नक्षत्रांचे स्वामी

नासत्यांतकवह्रिधातृशशभृद्रुद्रादितीज्योरगा

ऋक्षेशाः पितरो भगोर्यमरवित्वष्टाशुगाश्च क्रमात् ।

शक्राग्नी खलु मित्र इंद्रनिऋतिक्षीराणि विश्वे विधि

र्गोविंदो वसु तोयपाजचरणाऽहिर्बुद्दयपूषाभिधाः ॥९४॥

वरील श्लोकांत अश्विनीपासून रेवतीपर्यंत सत्तावीस नक्षत्रांचे स्वामी अनुक्रमें सांगितलेले आहेत , ते येणेंप्रमाणें : ---

अश्विनी - नासत्य

भरणी - यम

कृत्तिका - अग्नि

रोहिणी - धाता

मृग - चंद्र

आर्द्रा - रुद्र

पुनर्वसु - अदिति

पुष्य - गुरु

आश्लेषा - सर्प

मघा - पितर

पूर्वा - भग

उत्तरा - अर्यमा

हस्त - रवि

चित्रा - त्वष्टा

स्वाती - वायु

विशाखा - इंद्राग्नी

अनुराधा - मित्र

ज्येष्ठा - इंद्र

मूळ - राक्षस

पू० षाढा - जल

उ० षाढा - विश्र्वेदेव

अभिजित् - विधि

श्रवण - विष्णु

धनिष्ठा - वसु

शततारका - वरुण

पू० भा० - अजचरण

उ० भा० - अहिर्बुघ्य

रेवती - पूषा .

एकाद्या ठिकाणीं नक्षत्रांच्या नांवांचा उपयोग न करितां त्यांच्या स्थानीं त्यांच्या स्वामींच्या नांवांनींही नक्षत्रें व्यक्त करण्याचा परिपाठ आहे . जसें , आश्लेषाबद्दल - सर्प , रेवतीबद्दल पूषा इत्यादि .

वह्रित्रिऋत्विषुगुणेंदुकृताग्निभूत -

बाणाश्विनेत्रशरभूकुयुगाब्धिरामाः ।

रुद्राब्धिरामगुणवेदशतद्वियुग्म -

दंता बुधैर्निगदिताः क्रमशो भताराः ॥९५॥

अश्विनी , भरणी , आदिकरुन अभिजित् सह जीं अठठावीस नक्षत्रें आहेत , त्यांच्या तारांच्या संख्या क्रमानें खालीं दिल्या आहेत . जसें , - अश्विनीच्या तीन तारा , भरणीच्या ३ , कृत्तिकाच्या ६ , या क्रमानें सर्व नक्षत्रांच्या तारा जाणाव्या .

३।३।६।५।३।१।४।३।५।५।२।२।५।१।१।४।४।३।११।४।३।३।३।४।१००।२।२।३२ .

नक्षत्रजमुद्वाहे फलमब्दैस्तारकामितैः सदसत् ।

दिवसैर्ज्वरस्य नाशो व्याधेरन्यस्य वा वाच्यः ॥९६॥

विवाहादि कार्यामध्यें जें नक्षत्र घेतलें असेल , त्या नक्षत्रासंबंधानें जें कांहीं बरेंवाईट फल सांगितलें असेल तें फल त्या नक्षत्राच्या जितक्या तारा असतील तितक्या वर्षानीं प्राप्त होतें . तसेंच एकाद्या नक्षत्रावर ज्वरादिरोग उत्पन्न झात्यास त्या रोगाचा नाश , नक्षत्राच्या जितक्या तारा असतील , तितक्या दिवसांनीं होईल असें जाणावें .