कूर्मः [kūrmḥ] [कौ जले ऊर्मिर्वेगोऽस्य पृषो˚
[Tv.] ]
A tortoise; गूहे- त्कूर्म इवाङ्गानि रक्षेद्विवरमात्मनः
[Ms.7.15;] [Bg.2.58;] कूर्मः पादोऽत्र यष्टिर्भुजगपतिरसौ भाजनं भूतधात्री Udb.
Viṣṇu in his second or Kūrma incarnation.
One of the outer winds of the body.
A particular gesticulation with the fingers.
-र्मी A female tortoise. -Comp.
-अवतारः the Kūrma incarnation of Viṣṇu; cf. Gīt.1: क्षिति- रतिविपुलतरे तव तिष्ठति पृष्ठे धरणिधरणकिणचक्रगरिष्ठे । केशवधृत- कच्छरूप जय जगदीश हरे ॥
-आसनम् a particular posture in sitting (practised by ascetics).
-द्वादशी the twelvth day in the light (or dark ?) half of पौष month.
-पुराणम् one of the eighteen Purāṇas.
पृष्ठम्, पृष्ठकम् the back or shell of a tortoise.
a lid or cover of a dish.-राजः Viṣṇu in the shape of tortoise in his second incarnation; पृथ्वि स्थिरा भव भुजङ्गम धारयैनाम् । त्वं कूर्मराज तदिदं द्वितयं दधीथाः ॥ Mahān.