क्षेम

{ kṣēma, kṣema }

Puranic Encyclopaedia

KṢEMA   A King in Ancient India. Mention is made in [Mahābhārata, Ādi Parva, Chapter 67, Stanza 65] , that this King was the rebirth of the Asura Krodhavaśa. In the Bhārata-battle this King took the side of the Pāṇḍavas and was killed by Droṇa. [M.B. Droṇa Parva, Chapter 21, Stanza 53] .

हिन्दी (hindi) WN

See : सुख, मोक्ष, सुरक्षा

प्राचीन चरित्रकोश

क्षेम n.  (स्वा. प्रिय.) इध्वजिव्ह का पुत्र । इसके वर्ष को यही नाम हैं [भा.५.१] ।
क्षेम II. n.  स्वायंभुव मन्वंतर के धर्मऋषि का तितिक्षा मे उत्पन्न पुत्र ।
क्षेम III. n.  (सो. मगध. भविष्य.) भविष्य, भागवत, मत्स्य, वायु तथा ब्रह्मांड मत में शुचि का पुत्र । विष्णु मत में इसे क्षेम्य कहा गया हैं । इसने अष्ठाईस वर्ष रज्य किया ।
क्षेम IV. n.  सत्य देवों में से एक ।
क्षेम V. n.  ब्रह्मधान का पुत्र ।

कोंकणी (Konkani) WN

See : शूभ

A dictionary, Marathi and English

Well-being, welfare, weal, happiness. 2 Friendly embracing or embrace. v घे, ओढ. Ex. बळें क्षेम वोढूनि दे त्यास राम ॥.
kṣēma a S Well, happy, prospering, thriving.

Aryabhushan School Dictionary

n   A friendly embrace.
n   Happiness, well-being.
a   Well.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

ना.  कल्याण , कुशल , खुशाली , सुखरूप .

मराठी (Marathi) WN

See : कल्याण

महाराष्ट्र शब्दकोश

 न. १ कल्याण ; अभ्युदय ; सुख ; हित . २ स्नेहालिंगन ; भेट . ( क्रि० घेणें ; ओढणें ). येरी म्हणे दमयंतिये । उठी क्षेम देई बा इये । - कथा १ . १० . ५५ . - वि . सुखी ; हितकर ; कल्याणप्रद . [ सं . ] क्षेमंकर - वि . सुखकर , उत्कर्षकारक ; कल्याणदायक . क्षेमालिंगन - न . मित्रादिकांस प्रीतीनें मारलेली मिठी ; स्नेहालिंगन ; क्षेम अर्थ २ पहा . ( क्रि० घेणें ). क्षेमी - वि . आनंदी . तो केवि मार्गी इयें । क्षेमी होए । - ऋ ३१७ .

A Sanskrit English Dictionary

क्षेम  mfn.  mf( आ)n. (√ 2. क्षि) habitable
giving rest or ease or security, [MBh.]; [R.]
at ease, prosperous, safe, [W.]
क्षेम  m.  m. basis, foundation, [VS. xviii, 7]; [AV. iii, 12, 1 and iv, 1, 4]; [ŚBr. xiii]; [KapS. i, 46]
residing, resting, abiding at ease, [RV. x]; [AV. xiii, 1, 27]; [TS. iii; viii]
क्षेम  mn.  mn. ( Ved. only m.; g. अर्धर्चा-दि), safety, tranquillity, peace, rest, security, any secure or easy or comfortable state, weal, happiness, [RV.]; [AV.]; [VS.]; [Mn.]; [MBh.] &c. ( & यो॑ग [or प्र-यु॑ज्], rest and exertion, enjoying and acquiring, [RV.]; [VS. xxx, 14]; [PārGṛ.]; [MBh. xiii, 3081]; cf. क्षेम-योग and योग-क्ष्°; क्षेमं ते, ‘peace or security may be to thee’ [this is also the polite address to a वैश्य, asking him whether his property is secure, [Mn. ii, 127]], [Śāntiś. ii, 18])
final emancipation, [L.]
क्षेम  m.  m. a kind of perfume (= चण्डा), [L.]
Ease or Prosperity (personified as a son of धर्म and शान्ति, [VP.]; as a son of तितिक्षा, [BhP. iv, 1, 51])
N. of a prince, [MBh. i, 2701]; [Divyâv. xviii]
of a son of शुचि and father of सु-व्रत, [BhP. ix, 22, 46]
मठ    N. of a kind of college (), [Rājat. vi, 186]
क्षेम  m.  m. in security, safely, [R.]; [Mṛcch.]; [Pañcat.]; [BhP.]
यथा   ( ifc. with , [R. ii, 54, 4])
क्षेम  n.  n. N. of one of the seven वर्षs in जम्बू-द्वीप, [BhP. v, 20, 3.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

क्षेम [kṣēma] a.  a. [क्षि-मन् [Uṇ.1.138] ]
Conferring happiness, ease or comfort, good, beneficial, well; धार्तराष्ट्रा रणे हन्यु- स्तन्मे क्षेमतरं भवेत् [Bg.1.46.]
Prosperous, at ease, comfortable; विविशुस्ते वनं वीराः क्षेमं निहतकण्टकम् [Mb.3.11.72.]
Secure, happy; विविक्तक्षेमसेवनम् [Bhāg.3.28.3.]
मः, मम् Peace, happiness, ease, welfare, well-being; वितन्वति क्षेममदेवमातृकाश्चिराय तस्मिन् कुरवश्चकासति [Ki.1.17;] वैश्यं क्षेमं समागम्य (पृच्छेत्) [Ms.2.127;] अधुना सर्वजलचराणां क्षेमं भविष्यति [Pt.1.]
Safety, security; क्षेमेण व्रज बान्धवान् [Mk.7.7] safely; [Pt.1.146.]
Preserving, protection; आदिदेशाथ शत्रुघ्नं तेषां क्षेमाय राघवः [R.15.6.]
Keeping what is acquired; cf. योगक्षेम; तेषां नित्याभियुक्तानां योगक्षेमं वहाम्यहम् [Bg.9.22.]
Final beatitude, eternal happiness.
Basis, foundation; क्षेमे तिष्ठाति घृतमुक्षमाणा [Av.3.] 12.1.
Residence, resting-place; [Av.13.1.27.]
A star, asterism (नक्षत्र).
-मः, -मा   A kind of perfume.-मा An epithet of Durgā.
-मम्  N. N. of one of the seven वर्षाs in Jambu-dvīpa. शिवं यवसं सुभद्रं शान्तं क्षेमममृतमभयमिति वर्षाणि [Bhāg.5.2.3.] -Comp.
-आश्रमः   the order of a householder (गार्हस्थ्य); वेत्ति ज्ञानविसर्गं च निग्रहानुग्रहं यथा । यथोक्तवृत्तेर्धीरस्य क्षेमाश्रमपदं भवेत् ॥ [Mb.12.66.6.]
-इन्द्रः  N. N. of a celebrated poet of Kashmir (author of ब्रहत्कथा, भारत- मञ्जरी &c.).
-कर, -कार   (also क्षेमंकर) a. propitious, causing peace or security.
-शूरः   'A hero in safe-places', a carpet-knight, a boaster; किं क्षेमशूरैर्विबुधैरसंयुगविकत्थनैः [Bhāg.1.4.36.]

Shabda-Sagara

क्षेम  mfn.  ( -मः-मा-मं) Happy, well, prosperous, right, &c.
 mn.  ( -मः-मं)
1. Happiness, well being.
2. Preserving, protecting, keeping what is acquired.
3. Final emancipation or eternal happiness.
4. The pro- per term of civil address to Vaisya, as क्षेममस्ति क्षेमं भवतु Is it well, or may it be well, &c.
 f.  ( -मा) A name of DURGA.
E. क्षि to remove, and मन् Unadi affix; what removes or destroys sorrow, &c.

ROOTS:

क्षि मन्