ब्राह्मणे पुल्कसे स्तेने, ब्रह्मण्येऽर्के स्फुलिङगके ।
अक्रूरे क्रूरके चैव, समदृक्पण्डितो मतः ॥१४॥
ज्यांचे वंदितां पदरज जाण । पवित्र होइजे आपण ।
ऐसे पुण्यपूज्य जे ब्राह्मण । ज्यांचा हृदयीं चरण हरि वाहे ॥९२॥
ऐसे अतिवंद्य जे ब्राह्मण । आणि चांडाळांमाजीं निंद्य हीन ।
तो ’पुल्कस’ द्विजवरांसमान । हरिरुपें जाण भक्त देखे ॥९३॥
सुवर्णविष्णु सुवर्णश्वान । एक पूज्य एक हीन ।
विकूं जातां मोल समान । वंद्यनिंद्य जाण आत्मत्वीं तैसें ॥९४॥
पुल्कस आणि ब्राह्मण । जातिभेदें विषमपण ।
आत्मदृष्टीं पाहतां जाण । दोघे समान चिद्रूपें ॥९५॥
जो बळेंचि ब्रह्मस्व चोरी । जो ब्राह्मणा अतिउपकारी ।
दोघे निजात्मनिर्धारीं । सद्रूपेंकरीं समसाम्य भक्तां ॥९६॥
जेवीं डावा उजवा दोनी हात । एक नरकीं एक पुण्यार्थ।
हा कर्माकर्म विपरीतार्थ । समान निश्चित ज्याचे त्यासी ॥९७॥
तेवीं सर्वस्वें ब्राह्मणांचा दाता । कां जो ब्राह्मणांचा अर्थहरिता ।
दोंहीसी कर्माची विषमता । निजात्मता समान ॥९८॥
सूर्य आणि खद्योत । तेजविशेषें भेद भासत ।
निजात्मतेजें पाहतां तेथ । समसाम्य होत दोहोंसी ॥९९॥
दावाग्नि आणि दिवा । भेद भासे तेजवैभवा ।
निजतेजें समानभावा । तेवीं तेजप्रभावा आत्मत्वें समान ॥३००॥
कर्पूराग्नि सोज्वळ कुंडीं । परी राईसंगें तो तडफडी ।
तेवीं सत्त्वतमपरवडी । शांति आणि गाढी क्रोधावस्था ॥१॥
एक सत्त्ववृत्ति अतिशांत । कां जो क्रूर तामस क्रोधयुक्त ।
गुणवैषम्यें भेद भासत । आत्मत्वें निश्चित समसाम्य भक्तां ॥२॥
एक आपत्काळीं सर्वसत्ता । होय एकाचा प्राणरक्षिता ।
एक प्राणदात्याच्या घाता । प्रवर्ते क्रूरता कृतघ्न जो ॥३॥
हे पुण्यपापविषमता जाण । ऐसेही ठायीं भक्त सज्ञान ।
वस्तु देखती समसमान । उभयतां जाण निजात्मबोधें ॥४॥
वृक्षासी जो प्रतिपाळी । कां जो घाव घाली मूळीं ।
दोघांही समान पुष्पीं फळीं । तेवीं आत्ममेळीं घातका घातीं ॥५॥
द्विजाचें सोंवळें धोत्र । कां मद्यपियाचें मलीन वस्त्र ।
सूत्रसृष्टी समान सूत्र । मशक सृष्टिकर आत्मत्वीं तैसे ॥६॥
मशक आणि सृष्टिकर्ता । भजनीं समान मद्भक्तां ।
हे चौथे भक्तीची अवस्था । अपावो सर्वथा रिघों न शके ॥७॥
जेथूनि रिघों पाहे अपावो । तेथेंचि देखती भगवद्भावो ।
तेव्हां अपाव तोचि उपावो । मद्भक्तां पहा हो मद्भजनीं ॥८॥
ईश्वर आणि पाषाण । भजनीं मद्भक्तां समान ।
हें भक्तीचें मुख्य लक्षण । ’चौथी भक्ति’ जाण या नांव ॥९॥
स्वकर्मधर्मवर्णाचार । करितांही निज व्यवहार ।
ज्यासी सर्वभूतीं मदाकार । तो भक्त साचार प्रिय माझा ॥३१०॥
ज्यासी सर्वभूतीं बुद्धि समान । तेचि भक्ति तेंचि ज्ञान ।
तेंचि स्वानंदसमाधान । सत्य सज्ञान मानिती ॥११॥
असो सज्ञानाची कथा । ज्यासी सर्व भूतीं समता ।
तो मजही मानला तत्त्वतां । मोक्षही सर्वथा वंदी त्यातें ॥१२॥
सर्वांभूतीं आत्माराम । ऐसें कळलें ज्या निःसीम ।
तेचि भक्ति उत्तमोत्तम । ज्ञानियें परम मद्रूपें ॥१३॥
योग याग ज्ञान ध्यान । सकळ साधनांमाजीं जाण ।
मुख्यत्वें हेंचि साधन । तेंचि निरुपण हरि सांगे ॥१४॥