उत्तरभागः - अध्यायः ४७

सूत उवाच ॥
इति निशम्य कृतांजलय स्तदा दिवि महामुनयः कृतनिश्चयाः ॥
शिवतरं शिवमीश्वरमव्ययं मनसि लिंगमयं प्रणिपत्य ते ॥१॥

सकलदेवपतिर्भगवानजो हरिरशेषपतिर्गुरुणा स्वयम् ॥
मुनिवराश्च गणाश्च सुरासुरा नरवराः शिवलिंगमयाः पुनः ॥२॥

श्रुत्वैवं मुनयः सर्वे षट्कुलीयाः समाहिताः ॥
संत्यज्य सर्वं देवस्य प्रतिष्ठां कर्तुमुद्यताः ॥३॥

अपृच्छन्सूतमनघं हर्षगद्गदया गिरा ॥
लिंगप्रतिष्ठां विपुलां सर्वे ते शंसितव्रताः ॥४॥

सूत उवाच ॥
प्रतिष्ठां लिंगमूर्तेर्वो यथावदनुपूर्वशः ॥
प्रवक्ष्यामि समासेन धर्मकामार्थमुक्तये ॥५॥

कृत्वैव लिंगं विधिना भुवि लिंगेषु यत्नतः ॥
लिंगमेकतमं शैलं ब्रह्मविष्णुशिवात्मकम् ॥६॥

हेमरत्नमयं वापि राजतं ताम्रजं तु वा ॥
सवेदिकं ससूत्रं च सम्यग्विस्तृतमस्तकम् ॥७॥

विशोध्य स्थापयेद्भक्त्या सवेदिकमनुत्तमम् ॥
लिंगवेदी उमा देवी लिंगं साक्षान्महेश्वरः ॥८॥

तयोः सपूजनादेव देवी देवश्च पूजितौ ॥
प्रतिष्ठया च देवेशो देव्या सार्धं प्रतिष्ठितः ॥९॥

तस्मात्सवेदिकं लिंगं स्थापयेत्स्थापकोत्तमः ॥१०॥

मूले ब्रह्मा वसति भगवान्मध्यभागे च विष्णुः सर्वेशानः ॥
पशुपतिरजो रुद्रमूर्तिर्वरेण्यः ॥
तस्माल्लिंगं गुरुतरतरं पूजयेत्स्थापयेद्वा यस्मात्पूज्यो गणपतिरसौ देवमुख्यैः समस्तैः ॥११॥

गंधैः स्रग्धूपदीपैः स्नपनहुतबलिस्तोत्रमंत्रोपहारैर्नित्यं येऽभ्यर्चयांति त्रिदशवरतनुं लिंगमूर्तिं महेशम् ॥
गर्भाधानादिनाशक्षयभयरहिता देवगंधर्वमुख्यैः सिद्धैर्वंद्याश्च पूज्या गणवरनमितास्ते भवंत्यप्रमेयाः ॥१२॥

तस्माद्भक्त्योपचारेण स्थापयेत्परमेश्वरम् ॥
पूजयेच्च विशेषेण लिंगं सर्वार्थसिद्धये ॥१३॥

समर्च्य स्थापयेल्लिंगं तीर्थमध्ये शिवासने ॥
कूर्चवस्त्रादिभिर्लिंगमाच्छाद्य कलशैः पुनः ॥१४॥

लोकपालादिदैवत्यैः सकूर्चैः साक्षतैः शुभैः ॥
उत्कूर्चैः स्वस्तिकाद्यैश्च चित्रतंतुकवेष्टितैः ॥१५॥

वज्रादिकायुदोपेतैः सवस्त्रैः सपिधानकैः ॥
लक्षयेत्परितो लिंगमीशानेन प्रतिष्ठितम् ॥१६॥

धूपदीपसमोपेतं वितानविततांबरम् ॥
लोकपालध्वजैश्चैव गजादिमहिषादिभिः ॥१७॥

चित्रितैः पूजितैश्चैव दर्भमाला च शोभना ॥
सर्वलक्षणसंपूर्णा तया बाह्ये च वेष्टयेत् ॥१८॥

ततोधिवासयेत्तोये धूपदीपसमन्विते ॥
पंचाहं वा त्र्यहंवाथ एकरात्रमधापि वा ॥१९॥

वेदाध्ययनसंपन्नो नृत्यगीतादिमंगलैः ॥
किंकिणीरवकोपेतं तालवीणारवैरपि ॥२०॥

ईक्षयेत्कालमव्यग्रो यजमानः समाहितः ॥
उत्थाप्य स्वस्तिकं ध्यायेन्मंडपे लक्षणान्विते ॥२१॥

संस्कृते वेदिसंयुक्ते नवकुंडेन संवृते ॥
पूर्वोक्त विधिना युक्ते सर्वलक्षणसंयुते ॥२२॥

अष्टमंडलसंयुक्ते दिग्ध्वजाष्टकसंयुते ॥
पूर्वोक्तलक्षणोपेतैः कुंडैः प्रागादितः क्रमात् ॥२३॥

प्रधानं कुंडमीशान्यां चतुरस्रं विधीयते ॥
अथवा पंचकुंडैकं स्थंडिलं चैकमेव च ॥२४॥

यज्ञोपकरणैः सर्वैः शिवार्चायां हि भूषणैः ॥
वेदिमध्ये महाशय्यां पंचतूलीप्रकल्पिताम् ॥२५॥

कल्पयेत्कांचनोपेतां सितवस्त्रावगुंठिताम् ॥
प्रकल्प्यैवं शिवं चैव स्थापयेत्परमेश्वरम् ॥२६॥

प्राक्शिरस्कं न्यसेल्लिंगमीशानेन यथाविधि ॥
रत्नन्यासे कृते पूर्व केवलं कलशं न्यसेत् ॥२७॥

लिंगमाच्छाद्य वस्त्राभ्यां कूर्चेन च समंततः ॥
रत्नन्यासे प्रसक्तेऽथ वामाद्या नव शक्तयः ॥२८॥

नवरत्नं हिरण्याद्यैः पंचगव्येन संयुतैः ॥
सर्वदान्यसमोपेतं शिलायामपि विन्यसेत् ॥२९॥

स्थापयेद्ब्रह्मलिंगं हि शिवगायत्रिसंयुतम् ॥
केवलं प्रणवेनापि स्थापयेच्छिवमव्ययम् ॥३०॥

ब्रह्मजज्ञानमंत्रेण ब्रह्मभागं प्रभोस्तथा ॥
विष्णुगायत्रिया भागं वैष्णवं त्वथ विन्यसेत् ॥३१॥

सूत्रे तत्त्वत्रयोपेते प्रणवेन प्रविन्यसेत् ॥
सर्वं नमः शिवायेति नमो हंसः शिवाय च ॥३२॥

रुद्राध्यायेन वा सर्वं परिमृज्य च विन्यसेत् ॥
स्थापयेद्ब्रह्मभिश्चैव कलशान्वै समंततः ॥३३॥

वेदिमध्ये न्यसेत्सर्वान्मूर्वोक्तविधिसंयुतान् ॥
मध्यकुंभे शिवं देवीं दक्षिणे परमेश्वरीम् ॥३४॥

स्कंदं तयोश्च मध्ये तु स्कंदकुंभे सुचित्रिते ॥
ब्रह्माणं स्कंदकुंभे वा ईशकुम्भे हरिं तथा ॥३५॥

अथवा शिवकुंभे च ब्रह्मांगानि च विन्यसेत् ॥
शिवो महेश्वरश्चैव रुद्रो विष्णुः पितामहः ॥३६॥

ब्रह्माण्येवं समासेन हृदयादीनि चांबिका ॥
वेदिमध्ये न्यसेत्सर्वान्पूर्वोक्तविधिसंयुतान् ॥३७॥

वर्धन्यां स्थापयेद्देवीं गंधतोयेन पूर्य च ॥
हिरण्यं रजतं रत्नं शिवकुंभे प्रविन्यसेत् ॥३८॥

वर्धन्यामापि यत्नेन गायत्र्यंगैश्च सुव्रताः ॥
विद्येश्वरान्दिशं कुंभे ब्रह्मकूर्चेन पूरिते ॥३९॥

अंनतेशादिदेवांश्च प्रणवादिनमोंतकम् ॥
नववस्त्रं प्रतिघटमष्टकुंभेषु दापयेत् ॥४०॥

विद्येश्वराणां कुंभेषु हेमरत्नादि विन्यसेत् ॥
वक्त्रक्रमेण होतव्यं गायत्र्यंगक्रमेण च ॥४१॥

जयादिस्विष्टपर्यंतं सर्वं पूर्ववदाचरेत् ॥
सेचयेच्छिवकुंभेन वर्धन्या वैष्णवेन च ॥४२॥

पैता महेन कुंभेन ब्रह्मभागं विशेषतः ॥
विद्येश्वराणां कुंभैश्च सेचयेत्परमेश्वरम् ॥४३॥

विन्यसेत्सर्वमंत्राणि पूर्ववत्सुसमाहितः ॥
पूजयेत्स्नपनं कृत्वा सहस्रादिषु संभवैः ॥४४॥

दक्षिणा च प्रदातव्या सहस्रपणमुत्तमम् ॥
इतरेषां तदर्धं स्यात्तदर्धं वा विधीयते ॥४५॥

वस्त्राणि च प्रधानस्य क्षेत्रभूषणगोधनम् ॥
उत्सवश्च प्रकर्तव्यो होमयगबलिः क्रमात् ॥४६॥

नवाहं वापि सप्ताहमेकाहं च त्र्यहं तथा ॥
होमश्च पूर्ववत्प्रोक्तो नित्यमभ्यर्च्य शंकरम् ॥४७॥

देवानां भास्करादीनां होमं पूर्ववदेव तु ॥
अभ्यंतरे तथा बाह्ये वह्नौ नित्यं समर्चयेत् ॥४८॥

य एवं स्थापयेल्लिंगं स एव परमेश्वरः ॥
तेन देवगणा रुद्रा ऋषयोऽप्सरसस्तथा ॥४९॥

सथापिताः पूजिताश्चैव त्रैलोक्यं सचराचरम् ॥५०॥

इति श्रीलिंगमहापुराणे उत्तरभागे लिंगस्थापनं नाम सप्तचत्वारिंशोऽध्यायः ॥४७॥