मराठी मुख्य सूची|मराठी पुस्तके|श्रीज्ञानेश्वरांची गाथा|
अभंग ४६२ ते ४६३

गृहादि त्याग्यास उपदेश - अभंग ४६२ ते ४६३

श्रीज्ञानेश्वर महाराजांची गाथा म्हणजे विठ्ठल प्राप्तीचा एक सोपा मार्ग. यात विठ्ठ्लाच्या सगुणनिर्गुण रूपाचे मोहक वर्णन केलेले आहे.


४६२

घरदार वोखटें त्यजूं म्हणसी तरी

शरीरा येवढें जाड ।

मायबाप वोखटी त्यजूं म्हणसी तरी

अहंकार अविद्येचें कोड ॥

बंधु सखे त्यजूं म्हणसी तरी

काम क्रोध मद मत्सर अवघड ।

बहिणी पाठीच्या त्यजूं म्हणसी आशा

तृष्णा माया अवघड रया ॥१॥

त्यजिलें तें काय कासया म्हणिजे

सांग पा मजपांशीं ऐसें ।

जया भेणें तूं जासी वनांतरा

तें तंव तुजचि सरिसें रया ॥२॥

स्त्रीं वोखटी त्यजूं म्हणसी तरी

कल्पने येवढी भोगती ।

पुत्र अपत्य त्यजूं म्हणसी

तरी इंद्रियांसि नाहीं निवृत्ति ।

सकळ गणगोत त्यजूं म्हणसी

तरी हे अष्टधा प्रकृति ।

आवघेंचि त्यजूं पाहे म्हणसी तरी

मना नाहीं निज शांति रया ॥३॥

अवघींचि तुज जवळी दुमदुमित असतां

वरीवरी मुंडिसी कां करिसी विटंबना ।

सहज संतोषें असोनि तैसा जैसा

परि तो सदगुरु पाविजे खुणा ।

आपुले आश्रमीं स्वधर्मीं असतां

सर्वत्र एकुचि जाणा ।

बापरखुमादेविवरुविठ्ठलु इतुकिया

साठीं नेईल वैकुंठभुवना ॥४॥

४६३

प्रपंचाचें जगडवाळ दुस्तर जरी मानिसी ।

त्याग करुनि केउता जासी ।

जें जें त्यागिलें तें तें तुज माजी ।

त्यागिलें तें काय सांग आम्हांसी ।

तुझें तुजचि माजि प्रपंचेंसि तूं सर्वामाजी वर्तसी ।

ऐसें जाणोनिया कां विटंबिसी बापा ।

टाकूनि केउता जासी रया ॥१॥

मनेंसि विचारी निर्धारुनी योग करी ।

तुझें तुजमाजि अरे आतां विचारी बापा ।

अरिमित्रसम होऊनि मनें हें शुध्द होय ।

तेंचि तूं होऊनि राहे जाण बापा ॥२॥

बाह्य त्यागिसि तरी तो त्यागुचि नव्हे

पालटिसी तरी ते विटंबना ।

धरिसी तरीचि तो बंधु मोक्ष

मागता हे जडपणा ।

तरि गेलिया जड तो मोक्षचि नव्हे

साचा चुकलासि उगाणा ।

वृत्तिशून्याकारें अवलोकितां तंव

तेणें नव्हें तुज वस्तुज्ञान ।

ऐसें जाणोनी कां सिणसीरे बापा ।

हेचि धरुनि राहे निज खुण रया ॥३॥

म्हणौनि आतां इतुकें करी ।

साच तें हे धरी तुझें मन होय

तुज अधिकारी ।

तैं सर्वही त्याग तुज

फ़ळती बापा ।

जैं एकचि होऊनि निर्धारी नलगे

सिणणें दंडणे येणेंचि आश्रमभावें

ऐसेंचि मनें निर्धारी ।

बाप रखुमादेविवरुविठ्ठलु

चिंतितां सर्व प्रपंचाची

जाली बोहरी ।

निवृत्तिरायें खुणा दाऊनि सकळा ।

निजीं निजाचे निज निर्धारी रया ॥४॥

४६४

आलियाचा संतोष गेलियाची हानी ।

त्याचा अतिसो वेंचे तयाची काहणी ॥

ऐसे संकल्प नाहीं विकल्प देहीं

वरि वरि मुंडिलिया होय कांही ।

तरि बहुरुप्याच्या ठाई काईं काई

नटु नसे रया ॥१॥

आधीं भीतरी दंडावा पाठी

बाहिजु मुंडावा ।

नाहीं तरी योगभांडिवा कां

करिसी रया ॥ध्रु०॥

मागितलीया भीक जरि होय निर्दोष ।

तरि सणिये रजक काय न मागती ॥

देवपणें फ़ुग धरिसील गाढा ।

तरी वायाविण मूढा सिंतरलासी ॥२॥

थिगळी घालोनि गळां म्हणसी

न भियें कळिकाळा ।

तरि काय कर्मा वेगळा कै

हो पाहासी ॥

योगिया म्हणिजे कैसा भीतरी

काश्मिरी जैसा ।

मीनालिया पदार्थासरिसा

होउनी मिळे ॥३॥

ह्रदयीं नाहीं जालेपण क्रोधें

भवंडिसी लोचन ।

अंगीं भस्मउधळण राख राखेल काई ॥

खर लोळे उकरडां काय परत्रचिया चाडा ।

तैसा मठीं बांधोनि मूढा वर्म चुकलासी ॥४॥

तीर्थव्रत-जपस्नान वाउगें करिसी ध्यान ।

ऐसें करितां आने आन मार्ग चुकलासी ॥

शुध्द करुनियां मन सेवी निवृत्तीचे चरण ।

विठ्ठलविठ्ठल म्हण नाहीं

तरी नाडलासी ॥५॥

४६५

येणेचि आश्रमें नित्यनैमित्यें कर्मे ।

वर्णाश्रमधर्म त्यागून कोठें जासी ।

म्हणोनि येकचि विदारी बापा ।

जेणें सार्थक होय संसारासी ।

विकल्प नको धरुं ।

अंतर धरुनि राहे या सगुणासी रया ॥१॥

आवडी धरुनी गोडी घेई का ध्यानीं ।

परतोन मग योनि नाहीं तूज ॥२॥

सांडी सांडी त्याग नास्तिकाचे

मस्त नलगे करणें अटणें ।

नानाविधि वाउगे जड

कां सिणवणें ।

केंविं मन होय शुध्दी ।

एकलेंचि मन करुनि स्वाधीन ।

सगुणींचि काय सिध्दि नलभे रया ॥३॥

म्हणोनि येकाकारवृत्ति सगुणीं बैसली ।

प्रीतिचि निर्गुणीचि आर्ति जाण संपदा ।

याची सांडि मांडी न करी ।

निरुतें चित्तीं धरी ।

स्वस्वरुपीं असे सदा

बापरखुमदेविवरुविठ्ठलु चिंतितां सुख

सगुणींची जोडे आनंदु रया ॥४॥

४६६

कां सांडिसी गृहाश्रम ।

कां सांडिसी क्रियाकर्म ।

कासया सांडिसीं कुळींचें धर्म ।

आहे तें वर्म वेगळेंची ॥१॥

भस्मउधळण जटाभारु ।

अथवा उदास दिगंबरु ।

न धरि लोकांचा आधारु ।

आहे तो विचारु वेगळाचि ॥२॥

जप तप अनुष्ठान ।

क्रियाकर्म यज्ञ दान ।

कासया इंद्रियां बंधन ।

आहें तें निधान वेगळेंचि ॥३॥

वेदशास्त्र जाणीतलें ।

आगमीं पूर्ण ज्ञान झालें ।

पुराण मात्र धांडोळिलें ।

आहे तें राहिलें वेगळेंचि ॥४॥

शब्दब्रह्में होसि आगळा ।

म्हणसि न भियें कळिकाळा ।

बोधेंविण सुख सोहळा ।

आहे तो जिव्हाळा वेगळाचि ॥५॥

याकारणें श्रीगुरुनाथु ।

जंव मस्तकीं न ठेवि हातु ।

निवृत्तिदास असे विनवितु ।

तंव निवांतु केवि होय ॥६॥

N/A

References : N/A
Last Updated : February 28, 2010

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP