पंचीकरण - अभंग ३१ ते ३५

॥३१॥
जडत्व कठिण ते ते पृथ्वी जाण ।
मृदु ओलेपण असे आप ॥१॥
आप नाना रस धातु नाना रस ।
उष्णता तैजस तेंचि तेज ॥२॥
वायु स्तब्ध चळ आकाश निश्चळ ।
माईक सकळ दास म्हणे ॥३॥
॥३२॥
पृथ्वी आणि तेज वायु आणि आकाश ।
पांचांचे हे ऐसे पंचवीस ॥१॥
अस्थि मांस त्वचा नाडी आणि रोम ।
पांचांचें हें वर्म सांगईन ॥२॥
शुक्लित शोणित लाळ आणि मूत्र ।
मज्जा हीं निश्चित पंच तत्त्वें ॥३॥
क्षुधा तृषा जाण आळ्स शयन ।
पांचवें मैथुन तेजाचेंची ॥४॥
चळण वळण आणि प्रसरण ।
वायुनिरोधन आकुंचन ॥५॥
काम क्रोध शोक मोह आणि भये ।
स्थूळदेहाचिये पंचवीस ॥६॥
पंचवीस त्त्वीं स्थूळदेह वर्तत ।
ऐक साविचित लिंगदेह ॥७॥
अंत:करण मन बुद्धि आणि चित्त ।
पांचवा निश्चित अहंकार ॥८॥
प्राण आणि अपान व्यान आणि उदान ।
समान हे जाण पांच वायू ॥९॥
चक्षु श्रोत्र जिव्हा आणि घ्राण त्वचा ।
अंश हा तेजाचा ज्ञानेंद्रियें ॥१०॥
वाचा पाणि पाय शिश्र आणि गुद ।
पांच हीं प्रसिद्ध कमेंद्रियें ॥११॥
शब्द स्पर्श रूप रस आणि गंध ।
पांचही प्रसिद्ध विषय हे ॥१२॥
ऐसे पंचवीस लिंगदेहीं ऐसें ।
ऐसीं पंचवीसें तस्त्रें झाली ॥१३॥
॥३३॥
काम क्रोध शोक मोह आणि भय ।
पंचधा अन्वय आकाशाचा ॥१॥
धावन चळण आणि आकुंचन ।
वायुप्रसरण निरोधन ॥२॥
चक्षु श्रोत्र जिव्हा मैथुन आळस ।
तेजाचे हे अंश पंचविधा ॥३॥
लाळ मूत्र शुक्र रक्त आणि मज्जा ।
आप जाण वोजा पंच-विधा ॥४॥
अस्थि त्वचा मांस नाडी रोम अंश ।
दास म्हणे वास देहातीत ॥५॥
॥३४॥
अंत:करण मन बुद्धि आणि चित्त ।
पुढें सावचित अहंकार ॥१॥
व्यानु तो समानु उदानु तो प्राणु ।
पांचवा अपानु वायु जाण ॥२॥
श्रोत्र त्वचा चक्षु जिव्हा आणि घ्राण ।
तेजाचेहि गुण पंचविधा ॥३॥
वाचा पाणि पाद शिश्र आणि गुद ।
आपाचे प्रसिद्ध पांच गुण ॥४॥
शब्द स्पर्श रूप रस आणि गंध ।
पृथ्वीचे हे विशद दास म्हणे ॥५॥
॥३५॥
विष्णु चंद्र ब्रह्मा नारायण रुद्र ।
आकाशाचे थोर अंश पाहे ॥१॥
ब्रह्मांडीं व्यापक लोकांक वरुण ।
रुद्र वायु जाण चाळक तो ॥२॥
दिशा वायु रवि वरुणाचा हेत ।
अश्र्विनी दैवत तेज अंश ॥३॥
वन्हि इंद्र तिजा जाणावा उपेंद्र ।
ब्रह्मा आणि सार नैरृती तो ॥४॥
शब्द स्पर्श रूप रस आणि गंध ।
तन्मात्रा विशद दास म्हणे ॥५॥