इष्ट

{ iṣṭa }

हिन्दी (hindi) WN

   See : धर्म-कर्म, मित्र, एरंड, इच्छित, घनिष्ठ, उद्देश्य, इष्ट देवता, ईंट

A dictionary, Marathi and English

   Wished or desired: loved or liked: approved, preferred, cherished. 2 Favorable or auspicious--an aspect, a conjunction &c. 3 In arithmetic. Assumed or supposed. Ex. of comp. इष्टकाळ, इष्टघटी or घटिका, इष्टमुहूर्त्त, इष्टराशि.
   A friend. 2 n f S An act of sacrifice or oblation; any essential ceremony, as ablution, investiture &c.

Aryabhushan School Dictionary

  m  A friend.
 a   Desired; favourable; assumed.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 वि.  अपेक्षित , अभिप्रेत , इच्छिलेले , वांच्छित ;
 वि.  कल्याणप्रद , शुभ , हितप्रद .

मराठी (Marathi) WN

   See : कल्याणकारी

महाराष्ट्र शब्दकोश

 वि.  
   इच्छिलेलें ; आवडतें ; पसंत केलेलें ; हवें असलेलें ; मानलेलें . तुम्हीं इष्ट अंक मनांत धरा तो मी सांगतों . इष्टं धर्मेण योजयेत .
   शुभ ; हितप्रद ; कल्याणप्रद . सहज इष्टानिष्ट करणी । दोघीचि इया कवतुकिणी । - ज्ञा १६ . ६१ .
   ( गणित ), इच्छेनें धरलेली किंवा मानलेली ; गृहीत ( काल , घटि , वेळ ); जसें - इष्टघटि , इष्टकाळ . - पु . मित्र ; स्नेही , जसें :- इष्टदर्शन ; इष्टमंडळी . - स्त्रीन . इष्टि ; यज्ञयागादि कर्म ; स्नान , दीक्षा इ० आवश्यक कर्म . जे इष्ट यज्ञ यजावे । तें हविर्मत्रादि आघवें । - ज्ञा ४ . १२० . इष्ट जें कां यागादिक । वापी कूप आराम देख । गो भू रत्नदानादिक । त्याहून अधिक अन्नदान । - एरुस्व ४ . १९ .
०आप्त  पु. अव . ( प्र . ) आप्तेष्ट ; स्नेहीसोबती ; नात्याचीं माणसें .
०कर्म  न. ( गणित ) त्रैराशिक ; त्रैराशिकाच्या रीतीनें उदाहरण सोडविण्याची क्रिया .
०कल्पना  स्त्री. ( तर्कशास्त्र किंवा गणित ) गृहीत कल्पना ; प्रथम खरी मानलेली गोष्ट ; गृहीत कृत्य ; सिध्दवत गोष्ट . कल्पित पक्ष .
०काल  पु. ( गणित ) शुभ वेळा ; कोणत्याहि कार्यास पाहिजे तशी वेळ ; शुभ काळ . ( क्रि० येणें . )
०देवता   दैवत - स्त्री . न . आपली भक्ति जीवर आहे अशी देवता ; आराध्यदैवत ; पालनकर्ता देव , साधु इ० .
०पंगत   भोजन - स्त्री . न . श्राध्दाच्या दिवशीं श्राध्दीय ब्राह्मणांचें जेवण झाल्यावर यजमानानें आपल्या इष्टमित्रांसह करावयाचें भोजन किंवा त्यांच्यासह जेवणाची पंगत .
०मित्र  पु. अव . स्नेहीसोबती ; सोयरेसायरे ; ओळखीपाळखीचे लोक . इष्ट मित्र आपुले । कुमरजन देखिले । - ज्ञा १ . १८१ .
०राशि   राशिक - पु . ( गणित )
   त्रिराशिक . इष्टकर्म पहा . इष्टराशीमध्यें एकेरी व दुहेरी असे दोन प्रकार आहेत .
   गृहीतसंख्या ; धरलेली संख्या ; इष्टसंख्या .
०संख्या  स्त्री. गृहीतसंख्या ; इष्टराशि अर्थ २ पहा .

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

   इष्टतर हा इष्टाचा शत्रु व इष्टतम हा इष्टतराचा शत्रु
   मनांत आणले तर, कोणत्याहि गोष्टीपेक्षां दुसरी गोष्ट अधिक चांगली, त्या दुसरीपेक्षां तिसरी तर उत्कृष्ट-सर्वांत चांगली, असे दाखवून केव्हांहि पहिल्या, दुसर्‍या गोष्टीचा उणेपणा काढतां येतो. (इंग्रजी १४४) तु०- असेल ते विटवा, नसेल ते भेटवा.

नेपाली (Nepali) WN

   See : इच्छित, घनिष्ठ

A Sanskrit English Dictionary

इष्ट  mfn.  1. mfn. (for 2. See s.v.), sought, [ŚBr.]
   wished, desired
   liked, beloved
   agreeable
   cherished, [RV.]; [ŚBr.]; KātyŚr.; [Mn.]; [Pañcat.]; [Śak.] &c.
   reverenced, respected
   regarded as good, approved, [Mn.]; [Sāṃkhyak.]
   valid
इष्ट  m.  m. a lover, a husband, [Śak. 83 c]
   the plant Ricinus Communis, [L.]
इष्ट  n.  n. wish, desire, [RV.]; [AV.]; [AitBr.]; [Mn.]; [R.]
इष्ट  mfn.  2. mfn. ( p.p. fr. √ यज्; for 1. See col.2) sacrificed, worshipped with sacrifices, [VS.]; [ŚBr.]; KātyŚr.; [AitBr.] &c.
इष्ट  m.  m. sacrifice, [MārkP. xiii, 15]
इष्ट  n.  n. sacrificing, sacrifice
   sacred rite, sacrament, [L.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

इष्ट [iṣṭa] p.p. p.  p. p. [इष् इच्छायां कर्मणि क्त]
   Wished, desired, longed for, wished for; उपपन्नो गुणैरिष्टैः [Nala.1.1.]
   Beloved, agreeable, liked, favourite, dear; ˚आत्मजः [Mu.2.8] fond of sons.
   Worshipped, reverenced.
   Respected.
   Approved, regarded as good.
   Desirable; see इष्टापूर्त.
   Valid.
   Sacrificed, worshipped with sacrifices.
   Supposed (कल्पित); oft. used in Līlavatī.
   ष्टः A lover, husband, beloved person; इष्टप्रवासजनितानि [Ś.4.3.]
   A friend; इष्टानामिष्ट- कर्मकृत [Pt.1.57;2.172.]
  N. N. of a tree (एरंड).
  N. N. of Viṣṇu.
   A sacrifice.
-ष्टा  N. N. of a tree (शमी).
   ष्टम् Wish, desire.
   A holy ceremony or संस्कार. एतदिष्टं प्रवृत्ताख्यम् [Bhāg.7.15.49.]
   A sacrifice; [Bṛi. Up.4.1.2;] see इष्टापूर्त. ind. Voluntarily. -Comp.
-अर्थः   desired object. ˚उद्युक्त a. zealously engaged in gaining one's desired object.
-आपत्तिः  f. f. occurrence of what is desired; a statement by a debater which is favourable to his opponent also; इष्टापत्तौ दोषान्तरमाह Jag.
-कर्मन्  n. n. (In Arith.) rule of supposition, operation with an assumed number.
-कापथः   the root of a fragrant grass (वीरणमूल; Mar. वाळा).
-कामदुह् a.  a. granting the desired objects, an epithet of the cow of plenty; एष वोऽस्त्विष्टकामधुक् [Bg.3.1.]
-गन्ध a.  a. fragrant. (-धः) any fragrant substance. (-धम्) sand.-जनः a beloved person (whether man or woman); [U.3.]
-देवः, -देवता   a favourite god, one's tutelary deity.
-भागिन् a.  a. One who has attained his object; अपूजयन्राघवमिष्टभागिनम् [Rām.6.67.175.]
-यामन् a.  a. going according to one's desire. वायुर्न यो नियुत्वाँ इष्टयामा [Rv.9.] 88.3.
-व्रत   a.
   performing desired vows.
   obeying one's wish.
   (food &c.) for the fulfilment of a vow.
   that by which good works succeed. इष इष्टव्रता अकः [Rv.3.59.9.]

Shabda-Sagara

इष्ट  mfn.  ( -ष्टः-ष्टा-ष्टं)
   1. Wished, desired.
   2. Cherished, beloved.
   3. Wor- shipped, reverenced, respected.
  m.  ( -ष्टः)
   1. A lover, a husband.
   2. The Castor-oil tree.
  n.  ( -ष्टं)
   1. An act of sacrifice, an oblation, &c. 2. An essential ceremony, as ablution, investiture, &c. ind. ( -ष्टम्) Voluntarily.
    E. इष् to desire, or इष् substituted for यज् to sacrifice, and क्त aff.

ROOTS:

इष् इष् यज् क्त

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

   See : आत्मीय