धनं च धर्मैकफलं यतो वै, ज्ञानं सविज्ञानमनुप्रशान्ति ।
गृहेषु युञ्जन्ति कलेवरस्य, मृत्युं न पश्यन्ति दुरन्तवीर्यम् ॥१२॥
नायकोनि भगवत्कथा । ज्ञानाभिमानी नाडले तत्त्वतां ।
धनें परमार्थ यावा हाता । तोही स्वधर्मता न लाविती धर्मीं ॥४२॥
विषयांचिया कामना । सर्वस्वें वेंचिती धना ।
तेंचि धर्मार्थ वेंचितां जाणा । सांडिती प्राणा कवडीसाठीं ॥४३॥
जया धनाचेनि पांगें । हा धर्मचि आलासे निजांगें ।
जेवीं पायाळाचेनि योगें । महानिधि वेगें आतुडे हातीं ॥४४॥
बीज तेथें सद्रुम फळ । चंदन तेथें परिमळ ।
जळाचे ठायीं केवळ । नांदती सकळ रसस्वाद ॥४५॥
देह तेथ असे कर्म । रूप तेथ वसे नाम ।
धन तेथ उत्तमोत्तम । सकळ धर्म सदा वसती ॥४६॥
जेवीं एकादशीव्रतयोगें । जागरीं गीतनृत्यपांगें ।
तुष्टला देवो लागवेगें । आतुडे धनयोगें निजभक्तां करीं ॥४७॥
तेवीं धनाचिया पाठोवाठीं । परम धर्मेंसी पडे गांठी ।
धर्म तेथ उठाउठी । ज्ञानाची भेटी विज्ञानेंसीं ॥४८॥
चंद्रास्तव वाढती कळा । जीवनास्तव जिव्हाळा ।
तेवीं धनास्तव सोज्जळा । धर्माचा सोहळा धार्मिकां घरीं ॥४९॥
धर्म तेथ शुद्ध ज्ञान । ज्ञान तेथ विज्ञान ।
विज्ञान तेथ समाधान । शांति संपूर्ण नांदे तेथ ॥२५०॥;
एवढें फळ ज्या धनापासीं । तें मूर्ख वेंचिती विषयांसी ।
देहलोभें भुललीं पिसीं । अंगीच्या मृत्यूसी विसरले ॥५१॥
जळते घरीं ठेवा ठेवणें । मरत्या देहा सुरवाड करणें ।
तो नागवला वेदु म्हणे । तें वेदाचें बोलणें नायके कोणी ॥५२॥
उपजलेनि दिवस-दिवसें । देहातें काळु ग्रासीतसे ।
हें नित्य नवें मरण कैसें । देहलोभवशें विसरले ॥५३॥
ज्याचे त्या देखतां कैसा । काळु गिळी बाळवयसा ।
मग तारुण्याची दशा । मुरडूनि घसा ग्रासी काळ ॥५४॥
गिळोनियां तारुण्यपण । आणी वार्धक्य कंपायमान ।
ऐसें काळाचें विंदान । दुर्धर पूर्ण ब्रह्मादिकां ॥५५॥
जयाचेनि चपेटघातें । मरण आणी अमरांतें ।
मा मूर्ख तेथें जीवितातें । अक्षय चित्तें दृढ मानिती ॥५६॥
मूळीं देहचि तंव अनित्य । मा तेथींचे भोग काय शाश्र्वत ।
परी धन वेंचूनि विषयार्थ । भुलले जाणा भ्रांत स्त्रीलोभें ॥५७॥
ऐसे नश्र्वर भोग जगीं । ते भोगावया रिघावें स्वर्गीं ।
तदर्थ प्रवर्तती यागीं । लागवेगीं भोगेच्छा ॥५८॥
सुख भोगावया वेगीं । पतंगु जेवीं उडी घाली आगीं ।
तेवीं इहामुत्रभोगीं । पतनालागीं पावती ॥५९॥
स्त्री-आमिष-मद्यपान । हे वेदोक्त भोग जाण ।
तेथ केवीं घडे पतन । तें वेदविधान नेणती मूर्ख ॥२६०॥