उत्तरभागः - अध्यायः १५

सनत्कुमार उवाच ॥
भूयोऽपि शिवमाहात्म्यं समाचक्ष्व महामते ॥
सर्वज्ञो ह्यसि भूताना मधिनाथ महागुण ॥१॥

शैलादिरुवाच ॥
शिवमाहात्म्यमेकाग्रः श्रृणु वक्ष्यामि ते मुने ॥
बहुभिर्बहुधा शब्दैः कीर्तितं मुनिसत्तमैः ॥२॥

सदसद्रूपमित्याहुः सदसत्पतिरित्यपि ॥
तं शिवं मुनयः केचित्प्रवदंति च सूरयः ॥३॥

भूतभावविकारेण द्वितीयेन स उच्यते ॥
व्यक्तं तेन विहीनत्वादव्यक्तमसदित्यपि ॥४॥

उभे ते शिवरूपे हि शिवादन्यं न विद्यते ॥
तयोः पतित्वाच्च शिवः सदसत्पतिरुच्यते ॥५॥

क्षराक्षरात्मकं प्राहुः क्षराक्षरपरं तथा ॥
शिवं महेश्वरं केचिन्मुनयस्तत्त्वचिंतकाः ॥६॥

उक्तमक्षरमव्यक्तं व्यक्तं क्षरमुदाहृतम् ॥
रूपे ते शंकरस्यैव तस्मान्न पर उच्यते ॥७॥

तयोः परः शिवः शांतः क्षराक्षरपरो बुधैः ॥
उच्यते परमार्थेन महादेवो महेश्वरः ॥८॥

समस्तव्यक्तरूपं तु ततः स्मृत्वा स मुच्यते ॥
समष्टिव्यष्टिरूपं तु समष्टिव्यष्टिकारणम् ॥९॥

वदंति केचिदाचार्याः शिवं परमकारणम् ॥
समष्टिं विदुरव्यक्तं व्यक्तं मुनीश्वराः ॥१०॥

रूपे ते गदिते शंभोर्नास्त्यन्यद्वस्तुसंभवम् ॥
तयोः कारमभावेन शिवो हि परमेश्वरः ॥११॥

उच्यते योगशास्त्रज्ञैः समष्टिव्यष्टिकारणम् ॥
क्षेत्रक्षेत्रज्ञरूपी च शिवः कैश्चिदुदाहृतः ॥१२॥

परमात्मा परं ज्योतिर्भगवान्परमेश्वरः ॥
चतुर्विशतितत्त्वानि समष्टिव्यष्टिकारणम् ॥१३॥

प्राहुः क्षेत्रज्ञशब्देन भोक्तारं पुरुषं तथा ॥
क्षेत्रक्षेत्रविदावेते रूपे तस्य स्वयंभुवः ॥१४॥

न किंचिच्च शिवादन्यदिति प्राहुर्मनीषिणः ॥
अपरब्रह्मरूपं तं परब्रह्मात्मकं शिवम् ॥१५॥

केचिदाहुर्महादेवमनादि निधनं प्रभुम् ॥
भूतेंद्रियांतः करणप्रधानविषयात्मकम् ॥१६॥

अपरं ब्रह्म निर्दिष्टं परं ब्रह्म चिदात्मकम् ॥
ब्रह्मणी ते महेशस्य शिवस्यास्य स्वयंभुवः ॥१७॥

शंकरस्य परस्यैव शिवादन्यन्न विद्यते ॥
विद्याविद्यास्वरूपी च शंकरः कैश्चिदुच्यते ॥१८॥

धाता विधाता लोकानामादिदेवो महेश्वरः ॥
विद्येति च तमेवाहुरविद्येति मुनीश्वराः ॥१९॥

प्रपंचजातमखिलं ते स्वरूपे स्वयंभुवः ॥
भ्रांतिर्विद्या परं चेति शिवरूपमनुत्तमम् ॥२०॥

अवापुर्मुनयो योगात्केचिदागमवेदिनः ॥
अर्थेषु बहुरूपेषु विज्ञानं भ्रांतिरुच्यते ॥२१॥

आत्माकारेण संवित्तिर्बुधैर्विद्येति कीर्त्यते ॥
विकल्परहितं तत्त्वं परमित्यभिधीयते ॥२२॥

तृतीयरूपमीशस्य नान्यत्किंचन सर्वतः ॥
व्यक्ताव्यक्तज्ञरूपीति शिवः कैश्चिन्निगद्यते ॥२३॥

विधाता सर्व लोकानां धाता च परमेश्वरः ॥
त्रयोविंशतितत्त्वानि व्यक्तशब्देन सूरयः ॥२४॥

वदंत्यव्यक्तशब्देन प्रकृतिः च परां तथा ॥
कथयंति ज्ञशब्देन पुरुषं गुमभोगिनम् ॥२५॥

तत्त्रयं शांकरं रूपं नान्यत्किंचिदशांकरम् ॥२६॥

इति श्रीलिंगमहापुराणे उत्तरभागे पंचदशोऽध्यायः ॥१५॥