पूर्वभागः - अध्यायः २२

सूत उवाच ॥
अत्यंतावनतौ दृष्ट्वा मधुपिंगायतेक्षणः ॥
प्रहृष्टवदनोऽत्यर्थमभवत्सत्य कीर्तनात् ॥१॥

उमापतिर्विरूपाक्षो दक्षयज्ञविनाशनः ॥
पिनाकी खंडपरशुः सुप्रीतस्तु त्रिलोचनः ॥२॥

ततः स भगवान्देवः श्रुत्वा वागमृतं तयोः ॥
जानन्नपि महादेवः क्रीडापूर्वमथाब्रवीत् ॥३॥

कौ भवंतौ महात्मानौ परस्परहितैषिणौ ॥
समेतावंबुजाभाक्षावस्मिन्घोरे महाप्लवे ॥४॥

तावूचतुर्महात्मानौ सन्निरीक्ष्य परस्परम् ॥
भगवान् किं तु यत्तेऽद्य न विज्ञानं त्वया विभो ॥५॥

विभो रुद्र महामाय इच्छया वां कृतौ त्वया ॥
तयोस्तद्वचनं श्रुत्वा अभिनंद्याभिमान्यच ॥६॥

उवाच भगवान्देवो मधुरं श्लक्ष्णया गिरा ॥
भो भो हिरण्य गर्भ त्वां त्वां च कृष्ण ब्रवीम्यहम् ॥७॥

प्रीतोऽहमनया भक्त्या शाश्वताक्षरयुक्तया ॥
भवंतौ हृदयस्यास्य मम हृद्यतरावुभौ ॥८॥

युवाभ्यां किं ददाम्यद्य वराणां वरमीप्सितम् ॥
अथोवाच महाभागो विष्णुर्भवमिदं वचः ॥९॥

सर्वं मम कृतं देव परितुष्टोऽसि मे यदि ॥
त्वयि मे सुप्रतिष्ठा तु भक्तिर्भवतु शंकरः ॥१०॥

एवमुक्तस्तु विज्ञाय संभावयत केशवम् ॥
प्रददौ च महादेवो भक्तिं निजपदांबुजे ॥११॥

भवान्सर्वस्य लोकस्य कर्ता त्वमधिदैवतम् ॥
तदेवं स्वस्ति ते वत्स गमिष्याम्यंबुजेक्षण ॥१२॥

एवमुक्त्वा तु भगवान् ब्रह्माणं चापि शंकरः ॥
अनुगृह्याऽस्पृशद्देवो ब्रह्माणं परमेश्वरः ॥१३॥

कराभ्यां सुशुभाभ्यां च प्राह हृष्टतरः स्वयम् ॥
मत्समस्त्वं न संदेहो वत्स भक्तश्च मे भवान् ॥१४॥

स्वस्त्यस्तु ते गमिष्यामि संज्ञा भवतु सुव्रत ॥
एवमुक्त्वा तु भगवांस्ततोन्तर्धानमीश्वरः ॥१५॥

गतवान् गणपो देवः सर्वदेवनमस्कृतः ॥
अवाप्य संज्ञां गोविंदात् पद्मयोनिः पितामहः ॥१६॥

प्रजाः स्रष्टुमनाश्चक्रे तप उग्रं पितामहः ॥
तस्यैवं तप्यमानस्य न किंचित्समवर्तत ॥१७॥

ततो दीर्घेण कालेन दुःखात्क्रोधो ह्यजायत ॥
क्रोधाविष्टस्य नेत्राभ्यां प्रापतन्नश्रुबिंदवः ॥१८॥

ततस्तेभ्योऽश्रुबिंदुभ्यो वातपित्तकफात्मकाः ॥
महाभागा महासत्त्वाः स्वस्तिकैरप्यलंकृताः ॥१९॥

प्रकीर्णकेशाः सर्पास्ते प्रादुर्भूता महा विषाः ॥
सर्पांस्तानग्रजान्दृष्ट्वा ब्रह्मात्मानमनिंदयत् ॥२०॥

अहो धिक् तपसो मह्यं फलमीदृशकं यदि ॥
लोकवैनाशिकी जज्ञे आदावेव प्रजा मम ॥२१॥

तस्य तीव्राभवन्मूर्च्छा क्रोधामर्षसमुद्भवा ॥
मूर्च्छाभिपरितापेन जहौ प्राणान्प्रजापतिः ॥२२॥

तस्याप्रतिमवीर्यस्य देहात्कारुण्यपूर्वकम् ॥
अथैकादश ते रुद्रा रुदंतोऽभ्यक्रमंस्तथा ॥२३॥

रोदनात्खलु रुद्रत्वं तेषु वै समजायत ॥
ये रुद्रास्ते खलु प्राणा ये प्राणास्ते तदात्मकाः ॥२४॥

प्राणाः प्राणवतां ज्ञेयाः सर्वभूतेष्ववस्थिताः ॥
अत्युग्रस्य महत्त्वस्य साधुराचरितस्य च ॥२५॥

प्राणांस्तस्य ददौ भूयस्त्रिशूली नीललोहितः ॥
लब्ध्वासून् भगवान्ब्रह्म देवदेवमुमापतिम् ॥२६॥

प्रणम्य संस्थितोऽपश्यद्गायत्र्या विश्वमीश्वरम् ॥
सर्वलोकमयं देवं दृष्ट्वा स्तुत्वा पितामहः ॥२७॥

ततो विस्मयमापन्नः प्रणिपत्य मुहुर्मुहुः ॥
उवाच वचनं शर्वं सद्यादित्वं कथं विभो ॥२८॥

इति श्रीलंगमहापुराणे पूर्वभागे रुद्रोत्पत्तिवर्णनं नाम द्वाविंशतितमोऽध्यायः ॥२२॥