चिर

{ cira }

हिन्दी (hindi) WN

 noun   तीन मात्राओं का गण जिसका प्रथम वर्ण लघु हो   Ex. यगण, सगण, जगण, नगण - ये चिर हैं । < br>

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

    see : देर< br>

A dictionary, Marathi and English

   A long time. In comp. as चिरकाल, चिरस्थायी, चिरभोजी.< br>

Aryabhushan School Dictionary

 ad   A long time.< br>

महाराष्ट्र शब्दकोश

  न.  वस्त्र . कैचीं चिरामध्यें चिरें । मना बरें आलें तैं । - तुगा १०१७ . हरिपदिं लागा मागा । धन धान्य चिरें । - आसु ७ . [ सं . चीर = वस्त्र ]< br> क्रि.वि.  चिळकन ; टर्रकन ; चिर्र , टर्र असा आवाज करीत ; टर्रदिशीं .< br> क्रि.वि.   दीर्घकाळ पर्यंत ; बरेच , दिवस . [ सं . चिर = दीर्घ काळपर्यंत ]< br>०काल    क्रिवि . फार काळपर्यंत ; फार दिवस पावेतो .< br>०स्थारी वि.   फार काळ टिकणारा , राहणारा .< br>०भोजी वि.   दीर्घ काळपर्यंत ( राज्य ) उपभोगणारा , राज्य करणारा .< br>

A Sanskrit English Dictionary

चिर  mfn.  mfn. (√ 1. चि?) long, lasting a long time, existing from ancient times, xii, 9538"> [MBh. xii, 9538]; [Śak.]; [Megh.]; [Kathās.]< br>°रं कालम्   , during a long time, [Hariv. 9942]< br>°रात् कालात्   , after a long time, iii, 49, 50"> [R. iii, 49, 50]< br>चिर  n.  n. ( [Pāṇ. 6-2, 6]) delay ( e.g. गमन-, ‘ delay in going’ [Kāś.]; किं चिरेण, ‘ wherefore delay?’ iv f."> [R. iv f.]; xvi, 80"> [MārkP. xvi, 80]; पुरा॑ चिरा॑त्, ‘to avoid delay’ [ŚBr. ix])< br>

The Practical Sanskrit-English Dictionary

चिर [cira] a.  a. [चि-रक्] long, lasting a long time, existing from a long time, old; चिरविरहः चिरकालः चिरमित्रम् &c.- रम् A long time. note. The singular of any of the oblique cases of चिर may be used adverbially in the sense of ' long', 'for a long time', ' after a long time', ' long since', 'at last', 'finally'; न चिरं पर्वते वसेत् [Ms. 4.6;] ततः प्रजानां चिरमात्मना धृताम् [R.3.35,62;] [Amaru.79;] कियच्चिरेणार्यपुत्रः प्रत्तिपत्तिं दास्यति Ś6; [R.5.64;] प्रीतास्मि ते सौम्य चिराय जीव [R.14.59;] [Ku.5.47;] [Amaru. 3;] चिरात्सुतस्पर्शरसज्ञतां ययौ [R.3.26;11.63;12.87;] चिरस्य वाच्यं न गतः प्रजापतिः [Ś.5.15;] चिरे कुर्यात् Śat. br.-Comp.< br>-आयुस् a.  a. long-lived. (-m.) a god.< br>-आरोधः   a protracted siege, blockade.< br>-उत्थ a.  a. existing for a long time.< br>-कार, -कारिक, -कारिन्, -क्रिय a.  a. acting slowly, delaying, tarrying, dilatory.< br>-कालः   a long time.< br>-कालिक, -कालीन   a.< br>   of long standing, old, long- continued.< br>    chronic (as a disease).< br>-जात a.  a. born long ago, old.< br>-जीविन् a.  a. long-lived (-m.)< br>   an epithet of seven persons who are considered to be 'deathless'; अश्वत्थामा बलिर्व्यासो हनुमांश्च विभीषणः । कृपः परशुरामश्च सप्तैते चिरजीविनः ॥< br>  N. N. of Viṣṇu.< br>  N. N. of Mārkaṇḍeya; वर्जयित्वा महात्मानं चिरजीविनमुत्तमम् [Mb. 13.125.35.] < br>   a crow.< br>  N. N. of two plants जीवक and शाल्मलि.< br>-पाकिन् a.  a. ripening late.< br>-पुष्पः   the Bakula tree.< br>-मित्रम्   an old friend.< br>-मेहिन्  m. m. an ass.< br>-रात्रम्, -रात्राय   a period of many nights, a long time; प्रयाते तु महारण्यं चिररात्राय राघवे [Rām.2.4.18;] चिररात्राय पित्रेव येनायं परिपालितः [Śiva. B.15.8.] ˚उषित a. having lodged for a long time.< br>-विप्रोषित a.  a. long banished, a long sojourner.< br>-सूता, -सूतिका   a cow that has borne many calves.< br>-सेवकः   an old servant.< br>-स्थ, -स्थायिन्,   -स्थितa. lasting, long, enduring, continuing, durable; तटिनि तटद्रुमपातनपातकमेकं चिरस्थायि Udb.< br>

Shabda-Sagara

चिर  n.  ( - रं)< br>    E. चि- रक् . दीर्घकाले, तद्वर्त्तिनि पदार्थे . त्रि० लघ्वादौ त्रि कले गणे .< br>

ROOTS:

चि- रक् . दीर्घकाले तद्वर्त्तिनि पदार्थे . त्रि० लघ्वादौ त्रि कले गणे .