पंचीकरण - अभंग १५६ ते १६०

॥१५६॥
ऐसा कोण आहे मुआकेयाचा जाण ।
कळे ओळखण न सांगतां ॥१॥
न सांगतां जाण अंतरींचा हेत ।
पुरवी आरत सर्व कांहीं ॥२॥
सर्व कांहीं जाणे चतुराचा राणा ।
धन्य नारायणा लीला तुझी ॥३॥
लीला तुझी जाणे ऐसा कोण आहे ।
विरिंचि तो राहे चाकटला ॥४॥
चाकटला मनु देवासी पाहतां ।
दास म्हणे आतां हद्द झाली ॥५॥
॥१५७॥
स्वप्रीं देखिलें तें स्वप्रावरी गेलें ।
जागृतीनें केलें तेंचि खरें ॥१॥
तेंचि खरें होतें येर सर्व जातें ।
तैसें ज्ञानियातें संसारिक ॥२॥
ससारमायेचा होईल विलय ।
वांया चिंता काय दास म्हणे ॥३॥
॥१५८॥
चिंता काय आतां स्वप्रींचे सुखाची ।
सर्व चाले तोचि ब्रह्म दिसे ॥१॥
बरें दिसे तरी ज्ञाते न मनिती ।
दास म्हणे चित्तीं पालटेना ॥२॥
॥१५९॥
देव निराकार त्या नाहीं आकार ।
आकारसंहार होत आहे ॥१॥
होत आहे जें जें सर्वहि जाणारे ।
जाणारें होणारें सर्व माया ॥२॥
सर्व माया दिसे हें पांचभौतिक ।
आत्मा आहे एक निरंजन ॥३॥
निरंजनीं जन वन कांहीं नसे ।
दृश्यभार भासे कल्पनेसी ॥४॥
कल्पनेसी भासे तें सर्व कल्पित ।
कल्पनेरहित परब्रह्म ॥५॥
परब्रह्म नाहीं ऐसा ठाव कैंचा ।
धन्य तो दैवाचा आत्मज्ञानी ॥६॥
आत्मज्ञानी नर पाहे सारासार ।
पुढें तदाकार होत आहे ॥७॥
होत आहे जन्म सार्थक तयाचा ।
जेथें सज्जना़चा अनुग्रह ॥८॥
अनुग्रह घडे बहुता सुकृतें ।
साक्षात्कार जेथें रोकडाची ॥९॥
रोकडाची मोक्ष साधूचे संगतीं ।
चुके अधोगति आत्मज्ञानें ॥१०॥
आत्मज्ञानें होतें आत्मनिवेदन ।
भक्तीचें लक्षण । नवविधा ॥११॥
नवविधा भक्ति श्रवण करावी ।
धारणा धरावी श्रवणाची ॥१२॥
श्रवणाची स्थिति ब्रह्म निरूपण ।
श्रवण मनन निदिव्यास ॥१३॥
निदिव्यास निजवस्तूचा धरावा ।
विचार करावा आपुलाही ॥१४॥
आपुलहि ठाव ज्ञानें होतो वाव ।
जाण ते सपाव श्रवणाचे ॥१५॥
श्रवणाचे भाव जाणते जाणती ।
तिनीची प्रचीति ऐक्यभाव ॥१६॥
ऐक्यभाव देवभक्तनामांकित ।
अनन्य अनंत जैसा तैसा ॥१७॥
जैसा आहे लाभ श्रवण-भक्तीचा ।
तेथें विभक्तीचा ठाव नाहीं ॥१८॥
ठाव नाहीं ऐसा श्रवणें जाणावें ।
कीर्तन करावें हेचि आतां ॥१९॥
हेचि हें कीर्तन नित्य निरंतर ।
ग्रंथाचें अंतर विवरावें ॥२०॥
विवरावें जेणें तोचि तो जाहला ।
रंक तो पावला राज्यपद ॥२१॥
पदीं पद प्राप्त झालें संतसंगें ।
सद्बय अंतरंगें समाधान ॥२२॥
समाधान झालें श्रवणें कीर्तनें ।
रामाच्या स्मरणें चित्तशुद्धि ॥२३॥
चित्तशुद्धि झाली जेणें तें धरावें ।
सेवन करावें सद्रुरूचें ॥२४॥
सद्रुरु करावा तें पादसेवन ।
सन्दुरूनें ज्ञान होत असे ॥२५॥
होत आहे ज्ञान सद्रुरूकरितां ।
हांय सार्थकता गुरूचेनी ॥२६॥
गुरूचेनी पदे लोक ठायीं पडे ।
सार तें निवडे प्रत्ययासी ॥२७॥
प्रत्ययासी बोले तेंचि तें बोलणें ।
अर्चन करणें गुरुदेवा ॥२८॥
गुरुदेवालागीं कीजे नमस्कार ।
सहावा विचार भक्ति ऐसी ॥२९॥
सर्वदास्य कीजे ते भक्ति सातवी ।
सख्य ते आठवी मक्ति जाणा ॥३०॥
नववीचें लक्षण आत्मनिवेदन ।
सर्वदा अभिन्न परब्रह्मीं ॥३१॥
परब्रह्म स्वयें आपणचि होणें ।
ऐसीं हीं लक्षणें सार्थकाचीं ॥३२॥
सार्थक भजन आत्मनिवेदन ।
विवेकें अभिन्न देवभक्त ॥३३॥
देवभक्त ऐसें हें आधीं पहावें ।
स्थितीनें रहावें सर्वकाळ ॥३४॥
सर्वकाळ वस्तु आहे जैसी तैसी ।
देह प्रारब्धासि समपिला ॥३५॥
समर्पिला त्यासि होणार होईल ।
जाणार जाईल पंचभूत ॥३६॥
पंचभूत माया मायिक दिसते ।
होते आणि जाते स्वप्राकार ॥३७॥
स्वप्राकार माया आपण वेगळा ।
असोबिं निराळा सर्वांमध्यें ॥३८॥
सर्वांमध्यें परि सर्वा बाह्य आहे ।
आहे तैसें आहे सदोदित ॥३९॥
सदोदित वस्तु तेंचि तें आपण ।
रामदासीं खूण सांगतसे ॥४०॥
॥१६०॥
विटाळाचा देह विटाळे जाणतां ।
शुद्ध करूं जातां कोणेतरी ॥१॥
कोणेपरी आतां देह शुद्ध होईल ।
विटाळ जाईल कैसा याचा ॥२॥
याचा अर्थ घेतां या नये शुद्धता ।
शुद्ध करूं जातां पुन्हां पापी ॥३॥
पुन्हां पापी झाले पुन्हां शुद्ध केले ।
आयुष्य वेंचलें ऐशापरी ॥४॥
ऐशापरी देह सर्वदा सुंडिला ।
दास म्हणे झाला कासावीस ॥५॥