत्क्षणात् ॥११५॥
सुखाद्बन्धकरं ह्याशु सत्त्वं मुञ्चति तत्क्षणात् ।
सर्वमृत्युप्रशमनाः सर्वसिद्धिकराश्च ते ॥११६॥
अस्थिशृङ्खलमध्यस्थं कृत्वा वज्रं विरन्ध्रितम् ।
जलभाण्डे तु तत्स्विन्नं सप्ताहं द्रवतां व्रजेत् ॥११७॥
क्षारत्रयं रामठं च चणकाम्लाम्लवेतसम् ।
क्षिप्त्वा ज्वालामुखीक्षीरं स्थलकुम्भीरसेन च ॥११८॥
एतैस्तु मर्दितं वज्रं स्नुह्यर्कपयसा तथा ।
दोलायां स्वेदयेद्देवि जायते रसवद्यथा ॥११९॥
अथवाप्यभ्रकं स्विन्नं मौक्तिकं च प्रवालकम् ।
माक्षिकं नीलपुष्पं च पीतं मरकतं महत् ।
वैडूर्यस्फटिकादीनि द्रवन्ति सलिलं यथा ॥१२०॥
लोहजातं तथा ध्मातं अग्निवर्णं तु दृश्यते ।
वापितं सकृदेकेन मृतं जलसमं भवेत् ॥१२१॥
मुक्ताफलं तु सप्ताहं वेतसाम्लेन भावितम् ।
जम्बीरोदरमध्यस्थं धान्यराशौ निधापयेत् ।
पुटपाकेन तच्चूर्णं जायते सलिलं यथा ॥१२२॥
शृणु देवि महाभागे वैक्रान्ताख्यं महारसम् ॥१२३॥
दैत्येन्द्रो महिषः सिद्धो हरदेहसमुद्भवः ।
दुर्गा भगवती देवी तं शूलेन व्यमर्दयत् ॥१२४॥
तस्य रक्तं तु पतितं यत्र यत्र स्थितं भुवि ।
तत्र तत्र तु वैक्रान्तो वज्राकारो महारसः ॥१२५॥
विन्ध्यस्य दक्षिणे चास्ति उत्तरे नास्ति सर्वथा ।
विकृन्तयति लोहानि तेन वैक्रान्तकः स्मृतः ॥१२६॥
श्वेतः पीतस्तथा रक्तो नीलः पारावतप्रभः ।
मयूरवालसदृशश्चान्यो मरकतप्रभः ॥१२७॥
देहसिद्धिकरः कृष्णः पीते पीतः सिते सितः ।
सर्वार्थसिद्धिदो रक्तः तथा मरकतप्रभः ।
शेषे द्वे निष्फले वर्ज्ये वैक्रान्तमिति सप्तधा ॥१२८॥
यत्र क्षेत्रे स्थितं देवि वैक्रान्तं तत्र भैरवम् ।
विनायकं च सम्पूज्य गृह्णीयात्साधकोत्तमः ॥१२९॥
वैक्रान्तं चूर्णितं सूक्ष्मं सुरासुरनमस्कृतम् ।
व्याघ्रीकन्दस्य मध्यस्थं धमयित्वा पुटे स्थितम् ॥१३०॥
अश्वमूत्रेण मृद्वग्नौ स्वेदयेत्सप्तवासरात् ।
छायाशुष्कं ततः कुर्यादिदं वैक्रान्तमुत्तमम् ॥१३१॥
अथवा लवणक्षार मूत्राम्लकृष्णतैलकैः ।
कुलत्थकोद्रवक्वाथे स्वेदयेत्सप्त वासरान् ॥१३२॥
वन्ध्याचूर्णं तु वैक्रान्तं समांशेन तु चूर्णयेत् ।
अजामूत्रेण संभाव्य छायाशुष्कं तु कारयेत् ।
अन्धनाले धमित्वा तु मूषासत्त्वं तु जायते ॥१३३॥
मोक्षमोरटपालाश क्षारगोमूत्रभावितम् ।
वज्रकन्दशिफाकल्क लाक्षाटङ्कणसंयुतम् ॥१३४॥
वैक्रान्तसम्भवं चूर्णं मेषशृङ्गीद्रवान्वितम् ।
पिण्डितं मूकमूषायां ध्मातं सत्त्वं विमुञ्चति ॥१३५॥
वैक्रान्तं वज्रकन्दं च पेषयेद्वज्रवारिणा ।
माहिषे नवनीते च सक्षौद्रं पिण्डितं ततः ।
शोधयित्वा धमेत्सत्त्वं इन्द्रगोपसमं पतेत् ॥१३६॥
केतकीस्वरसः काङ्क्षी मणिमत्थं सखेचरम् ।
स्वेदनाज्जायते देवि वैक्रान्तं रससंनिभम् ॥१३७॥
सुवर्णं रजतं ताम्रं कान्तलोहस्य वा रजः ।
अनेन स्वेदविधिना द्रवन्ति सलिलं यथा ॥१३८॥
इत्युक्तमभ्रकादीनां चतुर्णां लक्षणादिकम् ।
तन्ममाचक्ष्व देवेशि किमन्यच्छ्रोतुं इच्छसि ॥१३९॥

इति श्रीपार्वतीपरमेश्वरसंवादे रसार्णवे रससंहितायां अभ्रकादिलक्षणसंस्कारनिर्णयो नाम षष्ठः पटलः