भजन - ३१
चला गडे हो ! चला पंढरी, भाव धरुनिया मनी ।
विठोबा भेट देइ धावुनी ॥धृ॥
पुंडलिकाने करुनि कमाई, देव आणिला जगी ।
पहाया चला घेउनी सगी ॥
संसाराच्या सरोवरी ते, सौख्य न मिळते कुणा ।
विचारा विचारा करुनी मना ॥
(अंतरा)
मनपणा सोडुनी हो उनिया मोकळे ।
देहभाव सगळा ओसंडावा बळे ।
मग रूप पहावे विटेवरी सावळे ।
आनंदाची नुरते सीमा, पहा पहा पर्वणी ।
निघा हो निघा अहंतेतुनी ॥१॥
वाटे भू-वैकुंठ उतरले, चंद्रभागेच्या तिरी ।
न दुसरे स्थान असे भूवरी ॥
सुकृत ज्यांचे उदया येई, ते जन वारी करी ।
विसरती भव-भय दुरच्या दुरी ॥
चहु मार्गांनी 'विठ्ठल विठ्ठल' ध्वनी उठे अंबरी ।
वाटतो प्रेमभाव अंतरी ॥
(अंतरा)
कडिकोट किले मजबूत बांधल्या गढ्या ।
निर्भये भक्तजन मार्गि घालत उड्या ।
नाचती लोळती घेउनिया सोंगड्या ।
काळ जाइना फुका, लाजतो यम पाहुनि दूरूनी ।
भक्ति जे करिती हृदयातुनी ॥२॥
आषाढी-कार्तिकीस येती, अफाट जन भक्तिने ।
रंगती हरुनि भेद उन्मने॥
दिंडी-पताका, मृदुंग-वीणे, असंख्यसे वाजती ।
कुंठते कर्णि ऎकता मती ॥
धो धो कर्णे, टाळ-झांजरी, आणिक वाद्ये किती ।
गर्जती भक्त मुखे अगणिती ॥
(अंतरा)
"पुंडलीक वरदा हरि विठ्ठल" ऎकता ।
ती अफाट सेना डोळ्याने पाहता ।
पालख्या पादुका क्षणही सहवासिता ।
देहभाव हरतसे, काय मी सांगु पुढे काहणी ?
पहा रे ! पहा एकदा कुणी ॥३॥
करुनि कृपा श्रीज्ञानदेव बोलले ग्रंथिच्या खुणा ।
जयांनी तुटति जीव-यातना ॥
सुलभ व्हावया मार्ग तुकोबा अभंग वदती जना ।
अभंगी लागे मन चिंतना ॥
एकनाथ एक नाथ आमुचा उदार होउनि मना ।
प्रगटवी गुप्त-गुह्य भावना ॥
(अंतरा)
वसविली अशी ही पावन-भू भूवरी ।
सुख संतांचे माहेर खरी पंढरी ।
मी बघता झालो देहिच वेड्यापरी ।
तुकड्यादास म्हणे नरदेही घ्या सार्थक करवुनी ।
वेळ ही दवडु नका हो कुणी ॥४॥
भजन - ३२
अशुध्द शेतीवरी पिकेना सुंदर फल रे गड्या ! ।
शुध्द कर मृतिका नरबापुड्या ! ॥धृ॥
वर-वर घेउनि पिके, बुडविले शेत कसे त्वा अरे ? ।
अता का घेशि कर्म-नांव रे ? ॥
वाढविले शेतात वृक्ष बहु, काम जयांचे नसे ।
उडविले पैसे, खाली खिसे ॥
पूर्वपुण्य तव उदय पावुनी शेत मिळाले बरे ।
हरे जरि करशिल सुखहाव रे ! ॥
(अंतरा)
श्रीमंत संत तो धनी जगी धरवरी ।
जा शरण तयाला चरण धरी वरवरी ।
घे मत त्याचे मग शेत पिके भरपुरी ।
विवेकशस्त्रा घेउनि हाती, वृक्ष तोडि शुर गड्या ! ।
शुध्द कर मृतिका नरबापुड्या ! ॥१॥
धर नांगर, ज्ञानाग्नि चक्षुने जाळि अज्ञ-वृक्षया ।
पालवी-खोड मुळासह तया ।
बैल कामक्रोधादि जुंपुनी, माया-जू धर वरी ।
साफ कर देह-शेत अंतरी ॥
असत्य दिसते सत्य जये, ते फेकि विषय बाहिरी ।
फळे मग ब्रह्म पीक भूवरी ।
(अंतरा)
हो धन्य सुखे खाउनी फळे निर्मल ।
फलरूप दिसे मग शेत कुणी पाहिल ।
पाहुनि करी जग तुझेचि हे राहिल ।
ब्रह्मफलाच्या रुपे दिसे तनु-शेती चांगुल गड्या ! ।
शुध्द कर मृतिका नरबापुड्या ! ॥२॥
देह-शेत हे अशुध्द जाणुनि, शुध्द करी रे ! तया ।
धरी सत्संग स्वच्छ व्हावया ॥
पुण्यपिके ही संस्कारे तू शेतीवरि कमविली ।
नष्ट कर्मात स्पष्ट गमविली ॥
विषय वृक्ष हे पाच जाण रे ! कुबुध्दि-जलि वाढले ।
शस्त्र लावुनि न ते काढले ॥
(अंतरा)
शेतिने बध्दपण आले गा ! तुजवरी ।
मारिती श्रृंग कामादि बैल गुरगुरी ।
होउनी स्वार तुजवरी दिली नोकरी ।
घेइ तुती श्रीगुरुनामाची, मारि तयासी गड्या !
शरण तो मग येईल तुकड्या ॥३॥
भजन - ३३
विरह न साहे सख्या ! तुझा हा, भेट एकदा तरी ।
पाहु दे मूर्ति स्वरुप-गोजिरी ॥धृ॥
व्याकुळ हे जिव-प्राण आमुचे, घ्याया तव दर्शना ।
येउ दे दया जरा तरि मना ॥
अगम्य महिमा तुझी वर्णिली, पूर्ण करी कामना ।
भेट रे ! भेट पतितपावना ! ॥
(अंतरा)
फेक हा मोहमायापट जडभूमिचा ।
मालवी घनांधःकार भेद उर्मिचा ।
झळकवी दिवा झळझळीत ज्ञानाग्निचा ।
जीवभाव हा निरसुनि माझा, अंतःकरण मंदिरी ।
पाहु दे मूर्ति स्वरुप-गोजिरी ॥१॥
सप्तचक्ररत्नांकित ज्याच्या भ्रमती दारावरी ।
वायु अजपाजप अक्षय करी ॥
वृत्ति-अंकुरी ज्ञानवृक्ष हा खुलवुनि पल्लव-फुला ।
तुझ्या दर्शना धाव घे भला ॥
(अंतरा)
नच वेळ करी तू हरी ! भेट एकदा ।
ना कधी तुला मग विसरिन मी सर्वदा ।
इच्छा पुरविच ही, दावि आपुल्या पदा ।
तुकड्यादासा तुजविण हे जग, फोल दिसे भूवरी ।
पाहु दे मूर्ति स्वरुप-गोजिरी ॥२॥
भजन - ३४
हरिभजनाची रुची जयाच्या हृदय-कमली लागली ।
तयाची प्रपंच-रुचि फाकली ॥धृ॥
अभ्यासाने वाढत वाढत अंतरंगि पोहोचली ।
नशा अलमस्त उरी दाटली ॥
काय करावे, काय त्यजावे, बुध्दि हे विसरली ।
फकिरी शरिरावर धावली ॥
(अंतरा)
बेतुफान लाटा चढती नयनावरी ।
कुणि द्या अंजनही ना उतरे बाहिरी ।
करि गुंग धुंद, डुलविते शरीरा पुरी ।
मन-वृत्ती ही वेडिच झाली, हरिच्या पदि लागली ।
तयाची प्रपंच-रुचि फाकली ॥१॥
इंद्रिय-वृत्त्या भोगावाचुनि, तृप्त होत चालल्या ।
प्रवाही वाहति सुखाच्या खुल्या ॥
असो नसो कपडा अंगावरि चिंध्या अति शोभल्या ।
जरीला लाजविती चांगुल्या ॥
बिन कवडीची कंबर कैसी उदात्तशी शोभली ।
अधिक श्रीमंतीहुनि वाढली ॥
(अंतरा)
नच बास घरी पण बादशाहि भेटली ।
चौखूट जहागिरि विश्वाची लाधली ।
प्रतिबंध-बंधने सगळी झाली खुली ।
स्वतंत्रतेची गढी मिळाली, अमरबुटी लाधली ।
तयाची प्रपंच-रुचि फाकली ॥२॥
शास्त्र-पुराणे-वेदादिक हे, सुत्र बोलु लागले ।
वाचल्याविण उभे जाहले ॥
सृष्टि सुखाची सुंदर शोभा त्या भवती शोभली ।
जनांची जीव-वेली गुंफली ॥
अखिल जनाची मोहिनी माया खूष तयावर भली ।
मागण्या आज्ञा उभि जाहली ॥
(अंतरा)
ही अमरबुटी पावली 'हरी' बोलता ।
विसरली भेदवृत्ती विषयांची लता ।
किति गोड वाटते अनुभव हा पाहता ।
तुकड्यादास म्हणे जिववृत्ती शीवरूप पावली ।
तयाची प्रपंच-रुचि फाकली ॥३॥
भजन - ३५
पंढरपुरच्या बादशहाचे सज्ज शिपाईगडी ।
निघाले दरबारी तातडी ॥धृ॥
बादशहाचे हुकुम पावता पेश व्हावया पुढी ।
घालती निर्भयमार्गी उडी ॥
आर्त होउनी निघती वाटे, भेटाया धडपडी ।
अंतरी बाहेरी आवडी ॥
(अंतरा)
घरकाम कशाचे ? काहि सुचेना तया ।
चढविती आपुल्या निर्मळ पोषाखिया ।
खांदि पताका झळकत भगव्या, जाति मिळुनि सोंगडी ।
निघाले दरबारी तातडी ॥१॥
अफाट सैनिक जमले मार्गी शस्त्र घेउनी भले ।
टाळ आणि मृदंग, तंबुरि खुले ॥
'विठ्ठल' नामे करित गर्जना अंतरंगि रंगले ।
नाचती घडि घडि सुख चांगले ॥
धो-धो वाद्यहि रणवाद्यासम समरांगणि गर्जले ।
विठुचे सैनिक येती खुले ॥
(अंतरा)
पालख्या-पताका घड्या-चौघड्या किती ।
कोंदला नाद बहु, टाळ-वाद्य अगणिती ।
भेरिया नगारे मृदंगही वाजती ।
असंख्य गर्दी, अपुर्व शोभा, धन्य धन्य ती घडी ।
निघाले दरबारी तातडी ॥२॥
गजबजली चौफेर पंढरी, सैन्यभार लोटला ।
ध्वनी-प्रतीध्वनी एक ऊठला ॥
मस्त हत्तिसम थै-थै नाचत सैनिक येती पुढे ।
'जय जय ज्ञानदेव' कडकडे ॥
'ज्ञानदेव सोपान निवृत्ती मुक्ताई' चे धडे ।
गर्जती 'तुकाराम' चौघडे ॥
(अंतरा)
नच रीघ उरे पै-पाय मुंगि जावया ।
जन असंख्य येती सैनिक हे पहावया ।
दणदणे विठूचे महाद्वार नादि या ।
वाटे की वैकुंठ उतरले मृत्युलोकिच्या थडी ।
निघाले दरबारी तातडी ॥३॥
पंढरपुरचे निर्मळ दैवत आहे आमुच्या घरी ।
वाडविलास त्याचि चाकरी ॥
आजे-पणजे वारिच करिता पंढरीस अर्पिले ।
विठूच्या दरबारी ठेविले ॥
खांदि पताका, हाति टाळ आणि गळा माळ तुळशिची ।
मुखी नामावलि पंढरिची ॥
(अंतरा)
भाग्याचे आम्हा पंढरपुर भेटले ।
आषाढिस जाता हे सोहळे पाहिले ।
मन उन्मत्त झाले मस्त डोलु लागले ।
तुकड्यादास म्हणे साधा तरि, एकवेळ ती घडी ।
निघाले दरबारी तातडी ॥४॥