२६७७
आहारालागीं कथा । करिताती पैं सर्वथा ॥१॥
आहार न मिळतां जाण । कथेलागीं पुसे कोण ॥२॥
आहार मिळतां पोट भरी । पुराण सांगे बरव्या परी ॥३॥
आहार मिळतां संध्यास्नान । आहारार्थ जपध्यान ॥४॥
आहारालागीं उपासना । नीचसेवना आहारेंची ॥५॥
आहाराकारणें सर्व हेत । एका जनार्दनीं गात आहारेंची ॥६॥
२६७८
द्रव्याचिया आशें । कथा करणें सायासे ॥१॥
उभयंता नरका जोडी । मेळविलीं तीं बापुडीं ॥२॥
निराश करुनी मन । करा कथा तें कीर्तन ॥३॥
देवा आवड भक्तीची । एका जनार्दनीं साची ॥४॥
२६७९
द्रव्य घेऊनियां कथा जे करिती । उभयतां जाती नरकामध्यें ॥१॥
तयांचियां दोषां नाहीं परिहार । वेदाचा विचार कुंठितची ॥२॥
शास्त्रांची तो मती न चाले सर्वथा । पुराणे हो तत्त्वता मौनावलीं ॥३॥
एका जनार्दनीं दोषां नाहीं पार । रवरव निर्धारें भोगिताती ॥४॥
२६८०
द्रव्याचिये आशे करी जो कथा । चांडाळ तत्त्वतां जाणावा तो ॥१॥
द्रव्याचिये आशे वेद जे पढती । रवरव भोगिती कल्पवरी ॥२॥
द्रव्याचिये आशे पुराण सांगती । सकुल ते जाती नरकामध्यें ॥३॥
द्रव्याचियें आशें कथेचा विकारा । प्रत्यक्ष तो खरा मातंगची ॥४॥
एका जनार्दनीं नैराश्य भजन । तो प्राणी उत्तम कलियुगीं ॥५॥
२६८१
द्रव्य घेऊनियां उपदेश देती । मार्जार ते होती जन्मोजन्मीं ॥१॥
द्रव्य घेऊनियां तीर्थयात्रा करिती । श्वान ते होती जन्मोजन्मीं ॥२॥
द्रव्य देऊनियां दान परतोनि घेती । सूकार ते होती जन्मोजन्मी ॥३॥
द्रव्य घेऊनियां रंगी जें नाचती । वैष्णव ते न होती जन्मोजन्मीं ॥४॥
एका जनार्दनीं निर्धन भजन । तेथें नारायण संतुष्टची ॥५॥
२६८२
करिताती कथा । द्रव्य मागती सर्वथा ॥१॥
नाहीं पुण्य दोघां गांठीं । हीन भाग्य तीं करंटीं ॥२॥
नैराश्य कथा भजन । तेणें तुष्ट नारायण ॥३॥
एका जनार्दनीं वाणी । व्यास बोललें पुराणीं ॥४॥
२६८३
बाजारीं बैसोनि सांगें ज्ञान गोष्टी । कथेचि राहाटी वोपावोपी ॥१॥
मेळवोनी जन सांगे निरूपण । वाचे ब्रह्मज्ञान पोटासाठीं ॥२॥
न कळे पामरा आपुला विचार । करी अनाचार जगामध्यें ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसें फजीतखोर । भोगिती अघोर नरक देखा ॥४॥
२६८४
प्रत्यक्ष ती कथा जगासी माउली । विक्रयें करिती वहिली दोषी देखा ॥१॥
आपुली ती माता आपण भोगितां । प्रायश्चित सर्वथा काय द्यावें ॥२॥
पतिव्रतेनें जैसा पतीच वधिला । प्रायश्चित्त तिला कोणी द्यावें ॥३॥
मातें बाळकासी विषपान दिलें । प्रायश्चित या बोले कोणीं द्यावें ॥४॥
एका जनार्दनीं कथा ती माउली । विकितां घडली ब्रह्माहत्या ॥५॥
२६८५
कोटी ब्रह्माहत्या घडे । कथाविक्रय तया जोडे ॥१॥
हा तों पुराणी निवाडा । पाहे कीं रे दगडा ॥२॥
एका जनार्दनीं जाण । पंचमहापातकीं तो पुर्ण ॥३॥
२६८६
बैसोनियां हातवटी । सांगे गोष्टी लौकिक ॥१॥
तैसें नव्हें भक्तपण । घातला दुकान पसारा ॥२॥
वर्मांचे ते पाठांतर । केला भार बहुतची ॥३॥
एका जनार्दनीं सार । भुकें फार खर जैसा ॥४॥
२६८७
पोट भरावया भांड । जैसा बडबडी तोंड ॥१॥
तेवीं विषयालागीं जाण । शास्त्र व्युत्पत्ती श्रवण ॥२॥
विषयवासना धरुनी थोर । दावी वरवर आचार ॥३॥
जेवीं काग विष्ठा देखे । तेंवीं विषय देखोनि पोखे ॥४॥
म्हणे जनार्दनाचा एक । सुटिका नोहे तया देखा ॥५॥
२६८८
आडक्या कारणें जीव जात । म्हणती आम्ही उदार भक्त ॥१॥
ऐसिया दांभिकांसी । दुरी होय हरी त्यांसी ॥२॥
गाजराची तुळा साची । वाट पाहाती विमानाची ॥३॥
एका जनार्दनीं खोटा भाव । तयासी न भेटे देव ॥४॥
२६८९
विषयप्राप्तीलागीं जाण । धरी बकापरी ध्यान ॥१॥
विषयीक गायन करी । जैसा खर भुकें स्वरी ॥२॥
नाहीं संतचरणीं मन । सदा विषयावरी ध्यान ॥३॥
विषय लोटी परता होई । एका जनार्दन पायीं ॥४॥
२६९०
नाहीं ध्यान तें अंतरीं । सदा विषयी दुराचारी ॥१॥
स्वप्नीं नेणें नामस्मरण । करी विषय सेवन ॥२॥
अतीत अभ्यागत । जया नावडे चित्तांत ॥३॥
एका शरण जनार्दनीं । ऐसा पामर तो जनीं ॥४॥
२६९१
वरीवरी दाविती आचार । अंतरीं तो अनाचार ॥१॥
मुखीं नाहीं कधीं नाम । सदा काम विषयाचा ॥२॥
नेणें कधीं संतसेवा । न करी देवा पूजन ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । ऐसा जन्मला तो जनीं ॥४॥
२६९२
वासना विषयीं सदा वसे । तेथें देवा कोण पुसे ॥१॥
सदा तळमळी मन । करी ध्यान विषयांचें ॥२॥
रात्रंदिवस करी चिंता । नाठवी सर्वथा रामनाम ॥३॥
एका जनार्दनीं नाहीं भाव । तंव कैंचा भेटे देव ॥४॥
२६९३
दांभिकाची भक्ति । वरीवरी देहस्थिती अंतरीं तो गती । वेगळी बापा ॥१॥
नाम गाय प्रेमभरित । रडे स्फुंदे डोळे पुसीत । अंतरीचा हेत । वेगळा बापा ॥२॥
वृंदावनाचें तें फळ । कडु जैसें सर्वकाळ । तैसा मनोमेळ । वेगळा बापा ॥३॥
धरुनी ध्यान । बक जैसा लक्षी मीन । परस्त्री देखोन । विव्हळ बापा ॥४॥
सांगे आत्मज्ञान स्थिती । अंतरीं तों वेगळी रीती । द्रव्य जोडे कैशा रीती । हेंची ध्यान बापा ॥५॥
न कळे कांहीं स्वहित । सदा द्रव्यदारांवर चित्त । तयासी भगवंत । प्राप्त नाहीं ॥६॥
शरण एका जनार्दन । नको मज तयाचें दरुशन । अभाविकांसी भाषण । नको देवा ॥७॥
२६९४
तोंडभरी विवेक मनीं वाहे अभिलाख । विवेक केला रंक विषयाचा ॥१॥
वैराग्याविण ज्ञान बोलती तें उणें । घरोघरीं पोसणें लाविताती ॥२॥
जुनाट परिपाठी सांगताहे गोष्टी । विरक्तिविण पोटीं ज्ञान नेघे ॥३॥
परिसोनी ग्रंथ निरोप ज्ञानकथा । मनीं वाहे आस्था विषयांची ॥४॥
आरंभींच डाव पडियेला खोटा । पचलें नाहीं पोटा रामनाम ॥५॥
धडधडीत वैराग्य वरी वाहे विवेक । ज्ञानासी तो एक अधिकारी ॥६॥
वैराग्य विवेक बाणलेंसें अंगीं । ज्ञान तयालागीं वोसरलें ॥७॥
एका जनादनीं विवेकेशीं भेटी । वैराग्याविण गोष्टी फोल होय ॥८॥
२६९५
करितां हरिकथा श्रवण । स्वेद रोमांच नये दारुण । रुका वेचितां प्राण । जाऊं पाहें ॥१॥
द्रव्यदारा लोभ अंतरीं । हरिकथा वरी वरी । बीज अग्नीमाझारीं । विरुढें कैसें ॥२॥
टाळी लावूनियां जाण । दृढ घालिती आसन । अंतरी तो ध्यान । वल्लभेचें ॥३॥
धनलोभाचा वोणवा । तेथें जाळिलें जीवभावा । हरिकथेचा करी हेवा । लोकारुढी ॥४॥
धनलोभी आसक्तता । हरिकथा करी वृथा । तयासी तो परमार्थ तत्त्वतां । न घडे जाणा ॥५॥
एकलीच कांता । नाश करी परमार्था । तेथें धनलोभ येतां । अनर्थचि होय ॥६॥
एका जनर्दनीं । काम क्रोध लोभ तिन्हीं । द्रव्यदारा त्यजोनी । नित्य तो मुक्त ॥७॥
२६९६
शतावती श्रवण अधिक पैं जालें । तेणें अंगा आलें जाणणेपण ॥१॥
पुराण श्रवण लौकिक प्रतिष्ठा । विचार चोहटा जाणिवेचा ॥२॥
श्रवण तो लौकिक मनीं नाहीं विवेक । बुद्धीसी परिपाक कैसेनि होय ॥३॥
मी एक ज्ञाता मिरवीलौकिक । म्हणोनि आक्षेपक सभेमाजीं ॥४॥
नानापरी व्यक्ति मिरवी लोकांप्रती । वाढवितो महंती मानालागीं ॥५॥
मी एक स्वयपांकी मिरवे लौकिकीं । इतर कर्मासी शुद्धी नाहीं ॥६॥
कर्माकर्मीं कांहीं न धरीं कंटाळा । मानितो विटाळा ब्राह्मणाच्या ॥७॥
मजहुनी ज्ञाता आणिक तो नाहीं । ऐसें जाणिवेचे डोहीं गर्वें गेला ॥८॥
नित्य पुढिलाचें गुण दोष आरोपिती । श्रवणाची निष्पत्ति फळली ऐशी ॥९॥
लौकिक प्रतिष्ठा धनावरी आस्था । वरी वरी हरिकथा काय करिसी ॥१०॥
एका जनार्दनीं साच न रिघे मन । तंववरी समाधान केवीं होय ॥११॥
२६९७
वेष घेउनी नुसता कां । उगेच जगावरी रुसतां कां ।
भोग देखोनि घुसतां कां । आम्हीं भले म्हणोनि पुसतां कां ॥१॥
थिता बाईल कां सांडिली । आशा परवंधूं कां धुंडिली ।
शुभ्र सांडोनि भगवी कां गुंडिली । ऐसी भंडी कांहो मांडिली ॥२॥
तुम्हा प्रपंचावर एके घाई रुसवेना । अहं ज्ञातेपणा कोण्हा पुसवेना ।
एका जनार्दनीं मन जिंकवेना । मेल्या कुतर्यासारखें कां बसवेना ॥३॥
अभाविक - खल - दुर्जन
२६९८
अभाविकांचे कर्म । तया न कळे कांहीं वर्म । संता म्हणती भ्रम । यासी झाला ॥१॥
हरुषें मुखें नाम गाय । तया म्हणती वेडा होय अभाविकांचें भय । जन मनीं वाहे ॥२॥
बोले जैसा का भाट । वर्म कांहीं न कळे नीट । नामस्मरण स्पष्ट । न घडे तया ॥३॥
ऐशियाची संगती । न घडावी निश्चिती । एका जनार्दनींक अप्रीति । तयाची देवा ॥४॥
२६९९
वरुषला मेघ खडकावरुता । चिखल ना तत्त्वता थेंब नाहीं ॥१॥
वायां तो प्राणी आला नरदेहा । गेला वाया पहा भक्तिविण ॥२॥
अरण्यांत जैशी सुकरें बैसतीं । तैसें मठाप्रती करुनी बैसे ॥३॥
उदय होतांची लपतें उलुक । तैसें तो मूर्ख समाधि बैसे ॥४॥
एका जनार्दनीं वायां गेलें सर्व । संसार ना देव दोन्हीं शून्य ॥५॥
२७००
भलतीयासी म्हणती । अहो महाराज निश्चितीं ॥१॥
ऐसें अंधळे हे जन । गेले भुलोन संसारें ॥२॥
महराज जनार्दन । नेणती तयाचे चरण ॥३॥
दीना महाराज म्हणती । एका जनार्दनीं सांगूं किती ॥४॥