४७३
तैं सत्त्वरजतमें धुतलिया आशा ।
वेगीं त्या निराशा फ़ळेवीण ॥१॥
तैसें हें टवाळ हरिविण पाल्हाळ ।
कैसेनि मायाजाळ निरसे रया ॥२॥
त्रिपुटीचे पेठे वानवसा दिठा ।
वैकुंठ चोहटा पिकला रया ॥३॥
बापरखुमादेविवरुविठ्ठलु साजीरा ।
मार्गी मार्ग एकसरा नामें तारी ॥४॥
४७४
स्वप्नींचिनि सुखें मानितासि सुख
घेतलिया विख जाईल देह ॥१॥
मोलाचें आयुष्य दवडितोसि वायां ।
माध्यान्हींची छाया जाय वेगीं ॥२॥
वेग करी भजनां काळ यम श्रेष्ठ ।
कैसेंन वैकुंठ पावसील झणें ॥३॥
बापरखुमादेविवरुविठ्ठल उभा ।
सर्वत्र घटीं प्रभा त्याची आहे ॥४॥
४७५
बुध्दिमात चित्त धन वित्त गोत ।
निजानंदें तृप्त करी रया ॥१॥
नैश्वर्य ओझें ऐसें तूं बुझें ।
वायां मी माझें म्हणसी झणी ॥२॥
सांडी सांडी मात उभया दुरित ।
हरिविण हित घेवों नको ॥३॥
ज्ञानदेवा गांग जाले असे सांग ।
वेगीं श्रीरंग पावले तुज ॥४॥
४७६
कर्पुर अग्नीसी स्वदेहा नाशी ।
चंदनीं मासी न थरे देखा ॥१॥
घ्राणाची कळिका भ्रमर रुंजीका ।
तेथील झुळुका रुंजी करी ॥२॥
मोतियाचा चारा राजहंसा सैरा ।
दुजिया पाखिरा काम नये ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे घेती ते शहाणे ।
येर ते पाहुणे यमाचे रया ॥४॥
४७७
शाहाणे सिंतरे व्याहाणे मोहरे ।
भणंग धुरें आतुडे कैसें ॥१॥
या अवचित्या गोष्टी भाग्यें होय भेटी ।
प्रालब्ध सृष्टीं भोग देत ॥२॥
येत जात वाटा शरीरीं भरे फ़ांटा ।
मदमत्सरताठा भ्रमकुळीं ॥३॥
ज्ञानदेवो म्हणे या खुणे मी नेणें ।
पंढरिचे राणे उगविती ॥४॥
४७८
दीपीं दीप सामावे तेथें कैचा विचारु ।
राहिला निर्ध्दारु नाना मत्ता ॥१॥
जें जेथें होतें तें तेथें नाहीं ।
परतोनि काई पाहातोसि ॥२॥
मौनचिये मिठी सगळेंचि नाहीं ।
तैसा इंद्रियां दाही चोजवेना ॥३॥
ज्ञानदेवो बोले सामावलें मन ।
मन नायकती कान तेथील कथा ॥४॥
४७९
एका पांडुरंगें नव्हेचि पै जोडी ।
दया गेले ठाया मज आला रहावया ।
मत्सर गिळावया कुळासहित ॥१॥
क्षमा गेली परती अहंकार सांगती ।
तें वोढूंनियां नेती अघोराशी ॥२॥
गति म्हणे मी थोर प्रवृत्ति निघाला घोर ।
राहों न शके घरी निवृत्ति तेथें ॥३॥
ज्ञानदेवो सांगे असे मज पांडुरंगें ।
लक्ष्मीये रिघे शरण आडवा ॥४॥
४८०
विष्णुवीण मार्ग घेसील अव्यंग ।
तरी वायांचि सोंग करणी तुझी ॥१॥
येऊनि संसारा वायांचि उजिगरा ।
कैसेनि ईश्वरा पावशी हरी ॥२॥
नरदेह कैचेम तुज होय साचें ।
नव्हेरे हिताचें सुख तुज ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे शरण रिघणें ।
वैकुंठींचें पेणें अंती तुज ॥४॥
४८१
कानीं घालुनियां बोटें नाद जे पाहावे ।
न दिसतां जाणावें नऊ दिवस ॥१॥
भोंवया पाहातां न दिसें जाणा ।
आयुष्याची गणना सात दिवस ॥२॥
डोळां घालोनियां बोट चक्र जें पाहावें ।
न दिसतां जाणावें पांच दिवस ॥३॥
नासाग्राचें अग्र न दिसे नयनीं ।
तरी तेंची दिनीं म्हणा रामकृष्ण ॥४॥
ज्ञानदेव म्हणे हें साधूचें लक्षण ।
अंतकाळी आपण पहा वेगीं ॥५॥
४८२
जंववरिरे तंववरी जंबुक करी गर्जना ।
जंव त्या पंचानना देखिलें नाहीं बाप ॥१॥
जंववरिरे तंववरी वैराग्याच्या गोष्टी ।
जंव सुंदर वनिता दृष्टी देखिलीं नाहीं बाप ॥ध्रु०॥
जंववरिरे तंववरिरे मैत्रत्त्व संवाद ।
जंववरी अर्थेसि संबध पाडिला नाहीं बाप ॥२॥
जंववरिरे तंववरी युध्दाचीं मात ।
जंव परमाईचा पूत देखिला नाहीं बाप ॥३॥
जंववरिरे तंववरी समुद्र करी गर्जना ।
जंव अगस्ती ब्राम्हणा देखिलें नाहीं बाप ॥४॥
जंववरिरे तंववरी बांधी हा संसार ।
जंव रखुमादेविवर देखिला नाहीं बाप ॥५॥
४८३
चोराचियासंगे क्रमितां पैं पंथ ।
ठकूनियां घात करितील ॥१॥
काम क्रोध लोभ घेऊनियां संगें ।
परमार्थासि रिघे तोची मूर्ख ॥२॥
बांधोनियां शिळा पोहूं जातां सिंधू ।
पावें मतिमंदु मृत्यु शीघ्र ॥३॥
देहगेहभ्रांती सोडुनीया द्यावें ।
साधन करावें शुध्द मार्गे ॥४॥
ज्ञानदेव ह्मणे तरीच साधेल ।
नाहीं तरी चळेल मध्यभागीं ॥५॥
४८४
वेदवाणी चांग स्मरतां स्मरण नित्य
नारायण ह्रदयीं वसे ॥१॥
तेथिल गव्हर जाणता विरुळा ।
ब्रह्मीं ब्रह्मकळा साधुमुखें ॥२॥
जाप्य जप होम बुध्दि विधान हरि ।
ह्रदयीं श्रीहरि न कळे मूढा ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे श्रीहरि ह्रदयस्थ ।
ऐसी आहे भाष्य वेदशास्त्रीं ॥४॥
४८५
कामारिकरुणा करुर्णावव झोंबे ।
करुनिया बिंबे अलिप्तपणें ॥१॥
कामधाम हरि ब्रह्मार्पणव करी ।
आपणाचि कामारी होये हरी ॥२॥
चक्षुपक्षपादयुगळ अधिष्ठान ।
हरिविण करुं नको ॥३॥
ज्ञानदेव सोहं मंत्र तंत्र ध्यान ।
मनाचे उन्मन हरिपायीं ॥४॥