३७५
पूर्वजन्मीं पाप केलें तें हें बहु विस्तारिलें ।
विषयसुख नाशिवंत सेवितां तिमिर कोंदलें ।
चौर्यांशी लक्ष योनी फ़िरतां दु:ख भोगिलें ।
ज्ञान दृष्टि हारपली दोन्ही नेत्र आंधळे ॥१॥
धर्म जागो सदैवांचा जे बा परउपकारी ।
आंधळ्या दृष्टि देतो त्यांचे नाम मी उच्चारीं ॥२॥
संसार दु:खमूळ चहुंकडे इंगळ ।
विश्रांति नाहीं कोठें रात्रंदिवस तळमळ ।
कामक्रोधलोभशुनीं पाठीं लागलीं वोढाळ ।
कवणा शरण जाऊं आतां दृष्टि देईल निर्मळ ॥३॥
मातापिता बंधु बहिणी कोणी न पवती निर्वाणीं ।
इष्टमित्रसज्जनसखें हे तों सुखाची मांडणी ।
एकला मी दु:ख भोगीं कुंभपाक जाचणी ।
तेथें कोणी सोडविना एका सदगुरुवाचुनी ॥४॥
साधुसंत मायबाप तिहीं दिलें कृपादान ।
पंढरीये यात्रे नेलें घडलें चंद्रभागे स्नान ।
पुंडलिकें वैद्यराजें पूर्वी साधिलें साधन ।
वैकुंठीचें मूळपीठ डोळां घातले तें अंजन ॥५॥
कृष्णांजन एकवेळा डोळां घालितां अढळ ।
तिमिरदु:ख गेलें तुटलें भ्रांतिपडळ ।
श्रीगुरु निवृत्तिराजें मार्ग दाविला सोज्वळ ।
बापरखुमा-देविवरुविठ्ठल
दिनाचा दयाळ ॥६॥
३७६
अंध पंगु दॄढ जालों मायापडळभ्रांती ।
कर चरण विव्हळ गेले तंव भेटलें निवृत्ती ।
ज्ञान मज उपदेशिलें नेलें अज्ञानक्षिती ।
वृक्ष एक तेथें होता त्या तळीं बैसविलें रीती ॥१॥
धर्म जागो निवृत्तीचा हरिनामें उत्सावो ।
कर्म धर्म लोपले माझें फ़िटला संदेहो ।
धर्म अर्थ काम पूर्ण दान मान समूह ।
नेघे मी इंद्रियवृत्ति रामकृष्णनामीं टाहो ॥२॥
कल्पना मावळली कल्पवृक्षाचे तळवटीं ।
चिंता हें हरपली माझी नित्य अमृताची वाटी ।
मन हें निमग्न झालें नित्य वसे वैकुंठी ।
तापत्रयें ताप गेलें नाना दोषाचे थाटी ॥३॥
अनंत हें मायामय लोपल्या जिवाचिया साठी ।
हरपल्या योनीमाळा चिंतामणीकसवटी ।
सिध्दि बुध्दि समरसल्या जीवशिव एकदाटी ।
आत्माराम मन जालें एकतत्त्व शेवटीं ॥४॥
आत्माराम निर्गमलें वेदशास्त्रगुह्य ज्ञानें ।
वासनेचि मोहजाळी ते विराली नाना स्थाने ।
फुटलें नाना घट तुटलीं नाना बंधनें ।
सुटल्या जीवग्रंथी ऐसें केलें त्या गुरुज्ञानें ॥५॥
मा मोक्ष हे ठेले मागें मुक्तिमार्ग निमला ।
वृत्ति हे बुडाली माझी निवृत्ति गळाळा पाजीला ।
सत्रावी वोळली बाळा आत्माराम दाता जाला ॥६॥
बुध्दि बोध संवगडे साजीव करचरण ।
नयनीं नयन जाले चक्षु मी समाधान ।
दिव्य देह अमृत कळा दशदिशा परिधान ।
सर्व हें ब्रह्म फ़ळद फ़ळलें विज्ञान ॥७॥
निवृत्ति गुरु माझा अंधपण फ़ेडिलें ॥
सर्वत्र दृष्टी जाली परतत्त्वीं राहिलों ।
निरसली माया मोहो श्रीराम अंजन लेईलों ।
ज्ञानदेवो ज्ञानगंगे निवृत्तिनें बुडविलों ॥८॥