चौक १
एक रात्रि सह्यगिरि हसला । हसताना दिसला ।
आनंद त्याला कसला । झाला उमगेना मानवाला ॥
रात्रीच्या गर्द अंधाराला । चिरुन सूर्योदय कसा झाला ॥
अरबि दर्याचा चेहरा खुलला । बांधावर आम्रवृक्ष डुलला ॥
आंब्याच्या डोलिंत कोयाळ दडला । सूर मंजूळ त्यानं काढला ॥
हर्षें मयुरानं टाहो फोडला । पोपटाचा थवा गात उडाला ॥
चिनण्यानी चिंवचिवाट केला । बोध मग मानवाला झाला ॥
चाल
सूर्य नव्हता शिवबा जन्मले । विश्व आनंदले ।
गाउं लागले । चराचर होऊन् शिवबाचे भाट ॥
आग्‌ळा होता त्याच्या गाण्याचा घाट ।
काढलि शाहिरानं त्यातुनच वाट ॥
अमर शाहीर शिवबाचा भाट ।
पवाडयाचा थाट । ध्यानि घ्या राजे ॥
अहो राजे जी राघुबा दाजी ॥१॥
इतिहासकार इंग्रजी । मुलखाचे पाजी ।
केली थापेबाजी । त्यानि शिवबाला डाकू म्हटलं ॥
इंग्रजीचं बूट ज्यानि चाटलं । त्यानि शिवबाला चोर म्हटलं ॥
मराठयाला कधीं नाहि पटलं । कुभांड कशापायीं रचलं गेलं ते ॥
ऐका तुम्ही राजे ॥ अहो राजे जी राघूबा दाजी ॥
चाल : बदल
सुरतेला इंग्रजानि पहिली वखार घातली जी ॥
तेथुनच दिल्लीवर तोफ त्यानी रोखिली ।
रायगडावरुन दुर्बीण होति लागली ।
टप्प्यांत तिच्या ही तोफ अचानक आला जी ॥
चाल : धावती
तराजुच्या बसुन काटयावर । तिचं नव्हतं कांहिं भागणारं ।
राज्य ती होती हाकणारं अवघ्या ह्या भारतावर ।
चाल : मिळवणी
शिवबा हे द्रष्टे होते थोर । हेरलं त्यानिं सारं ।
इंग्रज हे चोर । जळवा ह्या माझ्या वंशवेलिला ।
मराठयांच्या शूर भावि पिढिला । ग्रासतिल म्हणुन चढवूं हल्ला ।
नाहि तुडवाय्चं गुजराथ्याला । तुडवाय्चं फक्त इंग्रजाला ।
तसंच मोंगली सरदाराला । हिस्का दावायचा बेत केला ।
मन्‌सुबा ह्यो शिवप्रभूनि केला । मुंबईच्या घोडबंदराला ।
तराफा खाडित उभा केला । नवा देव मासा जन्मा आला ।
खाडित् सुरतेच्या थेट शिरला । निस्त्या शेपटाचा तडाखा मारला ।
लोळविलं हो चोर इंग्रजाला । तसंच राजापूर दाभोळाला ।
ज्या ज्या गोर्‍यांनी दावा मांडला । घात्‌ला तुरुंगांत आणि कांड्‌ला ।
शत्रु खरा दाबला पुढच्या पिढिला । भावि पिढीनं पण त्याला हेरला ।
कधीं दोन वर्ष इंग्रजाला । सुखाचा श्वास नाहि लाभूं दिला ॥
ऐका बघा राजे ॥ अहो राजे जी राघुबा दाजी ॥
नाहि केलि त्यानं लुटालूट । केलि एकजूट ।
मावळ्यांना नीट । मार्गावर ज्यानि आणिलं काल ॥
मराठी जन हृदयाचा लाल । जिजाई पोटिं निपजला बाळ ॥
जी जी जी ॥
चाल
आदि पुरुष लक्ष्मणसिंह, सजनसिंह, दिलिपसिंह, सिंहजी महाराणा भोजाजी
देवराजजी, इंद्रसेन, शुभकृष्ण, रुपसिंह भूमिंद्र, धापजी, बहिरट
दाजी रं हे जीहे जी बहिरट जी एकाहुन एक रणगाजी ॥जी जी ॥
वंशवेल खलाजीची, कर्णसिंह संभाजीची । बाबाजीच्या पोटीं आले मालोजी ॥
मालोजी पोटि पराक्रमी शहाजी जी जी जी ॥
चाल : मिळवणी
पेरावं तेच पीक येतं । जगाची रीत ।
नवं न्हाई त्यात । शहाजीनं पराक्रम पेरला ॥
शिवाजी सरजा अवतरला । मराठयाचा भाग्योदय झाला जी जी जी ॥
चौक २ : चाल
आडरानि आई बरं बाळ सापडला जावा ।
चौकडुन मुसळधार पाऊस येउं लागावा ।
सूंसाट वादळानं जीव घाबरुन जावा ।
कडकडुन विजेनं त्यांत डोळा उघडावा ।
वाघुबाच्या डर्काळ्यानि कलिजा फाटुनि जावा ।
वर्षाव दग्‌डी गारांचा वर्ति सुरु व्हावा ।
एवढयांत गुहेचा आसरा त्यास्नि लाभावा ।
आई बाळ मिळुन्‌ गुहेमध्यें जीव दडवावा ।
अचानक डोंगराचा कडा कोसळला जावा ।
असा प्रसंग महाराष्ट्राच्या नशीबि यावा ॥जी॥
चाल
अति लुटालूट जाळपोळ । उडे हाःहाःकार । मराठयाभर ।
माजला बकासूर, केला हो कहर । अब्रुचे जिणे जगण्याला ॥
केलं कठिण माय बहिणिला ॥
पाणवठा बंद जाहला ॥ गुरं, ढोरं न्हेति छावणीला ॥
वेठिला मर्द जुंपिला ॥
काय वर्णु मराठयास कळस जुल्‌माचा झाला ॥ जी जी जी ॥
उन तान पाऊस आणि वारा । असा खपणारा ।
वस्त्र ना निवारा । उपाशीं दिवस रात्र राबुन ॥
शेतं पिकवितो घाम गाळून । सुगीचं शेत उभं पाहूनं ।
मराठा कुणबि जाइ हरकून ॥ जी जी जी ॥
चाल
हलती, डुलती शेति करोनी क्षणांत उध्वस्त ।
आदिलशाहिचा पिसाट घाली त्याभोंती गस्त ॥
काल विजापुर आज दिल्लीची धडक मराठयाला ।
डुकरमुसंडीमुळं भरलि होति धडकि मराठयाला ॥
तळ लष्करी परकीयांचा दिसे महाराष्ट्र ।
उघडया डोळ्यांनि मरण पहावे लागतसे स्पष्ट ॥
हत्ती, घोडेस्वार, स्वार सांडणी, पायदळ लष्कर ।
मळ्या, खळ्याची, उभ्या पिकाची वाट लावि सारं ॥
फिरंगि इंग्रज आग लावि कधिं आपुल्या गोठयाला ।
दरडीचा पण मिळे न आसरा दीन मराठयाला ॥
उरला सुरला जीव गाडला करपट्टी खाली ।
म्हणुन बंधुनो हर हर भेरी शिवबाची झडली ॥
चाल
त्यांत बाजी घोरपडे । बाजी मोहिते, खंडागळे ।
सावंत देसाई खोपडे । सुर्वे, डबिर आणि पांढरे ।
चोर होते सारेच्या सारे । परक्यांचे पाय्‌ चेपणारे ।
स्वकियांचा घात करणारे । करणारे हो ॥
निंबाळकर जाधव अन् मोरे जी जी जी ॥
चाल
जाधवांचि करणि लई न्यारी । मामेभाऊ होति जगदेवराव ही स्वारी ॥
राघोजी माने हाडवैरी । हे सदा त्यांच्यावरी ॥
इमानाने परक्याच्या दारीं । जातिवंत मराठे जगति खरकटयावरी ॥
मुस्लिम न् फिरंगिच कांहीं । नव्हते शत्रु, होते घरिदारी ठायीं ठायीं ॥ जी जी ॥
चाल
चक्रव्युहाहुन फास भयंकर आम्हांभोंति होता ।
अभिमन्यू शोधिते मराठी मूढमति जनता ॥
चक्रव्यूह भेदुनिही येइल विजयी होवोनी ।
असाच दिग्विजयी अभिमन्यू देते जिजा मानी ॥
चाल
आला आला शिवाजी आला । अरुणोदय झाला ।
लाल जनतेला, जिजानं दिला, योग्य समयाला ।
मराठयांनो करा रं जयजयकार ॥
थोर त्या आईचे उपकार । न्हाइं रं न्हाई तुमच्यानं न्हाई फिटणार ॥ जी जी जी ॥
चौक ३
बाळपणची ऐकावी कथा । जिजाईसुतानं ।
देशाचि व्यथा । जाणुनि स्वतः केलं काय काय ।
त्याविणा नाहि झाले शिवराय । वंदिले माता, गुरुचे पाय ॥
जी जी जी ॥
चाल
व्यसनी, शौकिन माणुस त्यांना शत्रु दुजा भासे ।
दिसला हलकट त्याच्या भोंवती टाकितसे फासे ॥
चाल
दिसे काबाडकष्ट करणारा । त्याला बाळशिवबा देई तुरा ।
तो श्रमपूजन करणारा । स्वतः बागून मार्ग दावणारा ।
थंडि पाउस ऊन नाहिं वारा । असा घातला पालथा दरिखोरा ।
असो बिकट चढण उतरण । जाई बाळ शिवा सपाटयानं ।
वाघ सिंह श्वापदे यांची । भीति नव्हति त्याला कवणाची ।
गड किल्ले निरीक्षण केले । चोरवाटा मार्ग निरखले ।
गोड बोलुन जना मोहविले । किति शत्रु आपलेसे केले ।
कांहिं शत्रु होते कसलेले । त्यांना कपट जलिं पकडिले ।
दैवाला पंगु ठरविलें । मनगट श्रेष्ठ म्हणितलें ।
आधि राजबिंड असलेलें । पिंड व्यायामानें कसलेले ।
मैदानी मर्दाच्या कला । सार्‍या लागल्या शिवबा चरणाला ।
साहसाची आवड त्यांना मोठी । निर्धार घेइ त्यांना पाठीं ।
चाल : मिळवणी
शहाजीनं पेरलं पिक आलं । हिरवं गार झालं ।
डुलूं लागलं । जिजाइचा मळा फुलून आला ॥
मोत्याची कणसं लागलि त्याला । सोन्याची ताटं शिवाराला ।
शिवा रायगडीं होता गेला । ताटं थेट गेली रायगडाला ।
शोभा त्यानिं आणलि सिंहासनाला । भोसले कुलदीप सिंहासनिं रवि तळपुं लागला ॥
मग व्हय मन दादा । दादा रं दाजी जी ॥
चौक ४ : चाल : धावती
शिवबा सरजा राजा होतो । भूमिहीनां प्रेमे कवळितो ॥
त्यांना जमिन मिळवुनी देतो । मिळवून बियाणं देतो ॥
भू लागवडीला आणितो । माळरानीं मळा फुलवितो ॥
महसुलाची शिस्त लावितो । झेपेल इतका कर घेतो ॥
पण सावकारांना आडवितो । ऐपती प्रमाणंच घेतो ॥
सावकार जो कर चुकवितो । सक्तीनं त्याला दंडितो ॥
जरबेंत राज्य चालवितो । परी जनतेला सुखवितो ॥
शिवबाचं नांव जो घेतो । अन् चोर्‍या छापे घालतो ॥
त्यासाठीं चौक्या बसवितो । यमसदनिं चोर पाठवितो ॥
सरकारी नोकर जो होतो । त्याला खुषित सदा ठेवतो ॥
जो शूरपणा दावतो । कडं, तोडा, घोडा त्याला देतो ॥
इनामदारी त्याज्य ठरवितो । जमिनदारालाही रोधितो ॥
देवाचि धरति मानतो । ती फक्त कसणार्‍याला देतो ॥
गरिबांना वचन जे देतो । ते पुरेपूर पाळतो ॥
परधर्माला वंदितो । सर्वांना न्यायि वाटतो ॥
चाल
नव्हति सत्ता पोलिसां हाती । लाच खायची नव्हति हिंमत, कुणाची छाती ॥
सभा न्यायदानाच्यासाठीं । सभासद निवडले न्याय तोलुनी देती ॥
न्यायदानीं ढवळाढवळीची । काय बिशाद लागली माय व्यालि कोणाची ॥
न्यायदाते थोर छत्रपति । हा डंका वाजला झालि चोंहिकडं ख्याति ॥
चाल
काळाबाजार हा शब्दच नव्हता शिवबा समयाला ।
शेठया एखादा नाडी जनतेला मिळे फांस त्याला ॥
पुंड पाळेगार, मातले जमिनदार सावकार सारे ।
वाट लावितो सर्वांची शिवबा परभारे ॥
जमिनी वाटुन दिल्या शिवबानें कसणारांना त्या ।
जळवा सगळ्या नष्टच केल्या होत्या नव्हत्या त्या ॥
चाल
पटवून स्वराज्याचा अर्थ दिला जनतेला ।
मावळा मराठा सर्व घेऊन संगतीला जी जी ॥
शिवबानं घेउन अवतार ध्वजा रोविला जी जी ॥
धन मान प्राणाहुन प्यार आम जनतेला जी जी ॥
चाल
हाक घुमे मग नविनच गगनि नव महाराष्ट्रांत ।
परकी हाकला सगळे घालून पेकाटांत लाथ ॥
परकी सत्तेविरुद्ध लढणें ब्रीद मराठयाचे ।
दावुं जगाला आम्हीच वारस श्रीशिवरायाचे ॥
महाराष्ट्राचा वारा, पाणी सर्व कांहिं न्यारें ।
या दावाया मर्द मराठे समधं चला या रे ॥
चाल
"व्हा पुढें चला पुढें व्हा पुढें चला पुढे । हाक कानि शिवबाची गगनि झडति चौघडे ॥
व्हा पुढें चला पुढे ॥ या मराठि जनतेचे राज्य स्थापण्या चला पुढें ॥
व्हा पुढें चला पुढें ॥ दिल्लि आदिलशाहीला चारण्यास या खडे ॥
व्हा पुढें चला पुढें ॥ आनंदें ध्वज गगनिं शिवबाचा फडफडे ॥
व्हा पुढें चला पुढें ॥
चौक ५
जेव्हां शिवबा सर्जा रणि आला । खुल्या मैदानाला ।
रवी लकाकला । ध्वनी "हर हर महादेव" घुमला ॥
आदिलशाहिचा कुजका इमला । करुं या जमिनदोस्त सगळा हो ॥ या हो या राजे ॥
चाल
दख्खनचे मर्द लढणारे मराठे शूर ॥
कांबळी, उशाला धोंडा न् भाकर कांदा आम्हां जरि प्यार ॥
जन्मता ठावं न्हाइ आम्हां जिणं लाचार ।
स्वप्नींही गुलामी नाहीं सहन करणार ॥
सच्च्या मराठयाचं एक ब्रीद हेंच असणारं ॥
म्हणुनीच लावुनी प्राण पणा लढणारं ॥
हेर हेरुन जमविले असे मराठे वीर ॥
गुरुंढोरं न्हाइ जमविली निस्ति खिल्लारं ॥
हिंदु मुस्लिम भेद वलांडून जमविले शूर ॥
चाल
सह्याद्रीनें बाहु पसरले उभारुन किल्ले ।
जाळीखालीं वाघ मावळे पाजळती भाले ॥
गड ठाकला उभा आपुला राखण्यास शेती ।
उठा बंधुनो गड सत्ताविस अजुन शत्रु हातीं ॥
चाल
उठ्‌ला अव्‌घा मराठा उठला । बाण जणु सुट्‌ला ।
बाँब जणु फुटला । दगडांतही नवा जीव आला ।
मनसुबा आगळा त्यानं रचला । शेतकर्‍याच्या गोफणीत बसला ।
दुश्मनाचा माथा त्याला दिसला । थेट मेंदूंत दगड घुसला हो शत्रुच्या दादा ॥
तुम्ही ऐका ॥
चाल
वार्‍यानं रंग पालटिला । कोपरान्‌ कोप्‌रा व्यापिला ।
दिलि साथ ठेंग्‌ण्या बहिर्जीला । सारा वारा आप्‌ला हेर झाला ।
तो धाडी उडत पक्षाला । पोप्‌टाला, व्हल्या पारव्याला ।
कळवलं हे झाडा झुडपाला । चराचर लागलं कामाला ।
दरिखोरा आगळ्या धुंदींत नाचुं लागला जी जी ॥
चाल
खेळ विटीदांडू गोटयांचा पोरांचा सुटला ।
ढाल तलवारिचा शत्रु धरायचा खेळ त्यानी थाट्‌ला ॥
सुगंध घेऊन पुष्प येई तें अर्थ नवा सांगे ।
सुगंध दरवळुं या ऐक्याचा श्री शिवबामागें ॥
दंवबिंदूंची कोमलताही पूर्ण लया गेली ।
ठिण्‌गी आगीची भासे अरीला गठडि त्याचि वळली ॥
अरबी दर्या बनला होता हुकुमाचा बंदा ।
भासे शिपाई शिवबाचा तो सच्चा अन् खंदा ॥
म्हणुन मिळवला विजयदुर्गवर विजय मराठयांनी ।
ह्याच इंग्रजाचं टोपडं उडवलं पाजलं होतं पाणी ॥
तोफेमधुन पण गोळा उडाय्‌चा अजब मासल्याचा ।
कर्दनकाळच भासे शत्रुला शिवबा भोंसल्याचा ॥
चाल
अफझूल खानानं फुजूल बकवा केला ॥
विजापूर दरबारी विडा काय उचलला ॥
त्या प्रतापगडीं अभिमन्यु होता वेढिला ॥
अभिमन्यु शिवबानं खल कौरव ओळखिला ॥
नव्या दुर्योधनाचा कोथ्‌ळा त्यानं काढिला ॥
शिवबानं असा सव्याज विडा धाडिला ॥
चाल : मिळवणी
असा मोड शत्रुचा केला । झेंडा उभविला ।
गनिमि काव्याला । महाराष्ट्रांत जन्म घातला जी जी ॥
निर्वंश बाजि घोरपडा करुन टाकिला ॥
चंद्रराव मोर्‍याकडं गेला । चुचकारुन पाहिलं त्याला ।
ईर्षेला तोहि पडलेला । त्याचा पुरा पुरा मोड केला ।
बाया मुलं सोडुन बाकिच्याना स्वर्ग दाविला जी जी ॥
मोर्‍यांचं नांव लावणारा नाहि कुणि उरला ॥
बांदलांचा पुंडावा त्यानं मोडुन काढिला ॥
आणि आम जनतेचा दुवा त्यानं घेतला ॥
चाल
शाहिस्ता पुण्यामध्यें आला । एक लक्ष सैन्य दिमतिला ।
पाच सातशे हत्ति साथिला । पाच हजार उंट काफिला ।
चाल
दोन हजार छकडे घोडयांचे होते साथिला जी जी ॥
तीन हजार छकडयावर दारुगोळा लादला ॥
बत्तीस कोटीचा खजिना होता पाठिला ॥
तीन महिने लागले फौज खाली यायाला ॥
या अफाट फौजेचा व्यूह आगळा रचलेला ॥
चाल
दरोबस्त पहारा बसविला । कडयाभोंवती कडा रचलेला ।
त्याच्या आंत खान बसलेला । सदोदीत सावध असलेला ।
एक रात्रि शिवबाचा गनिमि कावा जागला ।
तो शास्ता खानाच्या पाठी क्षण लागला ।
थय् थय् थय् थय् निस्त्या बोटावर्ति त्याला नाचविला ।
त्याच्या चक्रव्यूहाचा चुथडा चुथडा जाहला ।
अभिमन्यु शिवा पुनः खुशाल सिंहगडि आला ॥
रुस्तूम जमानाचा जमाना पालटुन दिला ।
त्या उदयभानुचा पुरा अस्त घडविला ।
दिल्लीरखानाचा दिल हलवुन सोडिला ।
एक समय अचानक आला । शिवबा सर्जा आग्र्याला गेला ।
दरबारांत मान नाहि त्याला । रांग तिसरी मिळाली त्याला ।
तो मनीं बहुत कोपला । रोकडा शब्द सोडला ।
शत्रुनं गराडा दिला । आग्र्याला व्यूह रचलेला ।
त्या मध्यें सर्जा अडकला । दिली धडक व्यूह फोडला ।
अभिमन्यु राजगडि अभिमानें धडकला जी जी ॥
अतिरथी शत्रु आघाडिला । वेंचवेंचून काढिला, कुठें वेढिला ,
ठेचुन काढिलान् गनिमि कव्याचा हिस्का त्याला दाविला ऐका बघा राजे ॥
चाल
महाराष्ट्राच्या दर्‍याकपारित सिंहाचा छावा ।
पळतां थोडि भुइ करित शत्रुला दावुन गनिमी कावा ॥
चाल
शिवबाचा पाहुन दळभार । हादरलं विजापुर सारं ।
दिल्लींत भरलं कापरं । पोतुगीझ इंग्रज हे चोरं ।
लालबुंद त्यांचे चेहरं । पण पडलं काळंठिक्करं ।
देशमूख पुंड पाळेगारं । मातले ते झाले गारेगारं ।
दावून दिलं जगताला । जन्मता आम्हा मराठयाला ।
कसलि लढाई ? अरे कसलि लढाई मळ हातचा झाला ।
पाचविला पुजतो तलवार बरचि अन् भाला ।
स्वातंत्र्य राखतो देउन प्राणाच्या मोला ।
जे कार्य हातिं घेउं पुरे नेउं शेवटाला ।
चाल
नवा मनसुबा मनांत बांधा हे शिवबा सांगे ।
बेत आपुला पुरा कराया धावा त्या मागें ॥
चौक ६ : चाल
शत्रुला वागवायची नीति । आगळि त्याची होती ।
दीप संस्कृती । आजही मार्ग दावि जगतास ।
परस्त्री माता वाटे शिवबास । आज झाला पुरा संस्कृतिचा र्‍हास ।
होइल त्यामुळेंच सत्यानास जी ॥
चाल
आफझल यमसदनाला । पाठवून पुरा मोड केला ।
त्याचा मुलगा शोधुन काढिला । जो गर्द झाडित लपलेला ।
भितिमुळं गाळण उडालेला । शिवबापुढं त्याला उभा केला ।
भरलं होतं कापरं त्याला । शिवबानं धीर त्याला दिला ।
’बेटा डरो मत’ बोलिला । पाठीवरुन हात फिरविला ।
पोशाख उमरावाचा दिला । आणि घोडा दिला संगतिला ।
त्याला बहुमान देऊन, मोठया इज्जतीनं । विजापुर दरबारास पाठविला ॥जी॥
नाहीतर आजच्या दुनियेंत, । विसाव्या शतकात । सांगतो काय होतं ।
प्रश्न पुरुषाचा द्या सोडून । शत्रु देशांतल्या स्त्रिया ओढून ।
आब्रूचे धिंडवडे काढून । टाकती माणुसकीच गाडून जी जी ॥
चाल
एकोणीसशे त्रेपन साल । कोरियांत युद्ध सुरु झालं ।
अमेरिकन सैन्य तिथं आलं । उत्तर कोरियांत गेलं ।
नर्स बायानाहि पकडिलं । त्यांना नागडं उघडं पण केलं ।
मिरवीत रस्त्यानं नेलं । नीतिशास्त्र पायिं तुडविलं ।
चाल
इतकं दूर कशाला जावं । गिरगांव चौपाटिला जावं ।
दादर, पुण्यांत थोडं भटकावं । शाळा, कॉलेजभवति हिंडावं ।
डोळं सताड उघडं ठेवावं । कानावरचं झाकनं काढावं ।
गल्लोगल्ली आणि दारोदारी, । मायबहिणिवरी ।
प्रसंग येती ते, आज तुम्ही उघडया डोळ्यानी पहावं जी ॥
चाल
परकी स्त्री मानी माता । असा शिवबा सर्जा होता ॥ जी हा ॥
दिला त्रास कुणी बाईला, । बांबूने झोडपुन ठार करितसे त्याला ॥
आई मुलगी केशर सिंगाची, । धारातीर्थी पडलेल्या आपल्या एका शत्रुची ॥
वागणूक देउन मानाची, । पाठविले दिल्लीला सेवा करुनी त्यांची ॥
कल्याणच्या सुभेदाराची---सून आई मानली साची ॥
तिला चोळि बांगडी केली---सौंदर्यपुतळि गहिंवरुन सासरी गेली ॥
कर्नाटक प्रांति राणीला---शिवबाच्या सरदारनं त्रास दिला तो कळला ।
देहांत शासन दिलं त्याला, । दुर्गंध नरकाची सजा फर्माविली त्याला ॥
चौक ७ : चाल
संस्कृति नीतिसाठीं खरा मार्ग दावाया ।
घ्या समोर आजही छत्रपती शिवराया ।
आरमार पूर्वी होतं फक्त मक्केला जाया ।
आरमार उभारलं पश्चिमेस राखाया ।
भारतीं जन्म दिला ज्यानं गनिमिकाव्याला ।
भारताचा पहारेकरी मराठा झाला ।
आग्र्‍यांत शिवबाचं थडगं बांधणार्‍याला ।
थडगं बांधुन घ्यावं लागलं शिवबा चरणाला ।
जो दुःख, दैन्य, दारिद्रय अंधकाराला ।
चुटकीत सारितो दूर, नमावे त्याला ।
चाल
आजही हवा मज असाच शिवबा माझा ।
तो समाजवादी महाराष्ट्राचा राजा ।
तो राजा कसला लोकशाहीचा कलिजा ।
तो असुनि राजा पर समाजवादी सरजा ।
मुजरा माझा त्या महान् संस्कृतिबुरुजा ।
भागवीत होता आधि जनतेच्या गरजा ।
नफ्यासाठी धडपडे त्यास म्हणे तू मर जा ।
ठावं न्हवता विसावा फक्त ठावं होति प्रजा ।
सारी हयात घोडयावर गेलि । काया झिजवली ।
प्रजा सुखि केली, । कीर्ती पसरली ।
अशी फुलवेली । पुनः उगवली नाहि बघा राजे ॥
अहो ॥ कधिं बरें पुनरपि सह्यगिरी हसणार ?
आनंद त्याचा कधीं उसळुन वर येणार ?
रात्रिच्या अंधाराला सूर्य कधीं चिरणार ?
अरबी दर्याचा चेहरा कधीं खुलणार ?
बांधावर आंब्याचा वृक्ष कधी डुलणार ?
आंब्याच्या डोलित कोयाळ कधीं गाणार ?
हर्षानं मयुर कधिं सांगा टाहो फोडणार ?
पोपटांचा थवा कधिं गात पुनः उडणार ?
चिमण्यांचा चिव्‌चिवाट्‌ आग्‌ळा कधी होणार ?
झोपडीवर सुखाचं तोरण कधी दिसणार ?
शाहिराच्या मनींची ओढ, । काळजाचा फोड ----।
फुटुन तो गोड गळ्यानं गीत कधीं गाणार ॥जी॥
अजि समाज-शिवबा बनुन मजपुढं यावा ।
तो साडेतीन कोटीत समवला जावा ।
त्यानं शिवबा सरजाचा कित्ता आज गिरवावा ।
सत्तेचा नांगर जरबेंत त्यानं चालवावा ।
नफेबाज चोर त्यानं सर्व दूर सारावा ।
अवघा समाज समृद्ध-सुखी बनवावा ।
त्या थोर समाजशिवबाचा पोवाडा गावा ।
ही फक्त अमर अभिलाषा । दुजी न्हाई भाषा ।
एक ही आशा । शाहिराचा गोड हट्ट पुरवावा, । राजे जी जी ॥