मराठी मुख्य सूची|मराठी पुस्तके|श्रीज्ञानेश्वरांची गाथा|
अभंग ५१६ ते ५२५

जनांस उपदेश - अभंग ५१६ ते ५२५

श्रीज्ञानेश्वर महाराजांची गाथा म्हणजे विठ्ठल प्राप्तीचा एक सोपा मार्ग. यात विठ्ठ्लाच्या सगुणनिर्गुण रूपाचे मोहक वर्णन केलेले आहे.


५१६

रुणुझुणु रुणुझुणुरे भ्रमरा ।

सांडीं तूं अवगुणुरे भ्रमरा ॥१॥

चरणकमळदळरे भ्रमरा ।

भोगी तूं निश्चळरे भ्रमरा ॥२॥

सुमनसुगंधुरे भ्रमरा ।

परिमळ विद्वदुरें भ्रमरा ॥३॥

सौभाग्य सुंदरुरे भ्रमरा ।

बापरखुमादेविवरुरे भ्रमरा ॥४॥

५१७

परदींपींहुनि सूक्ष्म मार्गे ।

आलासी पवन वेगें ।

विंदुनिया ।

नवमासवरि पेणें केलें मातापुरीं ।

सोहं सोहं परी ।

परतेसिना ॥१॥

निर्लज्जारे तुज शिकवूं किती ।

न गमे दिनराती बळिया देवो ॥२॥

त्या येउनियां वाटा तुज ऐसें गमलें ।

कोहं कोहं ठेले प्रकाशत ।

पुसुनीयां तळ वरी सूदलासी मळ घोरीं ।

क्षुधा आड उरीं आदळली ॥३॥

ऐशीं बाळपणीं सांकडीं ।

बहु ठेली झडाडी ।

सडाडां वोसंडी ।

शांति सैरा ।

तरुण्याचेंनि भरें वित्तविषयचोरें ।

बांधिलासि संसारें ।

हालों नेदिती ॥४॥

ऐसा वोस मार्ग पुढें अवघा वेळु पाहला ।

वारितां वारिता निघाला मारिजसी ।

पुढें पडलिसे वाट ।

ते ऐकरे बोभाट ।

परतले घायवट अर्धजीवें ॥५॥

ऐसे पायळ पुढें गेले

पांगूळ मागें ठेले पैल तीर

पावले परम तत्त्वेंसी ।

बापरखुमादेविवरु ।

विठ्ठ्लु सैरारे सावधु ।

ज्ञानिया प्रसिध्दु उपदेशितु ॥६॥

५१८

वायुनें वळावें धूमें मिळावें अभ्रें

पाणिये गळावें ।

आकाश पोकळ म्हणौनि क्षोभा

जाऊं नये ।

निज चेईलया केउतें पळावे रया ॥१॥

निराळ निराळ सहज तें निराळ ।

तें क्षीरचातका दुभे ॥

एक धरुनियेरे सकळिक वावो ।

मा काय काय तेथें नलभे रया ॥२॥

स्तन ना वाहे जयाचिये माये ।

तें बाळक केहीं न धायेरेरे ।

दृष्टी वोळलें तेंचि क्षीर जालें ।

कासाविचें गोत्र पाहेरेरे ॥३॥

केळि पोकळ ह्मणोनि सांडिसील झणें ।

तरी फ़ळवरी निवांत राहेरेरे ।

नाहीं नाहीं म्हणोनि थरारिसि

झणें नाहीं तें तेथेंचि पाहीरेरे ॥४॥

रत्नाचिया आशा घात जाला

तया राजहंसा ॥

झणें भुलों नको ते सारेरे ॥

द्रोणाचेनि नावें मातिये सळ चढे ।

होई त्या कोळिया ऐसारेरे ॥५॥

बापरखुमादेविवरु ह्रदयींचा जागता ।

सांडुनि अनु सुखाची कायसी चाड ।

सिध्दचि सांडुनी अनेआन जल्पसी

तरि सहजचि पडिलेंसी द्वार रया ॥६॥

५१९

शब्द निर्गुणें भावावें ।

थितिया सगुणासि मुकावें ।

वेदद्रोही व्हावें ।

कां ऐसें किजे ।

कर्म उच्छेदु करुन ।

अहंब्रह्म म्हणतां तिथिया

सुखासी आंचविजे ।

कर्मचि ब्रह्म ऐसें जाणोनि दातारा ।

ह्रदयीं सगुण धरुनि राहिजे रया ॥१॥

जवळी असतां सांडी मांडी करिसि ।

वायां सिणसी तुझा तूंचि रया ॥२॥

मुळी विचारितां मन देह तंव ।

कर्माधीन तेथिचें संचित क्रियमाण

प्रारब्ध पाहीं ।

तें ठेऊनि जडाचिया माथां ।

कीं वेगळें होऊनि पाहातां

हें तव तुज नातळे कांहीं ।

ऐसें निरखूनी पाहातां

सगुण धरुनि आतां ।

मग तुज विचारितां भय नाहीं ॥३॥

हा तंव कल्पनेचा उभारा ।

मनाचा संशय दुसरा ।

जेणें घडे येरझारा जन्मांतर ।

म्हणोनि ऐसें कां सोसावें ।

एकचि धरुनि राहावें ।

जेणें चुकती येरझारा ।

तेचि प्रीति जागृति

स्वप्न आणि सुषूप्ति ।

ऐसाचि हो कां थारा ।

बापरखुमादेविवरु विठ्ठलु

चिंतितां ।

सुख अंतरीं जोडेल सोयरा ॥४॥

५२०

बरवें पाउलें पाउलें ।

सुंदर सकुमार पाउलें ॥१॥

शीतळ हरिचीं पाउलें ।

गोमटें हरिचीं पाउलें ॥२॥

ध्रुवासि उपदेशिले ।

तेंचि प्रल्हादें स्मरिलें ॥३॥

उपमन्या प्रसन्न जालें ।

तेंचि गजेंन्द्रें चिंतिलें ॥४॥

अहल्येसि उध्दरिलें ।

तेंचि द्रौपदिये धांविन्नलें ॥५॥

यशोदेनें वोवाळिलें ।

तेंचि गोवर्धनी रंगलें ॥६॥

शकटा अंगीं जें उमटलें ।

तेंचि बळिपृष्ठीं शोभलें ॥७॥

शिवें शक्तिप्रती कथिलें ।

धर्मराजें तें पुजिलें ॥८॥

बापरखुमादेविवरा विठ्ठलें ।

ते विटेवरी दाविलें ॥९॥

५२१

बहुतादां वर्‍हाडा आलेसी बाळा ।

हांसती लोक परी न संडी चाळा ॥१॥

एकाचें खाये एकासि गाये ।

लाज नाहीं तिसी सांगावे काये ॥२॥

वर्‍हाडियांच्या भुलली सुखा ।

सुख भोगितां पावली दु:खा ॥३॥

नाथिलें पुसे भलत्यासि रुसे ।

जयाचें लेणें लेऊनि थोर संतोषें ॥४॥

क्षणाचा सोहळा मानिलें हित ।

आपस्तुति परनिंदेचें गीत ॥५॥

कवणाचें वर्‍हाड भुललीस वायां ।

शरण रिघें रखुमादेविवरा नाह्या ॥६॥

५२२

लक्ष लावुनि त्रिपुटी ठाण त्रिभंगी चोखडें ।

सगुण सांवळें म्हणोनि प्रीति मना ॥

तें देखतांचि पडे मिठी दृश्यातें निवटी ।

मना गांठी विरोनि ठेली ॥१॥

जवळिल निधान सांडूनि

सिणसील बापा ।

तरि जन्मांतर न चुकेविजें रया ॥२॥

कल्पना काळीमा वेगळी त्यागी ।

अहंभावाचा मोडी थारा ॥

आशा दासी करुन नातळे कोठें ।

नावेक मनकरी स्थिर ॥

सगुणीं धरुनि प्रीती ।

मना हेचि अवस्था ।

तरि उणीव नये संसारी रया ॥३॥

मन हे मूर्तिमंत कीं

निर्गुण भासत ।

पाहतां नाहीं भेदर्थ इंद्रियासी ॥

आपलें म्हणोनि एके वृत्ति भजतां ।

बापरखुमादेविवरुविठ्ठलु ध्यातां

ह्रदयीं सुखें रया ॥४॥

५२३

षडचक्रीं कुंभार घडीतसे मातीं ।

तैसें मज कीती चाळविसी ॥१॥

रातीचा दिवसु कीं दिवसाची राती ।

वावधणी वाती लावितोसी ॥२॥

ज्ञानदेव म्हणे अवघेंचि मृगजळ ।

सांडूनि पाल्हाळ नित्य ध्याई ॥३॥

५२४

मलयानिळ शीतळु पालवी नये गाळूं ।

सुमनाचा परिमळु गुंफ़िता नये ॥१॥

तैसा जाणा सर्वेश्वरु म्हणों

नये सान थोरु ।

याच्या स्वरुपाचा निर्धारु

कवण जाणें ॥२॥

मोतियाचें पाणी भरुं

नये वो रांजणीं ।

गगनासी गवसणी घालितां नये ॥३॥

कापुराचें कांडण काढितां

नये आड कण ।

साखरेचे गोडपण पाखडतां नये ॥४॥

डोळियांतील बाहुली करुं नये वेगळी ।

धांवोनि अचळीं धरितां नये ॥५॥

विठ्ठलरखुमाईचे भांडणीं

कोण करी बुझावणी ।

तया विठ्ठल चरणीं

शरण ज्ञानदेवो ॥६॥

५२५

चातकाचे जिवन घनु तरि तो

सये एका धिनु ।

आला वेळु भुलावणु जैसा

नळुनि सिना नाहीं भानु ॥१॥

चंद्रासवें चकोर मिळोनियां

पूर्णिमेसि विरोधु मांडिला ।

तो योगु निमिळे म्हणोनि तो

प्रसंग विपाईला वेगळा रया ॥२॥

तैसें माणुसपण सहज तनुवरी

देवाचा वारा ।

स्वाधिनु तैसा

बापरखुमादेविवरु विठ्ठलु न

विसंबावा एकक्षणु ॥३॥

N/A

References : N/A
Last Updated : February 28, 2010

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP