३४५
यम नियम पाप पुण्य आम्हासी ।
आपण भलतेंचि करिसी ।
तुझिया थोरपण बिहुनी असावें
कवणें शंकावें रायासी ।
प्रत्यक्ष जगी बाटली नारी
तिचें स्मरण लोकांसी ।
पुराणी डांगोरा पिटिताति
हें पतिव्रतापण तयेसी रया ॥१॥
आवडे तें करिसी देवा कवण
करी तुझा हेवारे ॥ध्रु०॥
बहुता परी उणें ऐकिजे पांडवा
सांगो या गोष्ठी ।
पांचांपासुनि जन्मले पांचैजण
येक पत्नीच्या पोटीं ।
गोत्रवधु करुनि राज्य करिती
विश्वास वंद्य शेवटीं ।
जन्मेजया ऐसें बोलिला सत्य तो
पापिया जाला कुष्टी ॥२॥
प्राण जाई तंव बोलिल तुज ।
पतन तया दशरथा ।
गणिका एक पाखिरु पोखिलें होतें
पाचारिलें प्राण जातां ।
कीं तयेसी ऊर्ध्वगति ऐसीं
बोलती पुराणें कासया न मिळे पाहतां ।
बोलणें खुंटलें तुजपासी देवा
वेव्हारु नाहीं सर्वथा ॥३॥
तपाचा जो राशी पुण्यपणें थोर ।
तीर्थरुप सर्वां तीर्थमंत्राचा अवतार ।
देव आणि शक्ती सूर्य तैसा विचारितां ।
तो मांडव्य ऋषि वाहिला सुळीं
येक ऊजाला वधिता ।
पुत्रा पाचारिलें पापिये दुर्जनें
तो वैकुंठी आजामेळु सरतारे रे ॥४॥
यज्ञमुखीं अवदानें देति त्या
करिसी वांकडें तोंड ।
लोणी चोरावया जासी घरोघरीं
उघडिसी त्यांची कवाडें ।
छप्पन कोटि यादव संगती हे तुझे
ते त्वां केले शापावरपडे ।
कोळियानें तुज विंधिलें पायीं ।
त्यासी सायुज्यता कोडें रया ॥५॥
अष्टांगयोगे शरीर दंडिले तुजलागीं
जालीं पिसी ।
पुत्रदारा धन सांडूनियां जन
हिंडताती वनवासी ।
गाती वाती पूजिती तूतें
त्यांसि निजपद सायासीं ।
विष पाजूं आली पूतना राक्षसी
सायुज्यता देणें तियेसी रया ॥६॥
वारया मोट बांधेल कोण
आकाशासी कुंप कायसा ।
सूर्यापुढें दिवा लाऊनिया
चालणें वाऊगाची शिण जैसा ।
विचित्र तुझें रुप अव्हेरुन जासी ।
सर्वेशा ज्ञानदेव म्हणे देवादिदेवा ।
जन भांबांविला ऐशा मावा रया ॥७॥
३४६
म्हणोनि तुझें रुप देखिलिया दिठी ।
जयसच्चिदानंदपदेंसी मिठी ।
ओंकारेंसी त्रिपुटी ।
न साहे तो तूं सगुण जगजेठी ॥
या दृष्टीचेनि सुखें माये ह्रदयीं भासलें रुप ।
शेखीं पाहतां कां आम्हा
चाळविसी रया ॥१॥
आतां सेवेलागीं सेवा करणें
कोणाच्या अंगें ।
स्वामीपणें जगीं होउनि ठेले ॥२॥
ते सांवळिये प्रमाण न दिसे अनुआन ।
शेखीं ध्यानीं विरालें ते मन गे माये ॥
रुप खुंतलें पण हाचि हा संपूर्ण ।
तेथें द्वैताद्वैतापण हारपलें रया ॥३॥
आतां बुध्दियोग इंद्रियांचा तो तूं
गोपवेषे साचा ।
भक्तियोगाचा सौरसु दाविसी आतां ।
बापरखुमादेवीवरा विठ्ठलाच्या पायी सुख ।
तेंच दरुशन येक जालें रया ॥४॥
३४७
आठवीं तंव तूंचि जवळिके
नाठविसि तरी निजमुखें ।
आठव न विसरु पाहे तंव
सगुणचि ह्रदयीं एक रया ॥१॥
तुझ्या नामाचा आठऊ रुपाचा
आठऊ ध्यानाचा आठऊ असो मना ॥२॥
विसरु पडे संसाराचा आठव
होता तुझ्या रुपाचा ।
येथें नाम रुप ठसा ह्रदयीं राहो ॥
जिवाचिया जिवलगा माझिया श्रीरंगा ।
गोडि घेऊनिया द्वैत पाहे रया ॥३॥
बापरखुमादेविवरा विठ्ठला
सगुणी सुमनीं गुंफिले ।
प्रीति आवडे तों कोंदाटलें
सुमनीं हें विरालें ॥४॥
जाली नामरुपीं ऐक्यभेटीं ।
नामरुप सार जाणोनि जीवन
संसारा जाली तुटी रया ॥५॥
३४८
कितिये स्तुति स्तवने स्तविती
स्तोत्रें विधिगुणें ॥
विधि तूं तें कर्म करणें परि
नेणती मार्ग ॥
अकर्मी विकर्मी जगीं शब्द म्हणती ।
हा ब्रह्म कर्माचा भागु ।
शेखीं ब्रह्मकर्म तो योग चुकलें
पंथ शेखीं ब्रह्म तें तूंचि आतां ॥
सगुण ह्रदयीं धरुनि ।
अनु नातळे वाणी रया ॥१॥
तुझा गोपवेष सौरसु मज
सुखाचें सुख निजप्रेम देई रया ॥२॥
म्हणोनि यज्ञ यज्ञादिकें तपें व्रतें अटणें ।
बहुविधि अनेकें पंचाग्नि गोरांजनें ।
सुखें करिती विधि द्वादश
अग्नि जळवास ।
ऐसा धरुनि हव्यास परि
ते चुकले कार्यसिध्दि ॥
तुझें भजन सगुण मज
प्रिय गा दातारा ।
अनु न लगती मजलागीं
आधि रया ॥३॥
बापरखुमादेवीवरा उदारा सोईरा ।
सगुणागुणाचिया निर्धारागुंतल्या येसी ।
मना पुरली हांव विश्वीं अळंकारला
देव कीं दिठी न विकारें अनुध्यासीं ॥
येणें निवृत्तिरायें खुणा दाऊनि सकळ
सुखीं सुखावोनि ठेलें निजध्यासें रया ॥४॥
३४९
आपुलिये खुणें आपणपे दावी ।
कीं सगुणबुंथी चोख मदवी ।
ऐसा सुंदर गोपवेष ।
कीं तत्त्वमस्यादि सौरसु जेथें
श्रुति नेति नेति ठेल्या पायीं ।
तो तूं सगुण निर्गुणी निजानंदें
सहजचि कळे विदेहीं रया ॥१॥
एक म्हणतां दुजे नाहीरे तेथें
शून्य तूं सांगसी काई ।
निरशून्य तें आतां सगुण ते
निराळलें तेथें हे कल्पना काई रया ॥२॥
नामरुपछंद गोडी ऐसी इंद्रियांची आवडी ।
परतोनि पाहे घडिघडी तोचि तूं ॥
तेथें आठऊ ना विसरु ।
परी तोचि गा तूं थोरु
ऐसा निर्धाराचा धीरु धरी ॥
ऐसें जाणोनिया जरी सांडी मांडी करिसी ।
तरी पावसी कोण येरझारी रया ॥३॥
तोचि तूं जगदात्मा विसावा घडि
क्षण न विसंबावा ।
हाचि होऊनि रहावा प्राण माझा ॥
म्हणोनि धीरु धीरु
बापरखुमादेविवरा विठ्ठला आतां ।
प्रपंचीं न गुंते साचे आम्हा
जितांचि मरणें कां मेलिया
कल्पकोडी जिणें धरि
या निवृत्तिची आंत रया ॥४॥
३५०
अगुणाचिया पा समंधा गुणसंबंध करु ।
नकळे हा वेव्हारु लोकांमाजी ।
हा नाटकु विंदाणी न कळे
याची करणी ।
दाटोनि अंत:करणीं रिघों पाहे ॥१॥
सरसर परता गुणाचिया गुणा ।
निजसुखानिधानां तूंचि एकु ॥२॥
तुझ्या गुणागुणीं वेधलीं मुनिवृंदें ।
मानसाचिया छंदें वर्तसी तूंचि ॥
आपुलें निज सोंग भुलविलें जयासी ।
अखंड मानसीं जवळी आहे ॥३॥
ऐसा हा नवलावो विस्मो हा वाटला ।
भाव हा गळाला काय सांगों ।
रखुमादेविवरु विठ्ठलु ह्रदयीं वसे ।
बाह्यअभ्यंतरी केव्हां वेगळा
नव्हे रया ॥४॥