अग्निमुख / स्थंडिलकर्म
यजमान हस्तप्रमाणं चतुरस्त्रं चतुरंगुलोन्नतं स्थंडिलं विरच्य ।
हल्ली लोखंडाचे होमकुंड बरेच जण वापरतात. जर असे लोखंडाचे अग्निकुंड वापरावयाचे असेल तर त्यात थोडी वाळू किंवा ढोबळमनाने माती घालावी. विटांचे होमकुंड करावयाचे असल्यास खाली ८ व वर ८ अशा १६ विटांचे होमकुंड तयार करावे. शक्य असल्यास गायीच्या शेणाने किंवा लाल मातीने लिंपून सारवून घ्यावे. त्यात थोडी वाळू किंवा माती घालावी. होमकुंड मुख्य देवतांचे समोर असावे.
स्थंडिलं गोमयेन उपलिप्य पंचगव्येन प्रोक्ष्य दक्षिणे अष्टौ उदीच्यं व्दे प्रतीच्यां चतुः प्राच्यां अर्धं इति अंगुलानि त्यक्त्वा
शेणाच्या पाण्याने स्थंडिल प्रदक्षिणकार प्रोक्षण करावे. त्यानंतर पूर्वी बनविलेले पंचगव्य गोलाकार शिंपडावे. दक्षिणेस ८, उत्तरेस २, पश्चिमेस ४ व पुर्वेस अर्धे आंगुळ (बोट) जागा सोडावी.
दक्षिणोपक्रमामुदक्संस्थां प्रादेशमात्रां एकां लेखां तस्या दक्षिणोत्तरयोः प्रागायते प्रादेशसंमिते व्दे लेखे लिखित्वा
समिधेने दक्षिणेकडून उत्तरेकडे टीचभर लांबीची एक रेषा काढावी. त्याचे दक्षिणेकडे व उत्तरेकडे पश्चिमेकडे सुरू करून पूर्वेकडे दोन रेषा काढाव्यात.
तयोर्मध्ये परस्परं असंसृष्टाः प्रागायताः प्रादेश स्मितास्तिस्त्र इति षड् लेखां यज्ञियशकलमूलेन दक्षिण हस्तेन उल्लिख्य
त्या दोन रेषांमध्ये समांतर अंतरावर पश्चिमेकडून पूर्वेकडे तीन रेषा काढाव्यात. अशा एकूण सहा रेषा काढाव्यात.
तच्छकलं उदग अग्रं निधाय स्थंडिलं अद्भिः अभ्युक्ष्य शकलं भंक्त्वा आग्नेयां निरस्य पाणिं प्रक्षाल्य वाग्यतो भवेत्
ती समिधा उत्तरेकडे अग्र करून ठेवावी. स्थंडिलावर पाणी शिंपडावे. समिधा मोडून स्थंडिलाचे बाहेर आग्नेय कोनात टाकावी. हात धुवावा. अग्नि स्थापनेपर्यंत बोलू नये.
ततस्तैजसेनासंभवे मृण्मयेनवा पात्रयुग्मेन संपुटीकृत्य सुवासिन्या श्रोत्रीयागारात्स्वगृहाद्वसमृद्धं निर्धूममग्निं आह्रतं स्थंडिलादाग्नेय्यां निधाय । अग्निं आह्रत्य ।
अग्निं आह्रत्य-अग्निचे आवाहन
यजमानाच्या पत्नीकडून ताम्हणातून अग्निवर दुसर्या ताम्हणाचे झाकण ठेऊन अग्नि आणावा. त्यावेळी अग्नीचा ध्यान मंत्र म्हणावा.
एह्येहि सर्वामरहव्यवाह मुनिप्रवर्यैरभितोभिजुष्ट । तेजोवतां लोकगणेन सार्ध्दं ममाध्वरं पाहि कवे नमस्ते । आच्छादनं दूरिकृत्य
(अग्नीवरील आंब्याची पाने दूर करावीत.)
वैश्वानर नमस्तेस्तु हुताशन नमोऽस्तुते । देवानां प्रीणनार्थाय तिष्ठात्र मम स्थंडिले । आत्माभिमुखं कृत्वा वरद नाम अग्निं प्रतिष्ठापयामि ।
ताटलीतील अग्नी उचलून स्थंडिलात ठेववा. ताटली पुन्हा जागेवर ठेवावी. त्यावर पळीभर पाणी टाकावे.
प्रोक्षतेंधनानि निक्षिप्य । वेणु धमन्यां प्रबोध्य ध्यायेत् ।
इंधनावर-लाकडांवर पाणी प्रोक्षण करून ते इंधन अग्निवर घालावे. वेळूच्या फुंकणीने फूंकून ज्वाळा काढावी व अग्नीचे ध्यान करावे.
अग्निचे ध्यान
इष्टां शक्तिं स्वस्तिकाभितिमुच्चै र्दीघैर्दोर्भिर्धारयंतं जपाभम् । हेमाकल्पं पद्मसंस्थं त्रिनेत्र ध्यायेत् वह्निं बद्धमौलिं जटाभिः ।
सप्तहस्तश्चतुः श्रृंगः सप्तजिव्हो व्दिशीर्षकः । त्रिपात्प्रसन्न वदनः सुखासीनः शुचिस्मितः । स्वाहांतु दक्षिणे पार्श्वे देविं वामे स्वधां तथा ।
बिभ्रद्दक्षिण हस्तैस्तु शक्तिमन्नं स्रुचं स्त्रुवं । तोमरं व्यंजनं वामैर्घृतपात्रं च धारयन् । मेषारूढो जटाबद्धो गौरवर्णो महौजसः ।
धूम्रध्वजो लोहिताक्षः सप्तार्चिः सर्वकामदः । आत्माभिमुखमासीन एवं रूपो हुताशनः । अग्ने वैश्वानर । शांडिल्यगोत्र मेषध्वज प्राङ्मुखो देव मम संमुखो वरदो भव ।
यानंतर नवग्रह स्थापन करावेत.