विधी - २२
क्षेत्रपाल पूजनम्
आचम्य-संकल्प
मया कृतस्य सग्रहमख वास्तुशांत्याख्यस्य कर्मणः सांगता सिद्ध्यर्थं भूतप्रेत पिशाच्य शाकिनी डाकिनी ब्रह्मराक्षस वेताल परिवार युताय क्षेत्रपाल बलिदानं करिष्ये ।
उदक सोडावे.
शूलव्याल कपाल दंदुभिधनुर्घंटासि चर्मायुधो । दिग्वासा असितः सुदंष्ट्रभृकुटी वक्राननः कोपनः । सर्पव्रात युतां ऊर्ध्व चिकुरस्त्रक्षोहि कौपिनको ।
यः स्यात् क्षेत्रपतिः सनोस्तु सुखदस्तस्मै नमः सर्वदा । इति आवाह्य पंचौपचारे संपूज्य । क्षेत्रपालाय नमः । सर्वोपचारार्थे गंधाक्षत पुष्पं समर्पयामि ।
हरिद्रा कुंकुमम् सौभाग्य द्रव्यं समर्पयामि । धूप दीपं समर्पयामि । नैवेद्यार्थे एष माष पिष्ट नैवेद्यं समर्पयामि । प्राणाय नमः ।
उत्तरापोशनं करोद्वर्तनार्थे चंदनं समर्पयामि । मुखवासार्थे पूगिफल तांबुलं समर्पयामि । नमस्करोमि ।
अशा रीतीने वरील मंत्राने सुपारीवर क्षेत्रपालाचे आवाहन करून हळद कुंकू अक्षता फुले वगैरे वाहून पंचोपचार पूजा करावी. अगरबत्ती ओवाळावी. व बलीचा नैवेद्य दाखवावा. विड्याअर पाणी सोडावे. नमस्कार करावा.
क्षेत्रपालाय सांगाय सपरिवाराय सायुधाय सशक्तिकाय शाकिनी डाकिनी भूतप्रेत पिशाच यक्ष्य वेताल मारीच ब्रह्मराक्षस सहिताय अमुं सदीप माष पिष्ट बलिं समर्पयामि ।
भो क्षेत्रपालं इमं बलिं भक्ष्य दिशं रक्ष मम सकुटुंबस्य सपरिवारस्य आयुः कर्ता क्षेमकर्ता शांतिकर्ता तुष्टिकर्ता पुष्टिकर्ता कल्याणकर्ता वरदो भवः ।
अनेन बलिप्रदानेन क्षेत्रपालः प्रीयताम् ।
पाणी सोडावे.
अशा रीतीने क्षेत्रपालाची पूजा झाल्यानंतर खालीलप्रमाणे प्रार्थना करावी.
बलिं गृण्व्हंत्विमं देवा आदित्या वसवस्तथा । मरुतश्चाश्विनौ रुद्राः सुपूर्णाः पन्नगा ग्रहाः । असुरा यातुधानाश्च पिशाचो रगराक्षसाः ।
डाकिन्यो यक्षवेताला योगिन्यः पूतनाः शिवाः । जृंभकाः सिद्धगंधर्वाः साध्या विद्याधरा नगाः । दिक्पाला लोकपालश्च ये च विघ्नविनायकः ।
जगतां शांति कर्तारो ब्रह्माद्याश्च महर्षयः मा विघ्नं मा च मे पापं मा संतु परिपंथिनः । सौम्या भवंतु तृप्तास्ते भूतप्रेताः सुखावहाः ।
भूतानि यानीह वसंति तानि बलिं गृहीत्वा विधिवत् प्रयुक्ताम् । अन्यत्र वासं परिकल्पयंतुं रक्षंतु मां तानि सदैवचात्र । ईशानोत्तरयोर्मध्ये क्षेत्रपालाः महाबलाः ।
भीमानाम महादंताः प्रतिगृण्व्हंत्विमं बलिं । ये केचित्विह लोकेषु आगता बलिकांक्षिणः । तेभ्यो बलिं प्रयच्छामि नमस्कृत्य च पुनः पुनः ।
यजमानाच्या हातात मोहरी देऊन ती बलिवर टाकावयास सांगावे. मोहरी टाकून बलि पुढे लोटावा. त्यावेळेचा मंत्र- अघोराय थ घोराय घोर घोरतराय च ।
सर्वाय शर्वरूपाय रुद्ररूपाय ते नमः । बलिं चालयित्वा-
शूद्रातर्फे बलि यजमान कुटुंबियांवरून तीन वेळा ओवाळून बाहेर न्यावा व कचरा कुंडीच्या जवळ ठेवावयास सांगावे. बलि नेतेवेळी यजमाने आपल्या घराच्या उंबर्यापर्यंत मोहरी टाकावी व पत्नीने पाठीमागून पाणी शिंपडावे त्यानंतर यजमान पतीपत्नीने हात पाय धुवून यावे. शूद्रास किंचित् दक्षिणा द्यावी.
शिख्यादि देवता बलिदानम्
शिख्यादी देवतांसाठी बलि देण्याकरिता एका मुटक्यावर थोडे दूध घालावे व तो बलि शिख्यादि देवतांपुढे ठेवावा.
शिख्यादि वास्तुपीठ देवताभ्यो नमः । सर्वोपचारार्थे गंधाक्षतं पुष्पं समर्पयामि । एष पयः पिष्ट बलिं समर्पयामि ।
अनेन अलि प्रदानेन शिख्यादि वास्तुपीठ देवताः प्रीयंताम् ।
पाणी सोडावे.
चरक्यादि देवताभ्यो नमः । एषमाषपिष्ठ समर्पयामि ।